Дерснинъ мевзусы : Къырым чёлю

Содержание

1. Дерснинъ мевзусы : Къырым чёлю
2. Къырым чёлюнинъ джанлы табиатынен танышув; талебелернинъ дюньябакъышыны
3. Мен окъумыш оладжам.Окъуп, бильги аладжам!Гъайрет этип,тырышып,Яхшы адам оладжам!Берабер окъуймыз:
4. Слайд 4
5. Бунъа ешиль ада дерлер, Юдже мали Чатырдагъ.
6. Толу эди халкъымыз иле Ешиль ада бир
7. ДЕРС МЕВЗУСЫНЫ ЭДЖАЛАРДАН ТОПЛА ЯНЪЫ МЕВЗУ:
8. Къырымнынъ дюльбер чёлю
9. Слайд 9
10. Ма – ма – ма –
11. I. 1. дегиль, огренмемек,
12. I. 1. Бильмемек айып дегиль,
13. I. Кечкен дерслерде окъулгъан «Кийик»,
14. Суальге келишкен джевапны тап:1. Балалар къайда бардылар?
15. Шавлечик пенджереден
16. 1. Къавал сеси. 2. Саналаштырылгъан вакъиа. Диалог.-
17. - Чёльни даа нелер яраштыра?
18. 1. Метинни бераберликте окъув.2.Чёль тарафы Къырымнынъ
19. 1. Метинни бераберликте окъув.2.Чёль тарафы Къырымнынъ
20. Слайд 20
21. Къавун
22. Къарпыз
23. Слайд 23
24. Слайд 24
25. отьмекке урьмет эт
26. Слайд 26
27. Бинъбашкъорай
28. Керчь ярымадасында файдалы чамурлар
29. Слайд 29
30. Ассоциатив чалы:
31. Къар ягъа, къар ягъа,
32. 1 . Шиирни
33. Слайд 33
34. Чешит къушлар чивиль-чивиль,Чочамийлер чёльде, бульбуль.Джумран – сакъчы
35. Шиирнинъ биринджи къысмында насыл айванлар акъкъында лаф юрсетиле?Шиирнинъ экинджи къысмында насыл къушлар акъкъында лаф юрьсетиле?
36. Лугъат иши: айванлар, ашератлар ве осюмликлер.Ерджумран –
37. Чёльде яшагъан къушлар
38. чегертки
39. Чёльде яшагъан айванларкъаплыбакъа
40. Кирпи
41. ЕрбучыкъЕрджумран
42. Пекитюв
43. Къылгъанот - КовыльЮшан - ПолыньЧам тереги -
44. Чёльнинъ айванат дюньясы
45. 1. Мен бугунь дерсте нени анъладым?2. Дерсте
46. 1. 81с. «Къырымнынъ чёлю»
47. I. «Фиданлар» Китап бизим достумыз,
48. Талебелергемашалла!
49. Скачать презентанцию

Къырым чёлюнинъ джанлы табиатынен танышув; талебелернинъ дюньябакъышыны , тиль ве лугъат байлыгъыны зенгинлештирюв, окъув къабилиетлерини, нутукъларыны инкишаф этюв ; Ватанымызнынъ муджизевий табиатына севги ашлав;инсаниетлик, мераметлик чизгилерини тербиелемек.Дерснинъ макъсатлары:

Главная
Разное
Дерснинъ мевзусы : Къырым чёлю

Слайды и текст этой презентации

Слайд 1
Дерснинъ мевзусы: Къырым чёлю

Слайд 2Къырым чёлюнинъ джанлы табиатынен танышув;
талебелернинъ дюньябакъышыны , тиль ве

лугъат байлыгъыны зенгинлештирюв, окъув къабилиетлерини, нутукъларыны инкишаф этюв ;
Ватанымызнынъ

муджизевий табиатына севги ашлав;
инсаниетлик, мераметлик чизгилерини тербиелемек.

Дерснинъ макъсатлары:

Къырым чёлюнинъ джанлы табиатынен танышув; талебелернинъ дюньябакъышыны , тиль ве лугъат байлыгъыны зенгинлештирюв, окъув къабилиетлерини, нутукъларыны инкишаф

Слайд 3
Мен окъумыш оладжам.
Окъуп, бильги аладжам!
Гъайрет этип,тырышып,
Яхшы адам оладжам!

Берабер окъуймыз:

Слайд 4

Слайд 5Бунъа ешиль ада дерлер,
Юдже мали Чатырдагъ.
Онынъ бир тарафы

чёльдир,
Бир тарафы багъча-багъ.
Келир сувлар яйлялардан,

Не гузельдир бойлары,
Алтын ашлыкъ тарлалары,
Къозулары, къойлары.

