Ж үктілік кезіндегі Артериалды гипертония

клиникасы, диагностикасы және хаттама мәліметтері бойынша емдеу қағидалары. Қауіпсіз ана

болу қағидаларын қолдану.

Дәріс құрылымы : Этиологиясы, қауіп топтары. Жіктелуі. Клиникасы. Диагностикасы. Нақтыланған диагностикасы. Емдеу қағидалары
Дәріс жоспары:
1. Тақырыптың өзектілігі.
2. Этиологиясы, қауіп топтары.
3. МКБ-10 бойынша гипертензиялардың жіктелуі. Преэклампсияның клиникалық жіктелуі.
4. Диагностикалық бағалары.
5. Госпитализацияға қажетті көрсетімдер. Гипертензиясы бар жүкті әйелдерді бақылау және емдеу амалдары
6. Этиологиясы, қауіп топтары

әйелде қан қысымының жоғары көрсеткіштері анықталады. Гипертензиясы бар әйелдерде жиі

кездесетін жүктілік асқынуы - преэклампсия. Гипертониялық аурумен ауыратын жүкті әйелдерде преэклампсияның ауыр түрі ми қан айналымының жедел бұзылыстарымен, ретинопатияның ауыр түрімен, бүйрек функциясының жедел және созылмалы жеткіліксіздігі және т.б. асқынулармен асқыну қаупі жоғары.

Анамнезіндегі преэклампсияның ауыр түрі,
Көпұрықты жүктілік,
Созылмалы аурулар,
Антифосфолипидті синдром,
Тұңғыш жүктілік,
семіздік,
Жасы 40-тан асқан әйелдердің жүктілері.

Преэклампсияның даму себептері
толық анықталмаған.
Дамуының 30-дан астам
теориясы белгілі.

Этиология

Қауіп факторлары

гипертония

Өткізгіштіктің жоғарылауы,

«ағушы эндотелий» ісіну


ГИПОВОЛЕМИЯ

Гиперкоагуляция тромбоз

жүктілік
Эритроцит
Эритроцит
Ісіну
Гиповолемия
Тромбоз

гипертензия, (жүктіліктің 20 аптасына дейін анықталған немесе басанудан кейін 6

апта бойында сақталған).
О13 Жүктіліктен пайда болған гипертензия,
(гестационды гипертензия).
О14 Преэклампсия (гестационды гипертензия протеинуриямен).
О14.0 Жеңіл дәрежелі преэклампсия (ауыр емес)
О14.1 Ауыр преэклампсия
О15 Эклампсия.

МКБ-10 бойынша коды:

мм сб. тең не одан жоғары немесе арасы 4 сағаттық

интервалмен екі реттік өлшегенде 90 мм сб.тең не одан жоғары жағдайды айтады.

әдісін таңдау.

протеинурия қосылған ауыр түрі
Нашарлау белгілерінің : церебральдық симптомдар (бас ауыруы

немесе көру қаблетінің бұзылыстары), олигоурия (30мл/сағ кем), асқазан тұсындағы ауру белгісі, құсу, кең таралған ісіктер (әсіресе тез пайда болған), тромбоцитттер санының азаюы 100 мыңнан кем, бауыр функциясының бұзылысы, өкпе ісінуі, ұрықтың жатырішілік дамуының тежелуі - біреуі қосылған гипертензияның барлық түрі

Преэклампсияның клиникалық жіктелуі

преэклампсия

Бас ауру, эпигастрийдегі ауру, тез дамыған ісіну, зәрдің азаюы, ұрық

қозғалысының өзгеруіне, мұрыннан жиі қан кету немесе терідегі себепсіз қанталау белгілеріне көп көңіл бөлу керек.

Физикалық зерттеу

-Гипертензия

-Гипертензия диагнозы систолалық қысым бір рет өлшегенде 110мм.с.б-ге тең немесе жоғары, немесе арасына 4 сағ салып екі рет өлшегенде 90 мм.с.б-ге тең немесе жоғары болған жағдайда қойылады.

