Еуразияны? таби?ат зоналары 10-cынып

мен маңыздыларына тоқталу
Дамытушылығы: оқушылардың ойлау қабілеттерін,шығармашылық жұмыс істеуге, табиғат зонасын

сипаттай білу қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелігі: табиғатты сүюге тәрбиелеу, дүниетанымдарын кеңейту.

пәнаралық байланысы:
Тарих, елтану, биология.

саяхат

Сабақтың әдісі:

Білім тексеру, өз бетімен жұмыстану, сұрақ –жауап, сыни тұрғыдан ойлау

тексеру, сабақтың мақсатын түсіндіру
2.

Қызығушылығын ояту
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау-тест.
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
ІУ. Оқушылар шығармашылығы
ІV. Бекіту сұрақтары-жедел жауап аялдамасы
VІ. Адасқан жануарлар ойыны
ҮІІ. Семантикалық карта
ҮІІІ. Бағалау
ІХ. Үйге тапсырма беру

бірдей болып
келетін ірі табиғат комплексі.

7 климат
белдеулерін алып жатыр.

Табиғат зоналары алуан түрлі.

Материктің көп бөлігінде

ендік зоналық заңы байқалады.

Күрделі жер бедеріне және атмосфера циркуляциясына байланысты

Ылғалдылығы біркелкі емес

Арктикалық щөлден тайгага дейін табиғат зоналары ендік бағытта тұтас алап болып созылып жатыр, ал одан оңтүстікке қарай зоналар батыстан шығысқа қарай жіңішке жолақтар түрінде таралады.

Еуразия жерінің жартысына биіктік белдеулер тән.

Қоңыржай белдеудегі ең ірі табиғат зонасы -тайга, зонасы
Шөлейт және шөл

зонасы Каспий маңы ойпатынан басталып, Қазақстан мен Орта Азияны тұтас жолақ ретінде қамтып, Монғолия мен Қытайдың тау аралық ойыстарында таралған.

Субарктикалық белдеуді тундра мен орманды тундра зоналары алып жатыр.

Орманды дала және дала зонасы Шығыс Еуропа мен Батыс Сібір жазықтарының оңтүстігінде тұтас жолақ түрінде Алтайға дейін созылып, Қиыр Шығыста қайта жалғасады.

Аралас және жалпақ жапырақты ормандар зонасы материктің батысында Орал тауына дейін тұтас белдеу жасап, Қиыр Шығыстағы жағалық бөлікте өайта жалғасады.

борандар мен тұмандар жиі болып тұрады.
Өсімдіктері

Мүк, қына,
балдырлар,
бұғы мүгі
Жануарлары
Ақ аю,ақ

түлкі,бұлан,қоңыр аю,қоян

тән,
көп жылдық тоң таралған,
климаты қатал табиғат зонасы.

бұталы өсімдіктер жерге төселіп өседі.Ең көп тараған өсімдік бұғы мүгі.

Мұнда бұғы, бұлан, қоңыр аю, қоян, саңырау құр, қой өгіз кездеседі. Көпжылдық тоң таралған, жазда беткі қабаты ғана ериді.

Тундра түрлері

бұталы тундра

Мүкті – қыналы тундра

өсуіне жағдай бар. Топырағы күлгін, көбінесе батпақты.
Мұнда зубр, бұлан,

марал, елік, қоңыр аю, уссурий жолбарысы сақталған.Құстар да өте көп.

Өсімдіктері: қарағай, шырша, самырсын, май қарағай, бал қарағай.

Аңдары

ұсақ
жапырақты ағаштар аралас өседі.

ағаштары жылу сүйеді, ылғалды көп қажет етеді.Өсімдіктері:
Емен, жөке, жабайы жүзім,

лианалар, шамшат, үйеңкі, қарағайлардың түрлері, шыршалар.Жануарлары:
Зубр, галомянка балығы, нерпа т.б

Муссонды климат, батысы мен шығысында жауын – шашын көп түседі.

түсетін зона.

таралған. Өсімдіктері: қайың, көктерек, селеу, боз, бидайық, бидай, қарақұмық, арпа,

сқлы, қант қызылшасы, күнбағыс өсіріледі. Жануарлары: қасқыр, қарсақ, түлкі, күзен тышқандар.

топырақ пен өсімдік жамылғысының дамуы мен таралуын шектейтін зона.

субтропических поясах















Жазы ыстық құрғақ, қысы суык, кейде қарлы боранды
Топырағы сұр,

қоңыр. Құмды шөлдерде сабағы қатты, жапырағы ұсақ немесе тікенек өсімдіктер таралған. Ұзын тамыры арқылы ылғалды сіңіреді.Жауын – шашын аз. Өсімдіктері: сексеуіл, қызғалдақ, қаңбақ, жусан, селеу, бетеге т.б

Қазақстан жерінің 27% алып жатқан табиғат зонасы
4. Солтүстік мұзды

мұхитты жыл бойы қалың мұз қабаты жауып жатады. Қиыр Солтүстікте мұз мүлде ерімейді.Неліктен?
5. Тундрада аң көп пе, құс көп пе?
6.Орманды далаға қарағанда даланың өсімдік дүниесі кедейлеу. Неліктен?
7 . Шөл зонасының өсімдіктерінің бойлары аласа, тікенекті тамырлары ұзын болып келеді. Неге?
8. Даланың жануарлары мұндағы тіршілікке қалай бейімделген?

Қорытынды

келу,
$21 оқып келу.