Исмаил Гаспринский
КЪЫРЫМ

Бунъа ешиль ада дерлер, Юдже мали Чатырдагъ. Онынъ бир тарафы чёльдир, Бир тарафы багъча-багъ. Келир сувлар яйлялардан,

Слайд 6Толу эди халкъымыз иле
Ешиль ада бир заман.
Аз дегиль эди

юртумызда -
Бинълер батыр, къараман.
Зевал кельди, юрт бозулды
Хач ве

кучь, алдав иле.
Кетти халкълар, кельди ятлар
Башкъа бир ал ве тиль иле.
Унутманъыз чоджукъларым,
Къырым сизинъ ватандыр,
Саиб олунъыз бу Ватана,
Чалышынъыз эдеп иле!

Толу эди халкъымыз иле Ешиль ада бир заман.Аз дегиль эди юртумызда - Бинълер батыр, къараман.Зевал кельди, юрт

Слайд 7ДЕРС МЕВЗУСЫНЫ ЭДЖАЛАРДАН ТОПЛА
ЯНЪЫ МЕВЗУ:

Слайд 8Къырымнынъ дюльбер чёлю

Слайд 9

Слайд 10
Ма – ма – ма – узакъкъа барма
Ар

– ар – ар – азбарымда къар
Ла – ла

– ла – топны сен ташла
Ер – ер – ер – оны манъа бер

Бакъа бакъа балыкъ коре,
Балыкъ бакъа турна коре,
Турна коре турнабалыкъ -
Амма олды къалабалыкъ.

Темизайтув ве тезайтым

Ма – ма – ма – узакъкъа барма Ар – ар – ар – азбарымда къар

Слайд 11 I. 1. дегиль, огренмемек,

бильмемек, айыптыр, айып.
2.

къышнынъ, берекети, къары,
кузьнинъ.
II. 1. бильгисиз, кунюнъ, бильги,
ёкъ, окъувсыз, ёкъ.
2. тоймаса, эль, тоймаз, ер.

Бозулгъан тертип усулы:

I. 1. дегиль, огренмемек, бильмемек, айыптыр, айып.

Слайд 12 I. 1. Бильмемек айып дегиль,

Огренмемек айыптыр.
2.Къышнынъ къары кузьнинъ берекети.

II. 3.

Окъувсыз бильги ёкъ,
бильгисиз кунюнъ ёкъ.
4. Ер тоймаса, эль тоймаз.

Аталар сёзлери

I. 1. Бильмемек айып дегиль, Огренмемек айыптыр. 2.Къышнынъ къары

Слайд 13

I. Кечкен дерслерде окъулгъан «Кийик»,
«Чёльнинъ ярашыгъы» икяелери

бизлерге нени огрете?

II. «Чёльнинъ ярашыгъы» икяесинде ана,

огълу джумранны кетирген сонъ, онъа не айта? (джевабыны метинден тапып окъу).

I. Кечкен дерслерде окъулгъан «Кийик», «Чёльнинъ ярашыгъы» икяелери бизлерге нени огрете? II. «Чёльнинъ

Слайд 14Суальге келишкен джевапны тап:
1. Балалар къайда бардылар?

а) дагъгъа; б) чёльге.
2. Олар анда

не яптылар?
а) пичен ордылар; б) айван туттылар
3. Балаларнынъ аректлерине насыл къыймет кесесинъиз?
а) догъру яптылар; б) ярамай яптылар
4. Битасы айванчыкъны насыл адландырды?
а) ерджумран; б) чёль сычаны
5. Анасы огъланчыкъкъа не деди?
а) ерине алып бар; б) эвде къалдыр
6. Экинджи куню огъланчыкъ джумранны не япты?
а) сакълады; б) ювасына барып къойды

Суальге келишкен джевапны тап:1. Балалар къайда бардылар? а) дагъгъа; б)

Слайд 15 Шавлечик пенджереден
Кулип бакъты бизлерге,

Раатланынъыз, балалар
Сагълыкъ керек сизлерге.

Тёпеге узанайыкъ,
Отурайыкъ, турайыкъ.
Терек киби салланып,
Къолларымызны бурайыкъ.
Сычрайыкъ, айланайыкъ,
Еримизге отурайыкъ.

Раатлыкъ дакъкъасы

Шавлечик пенджереден Кулип бакъты бизлерге, Раатланынъыз, балалар Сагълыкъ

Слайд 161. Къавал сеси.
2. Саналаштырылгъан вакъиа. Диалог.
- Вай тувгъаным, санъа

бир шей айтаджакъман! Уф!
Айтмасам патлайджакъман.
- Токътаса тувгъаным, не

олды шу?
- Э-э-э, не болды, не болды, боладжагъы болгъан!
Анавы бизим Къуртмамбет, къойларны щёльге алып баргъан да, озю джалпайгъан да джаткъан, хайырсыз!
- Сонъ, не олгъан?
- Не боладжакъ? Сен бизим Къырым щёлюни бильмейсинъми, башы болса сонъу джокъ, къойлары кеткен да баргъанлар. Джувургъан, къыдыргъан, табалмайып, къайткъан да кельген , хайырсыз!
- Вай, языкълар олсун, баягъы къою бар эди! Айды, тувгъаным, яныкълама, озюнъни тут, къысметтен чыкъкъандыр даа, «не кельсе - малгъа кельсин» , - дегенлер.