-Ауыр гипертензия
Диастолалық қысым бір рет өлшегенде 120мм.с.б-ге тең немесе жоғары, немесе арасына 4 сағ салып екі рет өлшегенде 110 мм.с.б-ге тең немесе жоғары. Систолкалық қан қысымы алғашқы деңгейінен 30мм.с.б. көтерілген және 160 мм,с.б-дан жоғары.
Диастоллық қысым 90 мм.с.б. және систолакалық қысымның 140мм.с.б. көрсеткіші шекаралы болып саналады, ауру болып есептелмейді, тек ана мен ұрықтың жағдайларын мұқият бағалауды қажет етеді.

Диагностикалық белгілері

Ісінусіз жүретін преэклампсия ана мен ұрық үшін өте қауіпті деп

саналады. Тез өршіген жалпы ісіну, әсіресе бел аймағындағы, нашар болжам көрсеткіші болып табылады.
-Протеинурия
Егер протеинурия 24 сағатта немесе 4 сағаттық интервалмен алынған екі сынамада 300 мг-ға тең немесе жоғары болса патология болып есептеледі. Преэклампсияның жеңіл түріне тән протеинурия 300 мг мен 3 г аралығында болса, преэклампсияның ауыр түріне – 3 г-нан жоғары.

Диагностикалық белгілері

белгілерінің бірі: - церебральдық симптомдар (бас ауруы,

көру қабілетінің бұзылыстары);
- олигурия (30 мл/сағ);
- эпигастрий аймағындағы
ауру белгісі;
- құсу;
- жайылған ісіктер (әсіресе тез
дамыған)
- тромбоциттер саны 100 мыңнан кем;
- бауыр функциясының бұзылысы;
- өкпе ісінуі;
- ұрық гипотрофиясы.

Преэклампсияның ауыр түріне тән:

тромбоциттер, ұю уақыты
Стационар бөлімшесінде: жалпы зәр талдауы(нәруыз), қанның

биохимиялық талдауы (жалпы билирубин, азот қалдығы, креатинин, АЛТ, АСТ, жалпы нәруыз); коагулограмма;
қан тобы мен резус факторға талдау жүргізу.

Аспаптық тексеру әдістері:
АҚҚ өлшеу, ОКТҚ(ЦВД) (преэклампсияның ауыр түріне күмәнданғанда), КТГ (жүктіліктің 32 апталығынан бастап), УЗИ+доплерометрия.

Мамандар консультациясы қажет болатын жағдайлар:
Преэклампсияның орташа және ауыр түрінде – окулист пен терапевт; милық симптоматика, әсіресе тырыспа мен кома болғанда- невропатолог, ЖБЖ (ОПН) белгілерінде - нефролог.

толық бағаламайтыны, өздігінен бақылау жүргізе алмауы (гемодинамикалық көрсеткіштерді, диурезді,ісінулерді) және

дер кезінде медициналық көмек сұрауға мүмкіншілігі жоқ болса. Басқа жағдайларда жартылай стационар жағдайында тексеруге және бақылауға болады.
Гестоздың жеңіл түрінде және босану мерзімі жетіп тұрған жағдайларда босандыруға дайындау үшін.
Гестоздың жеңіл түрінде және оның өршуіне күмән болғанда (ұзақтығы 2 аптадан көп, зертханалық талдаулардағы теріс ағым, ұрықтың жағдайының нашарлауына күмән келтіру және т.б. )
Шұғыл – Гестоздың орташа және ауыр түрінің белгілері пайда болғанда.Жүкті немесе босанушы әйел ҚЕП (ПИТ) немесе босану бөлімшесіне жатқызылуы тиіс.

Госпитализацияға қажетті көрсетілімдер

мақсатында жоғары дәрежелі мекемеге жолдамамен жеткізу керек. Жеңіл преэклампсия – емдеуді

қажет етпейді , тек бақылау қажет.   Келесі шарттарды сақтағанда, амбулаторлық бақылануы мүмкін: науқас дәрігер нұсқауларын орындап, өз жағдайын бақылап отыру керек.

