Қ.А Ясауи атындағы қазақ түрік халықаралық университеті

атындағы қазақ түрік халықаралық университеті
СӨЖ

Негізгі бөлім
1. Десмургия жайлы

түсінік , таңу материалдары.
2. Таңу: түрлері мен әдістері.
3. Таңғыштарды пайдалану. Мейірбикелік үрдіс.
ІІІ. Қорытынды.
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер.

таңу салу әдістерің, таңғыш материалдарының қасиетін, түрлерін оқытып, үйрететін хирургияның

саласы.
Таңғыш материалдын кұрамың, дененің зақымдалған бөлігіне салынатың затты таңу деп айтады, оның басты мақсаты жара бөліндісің не емдік әсерді сіңіру оған тыныштық, қысым және қорғаныс беру. Көптеген таңулар екі бөліктен құралады: зақымдану орынымен сәйкесететін ішкі және оны ұстап тұратынт сыртқы. Таңғыш материалдар алуан түрлі. Олардың басым көпшілігіне қойылатың талаптар:жұмсақтылығы гигроскопиялығы /ауа, дымқыл сіңіру қасиеті/, иілгіштілігі.

бас, қол-аяқ жараланғанда стерильденген таңудың ережесі
2. Таңу түрлері және дененің

әртүрлі бөліктері: кеуде, іш-құрсақ, шат жараланғанда зарарсыздандырылған таңу ережелері
3. Дененің түрлі бөліктер-бас, аяқ-қол, кеуде, іш, бұт жараланғанда зарарсызданған таңуды салу жөніндегі практикалық сабақ
4. Сүйек сынуы туралы түсінік және олардың белгілері. Сыну түрлері, олардың асқынуы. Жарақапан естен тану және одан алдын ала сақтану амалы
5. Аяқ-қол сынуы жағдайында құрсаулаудың табельді және қоластындағы күралдарымен алғашқы медициналық көмек көрсетудің ережелері
6. Бас, бет сүйектері, омыртқа сынуы жағдайында құрсаулауды табельді және көмекші құралдармен алғашқы медициналық көмек көрсетудің ережелері

түйнекті, сирексіз тарқатылған жіптерден құралатың мақтаөмата ткані, фармакопия заңы бойынша

1 см-ге. 12х12 жіптерден түзелеуі керек. Оның көп мөлшерде ылғал сіңіргіш және гигроскопиялық қасиеті бар. Дәке барлық таңу материалдарының ішіндегі қан мен ірінді ен жақсы сіңіретің зат. 5х5 см. көлемдегі гигроскопиялық дәке қиқымы суға 10 сек. кем уақытта батуы қажет. Бұнымен қатар қатқыл дәке де болады, ол сары оңымен айырылады да беткейлік таңуларға қолданылады.



Мақта/ gossypium/ мақта өсімдігінің талшықтары. Емдік мақсатта оның екі түрі қолданылады: компрессті және гигроскопиялық/майсыздандырылған/. Компресстісін шеткері орган иммобилизациясы жылу компресстері т.б. кездері қолданады.

/шарик/ суға салу арқылы тексереді: 1 г. құрғақ мақтаны торға

салып, суға сініреді де өлшейді, 18-21 грамм болуы керек. Ол жара беткейімен тікелей жанаспауы керек, сол үшін түрлі мақтаөдәке тампондары жасалады.

Алигнин /alignum/ жалған аты лигнин жұпөжұқа сарғыш дәнекерлі қағаз жапырақшалары. Сініргіш қасиеті бар /суға сіңген 1 г. алигнин, 5 минут бойы суы ағылғаннан соң 14 грамм болуы керек/. Кемшілігіөтез ұнтақталып қылұында. Бұны да дәкеге орап тампон түрінде қолданады.

Пакляө зығыр, есірткі сабақтарының алғашқы өңдеудерінен соңғы қалдықтары , тұяққа таңу салғанда төсеніш материалы қызметін атқырады.

Целлофан /сылдыр қағаз/ ө қалыңдығы қ,қә мм. Целлюлозадан жасалатын материал. Оны ылғал өткізбеуі үшін компресс, жараны қорғау кездері қолданады.

орайды. Егер оны конверт түрінде жасаса, шығып тұрған жіп шеттері

жараға тиммейтіндей етіп орындалуы керек.
Салфетка /сүлгіме/, лонгет, орамал түрлі пішіндегі /квадрат, сопақша, ұшбұрышты/ дәке қиқымдары.
Праща -сопақша шеттері кесілген дәке қиқымы.
Бинт көбіне дәке, сирек жағдайларда фланель, трикотаж маталарынан жасалынатың десмургияда жиі қолданылатын таңғыш материал. Стандартты жиі тараған бинт түрі - ұзындығы 7 метр, ені - 10 см. Онда денесін /бұктелген бөлігі/, бос шеттері мен арқасын /сыртқы беткейін/ және бүиірін /ішкі беткейін/ айырады.
Таңуды келесі түрде жіктеуге болады: сініретің, қысатын компрессті, бинтті, арнайы.