1. Къавал сеси. 2. Саналаштырылгъан вакъиа. Диалог.- Вай тувгъаным, санъа бир шей айтаджакъман! Уф! Айтмасам патлайджакъман.-

Слайд 17 - Чёльни даа нелер яраштыра?
- Къырымнынъ

чёлю акъкъында даа насыл малюматлар билесинъиз?
- Бугунь

дерсте биз Къырымнынъ чёлю акъкъында бильгилеримизни даа да арттырып, оны Къырымнынъ башкъа кошелеринден не фаркъы олгъаныны анъламагъа тырышырмыз.

- Чёльни даа нелер яраштыра? - Къырымнынъ чёлю акъкъында даа насыл малюматлар билесинъиз?

Слайд 181. Метинни бераберликте окъув.
2.Чёль тарафы Къырымнынъ дагъ ве ялы

боюндан насыл фаркълаша?
3.Чёльни йылнынъ къайсы мевсиминде чокъча бегенесинъиз?
Къырым

чёлю

1. Метинни бераберликте окъув.2.Чёль тарафы Къырымнынъ дагъ ве ялы боюндан насыл фаркълаша? 3.Чёльни йылнынъ къайсы

Слайд 191. Метинни бераберликте окъув.
2.Чёль тарафы Къырымнынъ дагъ ве ялы

боюндан насыл фаркълаша?
3.Чёльни йылнынъ къайсы мевсиминде

бегенесинъиз?

Къырым чёлю

Слайд 20

Слайд 21Къавун

Слайд 22Къарпыз

Слайд 23

Слайд 24

Слайд 25 отьмекке урьмет эт

Слайд 26

Слайд 27Бинъбашкъорай

Слайд 28Керчь ярымадасында файдалы чамурлар

Слайд 29

Слайд 30Ассоциатив чалы:

Слайд 31Къар ягъа, къар ягъа,

*
Чёльге, къыргъа, байыргъа.

*
Топланынъыз, балалар, *
Чаналарда таймагъа. *
* * *
Къар ягъа, къар ягъа, * *
Япалакълап къар ягъа. * *
Айдынъ энди, балалар, *
Къардан топ ойнамагъа. * *

Раатлыкъ дакъкъасы

Къар ягъа, къар ягъа, *Чёльге, къыргъа, байыргъа.

Слайд 32 1 . Шиирни оджа окъуй.

2. Берабер окъуйыкъ.
3. Талебелер

бирер бейит окъуйлар.
4. I- группа эки бейитни окъуй.
5. II – группа учь бейитни окъуй.
6. Группалар бири-бирине суаллер къоялар.

«Чёльге чыкътым» шииринен чалышув

1 . Шиирни оджа окъуй. 2. Берабер окъуйыкъ.

Слайд 33

ЧЁЛЬГЕ ЧЫКЪТЫМ

Баарь чагъы чёльге чыкътым
Къаплы бакъа, кирпи корьдим.
Чемен чёльге пек сукъландым,
Эскен ельге мен къатландым.

Узакълардан эшитиле
Сырлы тавукъ отькюр сеси.
Къулагъыма пек хош келе
Чырчырларнынъ гурь нешеси

Слайд 34

Чешит къушлар чивиль-чивиль,
Чочамийлер чёльде, бульбуль.
Джумран – сакъчы тим-тик тура,
Беля сезсе,

о сызгъыра:

Сакът олунъыз, кокте шаин! –
Бутюн чёльге хабер бере.
Шаин

ерге якъынлашса,
Ювасына чапып кире.

Къузгъун шаин, къыргъый учса,
Къушчыкъларнынъ отю патлай.
Ким эртедже джавны дуйса,
Чаре тапып джанын сакълай.

Чешит къушлар чивиль-чивиль,Чочамийлер чёльде, бульбуль.Джумран – сакъчы тим-тик тура,Беля сезсе, о сызгъыра:Сакът олунъыз, кокте шаин! – Бутюн

Слайд 35Шиирнинъ биринджи къысмында насыл айванлар акъкъында лаф юрсетиле?
Шиирнинъ экинджи къысмында

насыл къушлар акъкъында лаф юрьсетиле?

Слайд 36Лугъат иши: айванлар, ашератлар ве осюмликлер.
Ерджумран – суслик
Къаплы бакъа –

черепаха
Кирпи – ёжик
Чырчыр – кузнечик
Чочамий торгъай – жаворонок
Бульбуль – соловей
Шаин

– сокол
Къыргъый – ястреб
Ербучыкъ – хомяк
Къашкъыр – волк
Кесертки- ящерица
Бодене- перепёлка

Полынь – юшан
Ляле – тюльпан
Къашкъаш – мак
Ковыль – къылгъанот
Бинъбашкъорай – перекати-поле
Коктотай - васильки
Чувачечек - пионы
Богъдай - пшеница
Арпа – ячмень
Тары – просо
Бурульген - ежевика
Итбурун - шиповник
Ювез -тёрн