Температурные температурные чемпионаты и бозе-эйстанская конденсация.

Physik jurnalida (Shvetsariya ,Tyurix sh.), uni juda ehtiyotkorlik bilan “Ba-La-Cu-O

tizimida ehtimolli o‘ta o‘tkazuvchanlik” deb nomlashdi.
1987-yilning yanvarida Kava Hyuston universiteti xodimlari bilan La2CuO4 o‘sha tizim bo‘yicha natijalarni taqdim qildilar (Tc=36 K).
O‘sha yilning fevral oyida Texasdan K.Chu guruhi va aprel oyida Alabamadan Vu guruhi yana bir sensatsiyani e’lon qilishdi – kritik harorat “azotli chegara” dan oshdi – suyuq azotning qaynash nuqtasi (77,4 K) va 92 K ga erishdi. Bunga esa, mis-oksidli birikma tarkibida kam uchraydigan element ittriy (YBa2Cu3O7- δ, 0<δ<0,5) bilan uddalandi va “ittriyli YHO‘O‘ ” deb nomlandi.

YBa2Cu3O6+δ (a= 3,824 Ǻ; b=3,894 Ǻ; c=11,683 Ǻ) birikmaning stukturasi.

Bu yerda Cu(1) – tayanch tekisligidagi misning holati, Cu(2) – CuO2 tekisligidagisi. Garchi ab tekislikda metall, c o‘qda yarim o‘tkazgich bo‘lsada, birikmaning o‘zi esa o‘ta o‘tkazgich.
BKSh modeliga ko‘ra kritik harorat quyidagi munosabatga bo‘ysunadi: Tc=1.14ħ?D exp[–1/λf]

elementlarning gazlarida boze-eynshteynli kondensatlarni yaratish va tadqiqot ishlari o‘zining yaqqol

natijalarini 1995-yilda bera boshladi. Kondensatni ushlab qolish uchun avvalo magnitli ushlovchi ixtiro qilish kerak. Bunday ushlovchilar avvaliga yuqori haroratli plazmani ushlab qoladigan bo‘lishi kerak. Ioffe xodimlari bilan kvadrupolli barqarorlaydigan maydon bilan magnitli ushlovchini yaratdilar.

Lazerli sovutish usuli ushlovchini juda past haroratda gaz bilan to‘ldirish

imkonini beradi. Keyingi qadam esa gazni bug‘lantirishli sovutish. Patensialli chuqurlik shaklini shunday tanlash kerakki, maydon qo‘shilishi bilan ko‘proq issiq atomlar uning chegaralariga yengil kelishlari kerak, ya’ni maydonni tark etisin. Bunday usullar kombinatsiyasi bilan submikrokelvinli haroratgacha tushurish uddalaniladi. Bunday haroratlarda ishqorli elementlar gazlarining Boze – Eynshteyn kondensatsiyasi bo‘ladi.

kondensatning paydo bo‘lishi bo‘lib, o‘ng suratda deyarli barcha atomlar kondensat

holarga kelgan. Ilk suratlar ikki o‘lchamda, qora-oq ko‘rinishda bo‘lgan, keyinchalik uch o‘chamga va zichlikning izo chiziqlariga qo‘yilgan.

zichligi z bilan chiziqli o‘zgaradi n=n0 dan to n=0 gacha

idish yaqinida H balandlikda o‘zgaradi. H balandlik H2=8πħ2aN/m2gS munosabatdan aniqlanadi. N – zarrachlarning to‘liq soni. S – idish yuzi.

tenglama yordamida quyidagi munosabatni topish mumkin:

idish” hosil qilish mumkin. Shunday idishlardan biri “magnitli bokal”, chizmada

ko‘rsatilgan. U xayoliy idish sirtida joylashgan, ikkita spiralga o‘xshab ketadi (spirallarning har bir toki qarama-qarshi tomonlarga yo‘naltirilgan).