суық суға малып, зақымдалған жерге салады да оны бинт не

өзге таңғыш материалымен бекітеді. Әрбір 10-15 минут сайын сулап отырады. Жылытатын компресс кезінде алғашқы қабатын су, спирт не антисептикалық ерітіндіге малады да сығып зақымдалған жерге салады. Оның бетіне клеенка, целлофан, сосын мақтаны бірөбірінен асып тұратындай етіп саладыда бинт, орамал т.б. материалмен бекітеді. Компрессті 4-6 сағатта алмастырады.

Қымтап орау таңғыш материалды суық суға малып, сығады да зақымдалған жерге салады. Оның беткейін жылу ұстанғыш қабатпен қымтап орайды / майсызданған мақта, жұн, фланель т.б./.

Компрессті таңулар.

бөліктеріне салады. Басқа да таңулар тәрізді оларға

да келесі талаптар қойылады: қан мен лимфа айналымына кедергі болмауы қажет, біркелкі жетуі, қозғалып кетпеуі керек. Бинтті қолданғанда оның денесін оң қолда ұстайды да бос шетін сол қолмен арқасын дене беткейіне келтіріп салады. Кез келген бинтті таңуда бинт ұшын бірінші айналымда басатындай етіп, салады да әрі қарай қажеті бағытта жалғастырады. Болған соң ұшын ортасынан екіге бөле қиып шеттерін зақымдалған жерге келмейтіндей етіп байлайды.

Бинтті таңулар.

туловище
Повязки на грудную клетку

алдына шиналық және гипсті деп бөлуге болады.

-Сініретін

құрғақ және ылғалды болуы мүмкін, олар жара бөліндісін микрофлора және бұзылу өнімдерімен қоса сіңірулері тиіс. )ұрғақ таңу үш қабаттан құраладыө сіңіретін ө құрғақ дәке сүлгішесі, қабылдап алатынө гигроскопиялық мақта,

-Ылғалды салғанда қабылдап алатын бөлігін, натрии хлориді, сульфат магнии т.б. гипертоникалық ерітінділерімен ылғалдайды.

Қысатын таңуларды қан ағулары және сіңір, буын т.б. жіті қабынулары кезінде салады. Зықымдалған жерге ойөойларың толтыра мақта салады да қан айналуы бұзылмайтындай етіп қысып таңады. Оны 12-24 сағаттан соң арасына 2-3 сағат үзіліс беріп, алмастырады. Оның компрессті және қымтап байлау тәрізді түр өзгешеліктері болады.

- пішіні цилиндр тәрізді дене бөлімдеріне салынады. Бинт айналымдары толығы

мен бірін-бірі басып түруі керек.
Спиральды - ен кең тараған түрі. Оның айналымдарын бірін біріне жартылай басып тұратындай етіп, не үштен бірін, салу керек. Бинт тығыз жатпаса оны бұрап салады да әр айналымда қайталап отыруға болады. )ұйырықты бинттегенде айналып араларына қыл жіберіп отырады.
Жорғалаған таңу алғашқы қабатты не төсеніш материалын бірден бекіту үшін салынады. Айналымдарды бірін бірі жаппайтындай қылып салады.
Орамал тәрізді таңу ө бас, аяқ, мойын т.б. жерлерге салынады. Дәке не басқа матадан негізі 180 см., ұзындығы 65 см. орамал жасалынады. Жақсылап бекіту үшін ұштарына жіп салынады.

Сынық Улану

Қан кету


1.Күйік-теріге қайнап тұрған су,өте ыстық бу,қызған металл бұйымдары,шарпыған от,сондай-ақ электр тоғы әсер еткенде пайда болатын күйік жарақат түрлеріне жатады.

Химиялық
Термиялық күйік-көптеген қарулар:от

шашқыш,өртенгіш бомба және басқа да түрлерімен жараланудан пайда болады.Тері және тері асты қабатының зақымдану тереңдігіне қарай 4 дәрежеге бөлінеді:
Химиялық күйік-теріге қышқылдар (концентрлі сірке,азот,тұз,фосфор қышқылдары),сілтілер (күйдіргіш натрий,күдіргіш калий, сөндірілмеген әк)және басқа да заттардың әсерінен пайда болады.

