Геосаяси жағдай

қандай?

саяси дамуында демо­­­кратиялық даму жолын таң­дай­тындығын саяси тәуелсіздік пен мемлекеттік

егемендікке ие болған алғашқы сәттерден бастап-ақ мә­лім­деген болатын. Қазақстанның болашақ ірі мемлекеттер қатарынан табылатындығын ескере отырып, оның геосаяси айналасы былайша сипатталған:  экономика жағынан еуразиялық бөрі, оған мол байлық пен халықтың икемділігі, жастығы кепіл бола алады. Географиялық жағынан дүниежүзілік саяси кіндік, оған батыс-шығыс, оңтүстік-солтүстік көпірлер торабы болу мүмкіндігі мен географиялық орны куә. Этнодемографиялық жағынан – түркілік қарашаңырақ, оған тарих та, объективтік жағдай да, барлық түркілердің Қазақстанды айнала орналасуы да итермелейді. Халықтың діни сенімі жағынан – дүниежүзілік дін тартысының ешбіріне аса жақтаспайтын зайырлы мемлекет. Осы аталған геосаяси жағдайы Қазақстанның сыртқы геосаяси жағдайының тұрақтылығын қамтамасыз етуде  алға қойылады. Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі. 1991 жылғы 16 желтоқсанда Қазақстан тәуелсіздік туралы заңы қабылданды, елдің тәуелсіздігі жарияланды, сөйтіп дүниежүзілік қоғамдастыққа енуге мүмкіндік алды. Екі аптаның ішінде Қазақстанды 18 ел мойындады, ал бірінші болып елімізді таныған ел-Түркия.

АҚШ, Қытай, Иран, Пәкістан, Канада, Швейцария т.б. 1999 жылы дүние

жүзінің 150 мемлекеті танып, 106 мемлекетпен дипломатиялық қатынас орнатылды. Қазір Қазақстан шет елдерде 30-дан астам дипломатиялық және консулдық өкілдіктер ашты. Алматы мен Астанада 50-ден астам шетелдік елшілік және халықаралық, ұлтаралық ұйымдардың 16 өкілдігі жұмыс істейді. Республикамыздың сыртқы саясат ведомствосы ұлттық мүддемен жалпы адамзаттық мүдделерді үйлестіріп жүргізетін дипломатиялық саясатқа кірісті. 1992 жылы наурызда Қазақстан Республикасы Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) мүшесі болып қабылданды. Арада 10 жыл өткеннен кейін 2002 жылғы маусымда Алматыда «Азиядағы Өзара Сенім және  Әрекеттестік Шаралары Кеңесі (АӨСШК)» Саммиті өтті. Саммит жұмысына 16 мемлекет басшылары қатысты. Оның ішінде 7 ірі держава - Қытай, Үндістан, Ресей, Иран, Түркия т.б. болды.
Қазақстан сыртқы саясатында басты үш мәселеге ерекше назар аударады:  1. ТМД, Азия, Еуропа елдері, АҚШ, Тынық мұхит, Таяу Шығыс аймағы елдерімен халықаралық байланысты өркендету.
2. Мәдени-экономикалық байланысты күшейте отырып, алдыңғы қатарлы өркениетті елдердің қатарына қосылу.
3. Қазақстанның сыртқы саясатында ерекше назар аударатын мәселе – ең жақын және ірі көрші мемлекеттермен, солтүстікте – Ресеймен, шығыста – Қытай Халық Республикасымен ойдағыдай қарым-қатынас орнату. 1992 жылғы 25 мамырда Қазақстан мен Ресей арасында достық, ынтымақтастық және өзара көмек туралы шарт жасалды.
 

көп жақты агенттіктің, Инвестициялық таластарды шешу жөніндегі халыкаралық орталықтың, Дүниежүзілік денсаулық сақтау

ұйымының мүшесі болды және басқа бірсыпыра ұйымдарға кірді. Осы уақыт ішінде Қазақстанды жүзден аса мемлекет танып, олармен елшілік және өкілеттілік дәрежеде дипломатиялық қатынастар орнатылды.
Республиканың сыртқы саяси бағыты –  шекаралас мемлекеттермен, ТМД-ның мүшелерімен өзара тиімді достық қатынасты сақтау, сондай-ақ басқа да мемлекеттермен әділеттік және халықаралық серіктестік негізінде жан-жақты байланыстарды дамыту. Олардың ішінде Америка Құрама Штаттарымен стратегиялық және демократиялық серіктестік, Жапониямен стратегиялық серіктестік туралы келісімдерге, "Шанхай бестігі" жобасы шеңберіндегі шекараның ұзына бойына сенім шаралары туралы келісімге, Ресеймен, Өзбекстанмен, Қырғызстанмен, Украинамен-достық туралы шарттарға қол қою айрықша орын алады

мәселені шешу жөнінде жұмыс жүргізілуде.
2002 жылы Алматыда “Орталық Азия Ынтымақтастығы (ОАЫ)”

ұйымын құ­ру туралы келісімшартқа қол қойылды. Бұл ұйымға бастапқыда Қазақстан Республикасы, Қырғыз Республикасы, Тәжікстан Республикасы, Өзбекстан Республикасы мүше болған, кейіннен, 2004 жылдан бастап Ресей Федерациясы да кірді. Бұл ұйымның мақсат-міндеттерінің шеңбері едә­у­ір ауқымды. Олар саяси-экономикалық қана емес, ғылыми-техникалық және мәдени-гуманитарлық мә­се­ле­лерді, сонымен қатар қауіпсіздік пен тұрақты­лық және табиғатты қорғау мәсе­лелерін қамтиды. Бұл орайда Н.Ә. Назарбаев: «2030 жылға қарай Қазақстан Орталық Азия барысына айналады және өзге дамушы елдер үшін үлгі болады деп сенемін...», – деп, мемле­кеттер арасындағы ықпалдастық пен ынтымақтастыққа зор үміт артты.