Жүктілікті бақылау тәсілдері

жағдайларда тез арада босандыру қажет көрсеткіштері (жүктілік мерзіміне қарамай)
1)ауыр преэклампсия;
2)

ұрық жағдайының нашарлауы;
3) преэклампсия симптомдарының өршуі
Өздігінен босану жолы арқылы босану, операция жолымен босандырудан қарағанда тиімді көрсеткіш.

Емдеу тәсілдері

енгізу).
Жетілген босану жолына – амниотомия немесе окситоцин қолданады.
Жансыздандыру әдісі –

перидуралық анестезия.
Ауыр дәрежелі преэклампсия кезінде операция (кесар тілігін) жасау5а болатын көрсеткіш:
Босану5а дайын болма5анда жасалатын кейін, босануды қоздыру әдісінің әсері етпеуі
ҚОПМБА.
Науқастың және ұрықтың жағдайын нақты бақылау үшін ұзақ немесе үнемі КТГ қою керек.
Жүкті әйелді жалғыз қалдырмай нақты күтім жасау керек. Операциямен босандыру кезінде жансыздандыру әдәсінің ең тиімдісі: аралық немесе перидуралық анестезия.

Келесі тәсіл

гипертензия + протеинурия
Кез келген ауырлықтағы гипертензия+ протеинурия + келесі

белгілердің біреуі:
Қатты бас ауруы
Көрудің нашарлауы
эпигастрий аймағындағы ауырсыну сезімі және / немесе жүрегі айну,құсу
Тырысуға дайын болу
Жайылмалы ісінулер
олигоурия (30 мл/сағ кем немесе 500 мл зәр 24сағат ішінде)
Бауырдың пальпациясы кезіндегі ауырсынуы
Тромбоциттер саны 100 x 106г/л төмен
Бауыр ферменттері деңгейінің жоғарылауы (АлАТ немесе АсАТ 70 МЕ/л ден көп)
HELLP-синдром
ВЗРП

Жеңіл
преэклампсия –протеинуриямен ± ісінулермен біріккен гипертензия

кальцийді қосымша қабылдау (1г/тәулігіне)

Нәтижелілігі дәлелденбеген:
- жүктілердің тұз бен сүйықтықты шектеуі;
-жүктілер

тағамында ақуыздар мен көмірсулардың қосылуы немесе шектелуі;
-темір препараттарын, фолий қышқылын, магнезияны, мырышты,балық майын,Е және С витаминдерін қосымша қабылдау.

болмағанда,босану жолдары дайын болмаған жағдайда;
-қалыпты орналасқан плацентаның мезгілінен бұрын ажырауы

.
Күтім қауіпсіз жағдайда жүргізілуі керек,яғни әйел жалғыз қалмауы тиіс.
Оперативті

босануды жүргізу кезінде қолдануға ыңғайлы жансыздандыру түрі болып перидуральды анестезия саналады.

экстубация кезінде САҚ кенеттен жоғарылауынан ми ішілік қан құйылу

қаупі жоғарылайды;
-өкпе тамырларында қысымның жоғарылауынан өкпе ісіну қаупі күшейеді.

жүргізілуі тиіс.

Сирек жағдайларда,егер жүкті әйелдің жағдайы тұрақтанғанда,ұрықтың жағдайы қанағаттанарлық

болғанда,гестацияның 32 аптасына дейін болса ВСМП мекемелерінде босану уақытын ұзартуға болады.

және қауіпсіз таңдау болып табылады.
 
Жүктемелік доза – бастаушы доза
5г магний

сульфатының құрғақ заты (20 мл 25% ерітіндісі ) к/т баяу 10 -15 минут ішінде .
 
Қолдаушы доза
1-2г магний сульфаты - инфузомат көмегімен , к/т 12-24 сағат бойында үздіксіз енгізу.
 