тері қабықтанып жазылуы басталады.
-ІІ дәрежелі күйік-сарғыш,түссіз сұйықтық толған бөртпелердің пайда

болуы және терінің ісінуімен сипатталады.ІІ дәрежелі күйіктердің жазылуы 10-15 күнге созылады.ІІ дәрежелі күйіктерді тек медициналық мекемелерде емдеу қажет.
-ІІІ дәрежелі күйік-барлық зақымдалған терінің бір бөлігінің немесе толығымен жансыздануымен сипатталады.Күйіктің бетін қара немесе сұр түсті қабыршақ жабады.
-ІV дәрежелі күйік-тері,сонымен қатар тері асты май қабаты,сіңір,бұлшық ет,кейде сүйектің де жансыздануымен сипатталады.Күйік беті қара түсті қабыршақпен жабылады.ІІІ және ІV дәрежелі күйік кезінде іріңдеу процесі қатар жүреді.Жансызданған ұлпалар (некроз) бөлініп,15-20 күнде түсе бастайды.Күйіктің жазылуы баяу және өте созылмалы болады.

ісінуге қарсы бағытталған болуы керек,бұл үшін күйген жерді суық сумен,мұзбен

салқындату керек,кейін құрғақ қатты таңғышпен таңып тастау қажет.ІІ-ІІІ дәрежелі күйік кезінде вазелині бар стерильді таңғышпен таңып тастау керек.ІV дәрежелі күйік кезінде стерильді таңғыш таңып дереу емханаға немесе күйік орталығына жеткізу керек.
Химиялық күйік алған кезде күйікті көп мөлшердегі сумен немесе марганецті қышқыл калийдің әлсіз ерітіндісімен жуу керек.Қышқылдардан болған күйіктерді ас содасының әлсіз ерітіндісімен,ал сілтілерден болған күйікті-бор қышқылының 2-4%-ды ерітіндісімен немесе сірке суының әлсіз ерітіндісімен жуған дұрыс.

жағдайда үсіген жерлердегі тері ағарады және шымырлайды.
Үсіктің 4 дәрежесін анықтайды.

-І дәрежелі үсік-жылынғаннан соң қатты аурумен сипатталады,тері қара-көк немесе қошқыл-қызыл түсті болады және ісік пайда болады.Жағдайдың түзілуі 2-3 күннен кейін ғана болады.
-ІІ дәрежелі үсік-тері қара-көк немесе қоңыр-қошқыл түсті болады,оның үстінде 2-3 күн бойы мөлдір сұйықтық толған көпіршіктердің пайда болуымен сипатталады.
-ІІІ дәрежелі үсік-терінің және оған жақын ұлпалардың жансыздануымен сипатталады.
ІV дәрежелі үсік-терінің және жұмсақ ұлпалар мен бұлшық еттердің және сүйектердің жансыздануымен сипатталады.
Үсіген кезде көрсетілетін алғашқы көмек-үсіген адамды дереу жылы бөлмеге кіргізіп,жылытқыш қойып немесе жылы ваннаға отырғызу керек,бұлардың температурасы алғашында +22+25 градустан аспауы керек.

тұтастығымен бұзылуы,әдетте,сүйек сынған кезде күштің әсерінен оның айналасындағы жұмсақ ұлпалар

зақымданады.Сіңірлердің,жүйке тамырларының үзілуі де болады және айналасындағы барлық жұмсақ ұлпалар зақымданады.

Жабық

Толық Жартылый

Сынған кезде көрсетілетін алғашқы жәрдем-ең бастысы зардап шегушіні толық тыныштандырып,денесінің зақымданған бөлігін қозғалмайтындай етіп байлау керек.Ол үшін таңғыш қалақ,ал ол болмаса қолда бар мата,тақтай қолшатыр,бір бау шыбық алып оларды бинтпен орайды да,солар арқылы қозғалтпайтындай жағдай жасайды.
Жарақат-тері тұтастығы бұзылмай,ұлпалар мен мүшелердің зақымдануы.Ол адам денесінің белгілі бір аймағына жарақаттанушы фактордың тез және қысқа уақытта әсер етуінен пайда болады.

химиялық тұншықтырғыш заттардан улану, улы өсімдіктермен улану, саңырауқұлақтардан улану болып

табылады. 5.Қан кету деп-зақымданған қан тамырлардан қанның ағуын айтамыз.Қан кету көбінесе адам бейнесінің бөліктері немесе мүшелері механикалық зақымданғаннан кейін болады

Қан кету
Қолқа тамырдан қан кету ,

көк тамырдан қан кету,қыл тамырдан қан кету, паренхиматоздық болып бөлінеді.

Қан кетуді тоқтату тәсілдері:
-қысып тұрып байлам салу
-жгут салу
-қолқа тамырды бармақпен сүйекке қысып ұстау
-қол-аяқты буыннан барынша бүгу (егер жара буынның жанында болса)
-жараланған жерді көтерінкі орналастыру.

- Общая хирургияС.В. Петров - Общая хирургия 2002г
4. Т. Қасенов

Қ.Дүрмәнов, Жалпы хирургия,1992 жыл. Алматы.