инфузомат болмаған жағдайда:
320 мл физиологиялық ерітіндіге – 25% 80 мл магний сульфаты ерітіндісі, уақытына байланысты енгізу
11 тамшы/мин – 1г құрғақ зат/сағ
22 тамшы/мин – 2 г құрғақ зат/сағ
 
Магний сульфаты ерітіндісін көктамырға үздіксіз енгізу уақыты -12 - 24 сағат (1-2 г /сағ)
 
Немесе (көктамырға енгізу мүмкіншілігі болмаған жағдайда ,сирек кезде)
 
Бір шприцке 10 г құрғақ затты әр жамбасына 5 г бұлшық етке 1 мл 2% новокаин немесе 1мл 1% лидокаинмен қосып енгізу.

реакциясының жоқ болуы немесе төмендеуі.
Олигоурия (30 мл/сағ кем) магний сульфатын

артық дозалаудың қаупін туғызады. Олигоурия болған кезде мұқият бақылау қажет.

Магний сульфатын артық дозалау кезінде –препартатты енгізуді тоқтату және к/т 10 мл 10% Са глюконат ерітіндісін енгізу керек.

керек, бұл кезде систолалық қысымды 130-140 мм.сын.бағ., диастолалық қысымды 90-95

мм.сын.бағ. ұстау керек
Тез әсер ететін гипотензивті препарат
Нифедипин (Са каналы блокаторы )- бастапқы мөлшері 10мг, 30мин кейін қайта беру ( мах-ді тәуліктік мөлшері 120мг).
Жәй әсер ететін гипотензивті препарат
Допегит – (орталықты әсер ететін антигипертензивті препарат, метилдопа) бастапқы мөлшері 250мг/ тәулігіне, әр 2 күн сайын мөлшерін 250мг көбейтіп отырады.

Гипотензивті терапия

J et al, 2003

оттегі) және оттегіні 4-6 мин жылдамдықпен беру керек.
Асқазаннан бөлінетін сөл,

құсық және қанмен аспирациялану қаупін азайту үшін әйелді сол жақ қырына жатқызу.
Талмадан кейін тез арада магнезиялық терапияны бастау:
Бастапқы мөлшері
Магний сулфатын 5г құрғақ зат (20мл 25%ерітінді) көк тамырға баяулатып 10-15мин бойы енгізу.

– қолданбаған жөн.
Егер тырысулар 15 минуттан кейін қайталанса,2 г магний

сульфатын 10мл - 20% к/т 20 минут ішінде енгізу. Егер тырысулар қайталанса, диазепам енгізіңіз.
Жүктемелік доза - 10 мг диазепам 2 минут ішінде к/т енгізу, тырысу қалпына келсе 10 мг диазепам енгізіңіз.

емдеуді акушер-гинекологтар анестезиолог – реаниматологтармен бірге жалғастыруы тиіс. Магнезиялық терапияны

босанғаннан кейін немесе соңғы эклампсиялық талмадан кейін жағдайы жақсарғанда бір тәулік қана жалғастыру керек. Эклампсиялық талмадан кейін 12 сағат тан кешіктірмей босандыру қажет.

қауіпсіздігін көп сақтауға жағдайда мүмкіндік бар.
Ана мен бала үшін гипертензияға

себеп болатын факторларды дер кезінде жойып, жүктілік асқынулары мен гипертензияның алдын алуға арналған емдік-профилактикалық шараларды жүргіздің маңызы зор. Сондай-ақ, жүкті әйелге ауқатты әлеуметтік жағдай жасалуының маңызы да бар, сондықтан әйелдің отбасы мүшелері оның жағдайын, мүмкін болатын асқынуларды білуі және соның алдын алып, жүктіліктің асқынусыз өтуіне ат салысуы тиіс. Зиянды әдеттер, психоэмоциялық стресс, ең алдымен мамандығындағы зиянды әсерлерді жою керек

отырып (анамнезіндегі гипертензия, артық салмақ, алдыңғы жүктіліктердегі преэклампсия және т.б.)

мұқият және толық жүргізілуі қажет. Осы топтағы әйелдерге санитариялық ағартушылық жұмыстарын жүргізудің бұл аурудың алдын алуда, дер кезінде анықтауда және толық емдеуде маңызы зор.

Назарларыңызға рахмет