Жетісу Алатауы

Тақырыптағы бөлімдер бойынша үлестірмелі сұрақтар арқылы үй тапсырмасын сұрау

көлдері және мұздықтары
Табиғат зоналары,
Өсімдіктері мен жануарлары

неше ауданға бөлінеді?
Алтай тауының ең үлкен өзенін ата. Картадан көрсет.
Алтай

тауында қандай қорық ұйымдастырылған?

күрделі тау жүйелерінің бірі. Жетісу тау жүйесінің солтүстік және солтүстік-батыс

жалғасы. Ол солтүстік-шығысында Алакөл қазаншұңқыры мен оңтүстік-батысында Іле өзені аңғары аралығында созыла орналасқан. Ұзындығы 450 км, ені 100-250 км. Жетісу Алатауын батыста Көксу, шығыста Боротола өзендері бөліп жатады. Осы екі бөлік Солтүстік және Оңтүстік Жетісу Алатауы болып, екі үлкен тау жотасын құрайды.

БорохороОңтүстік Жетісу тау жүйесінің Сарышоқы мен Борохоро жоталары түгелдей дерлік

Қытай жерінде жатыр. Жоталардың арасында кезінде тектоникалық қозғалыстардан пайда болған үлкен аңғар бар.осы аңғар арқылы Ебінұр көлінің қазаншұңқыры Алакөл қазаншұңқырымен шектеседі. Осы алқап Жоңғар қақпасы деп аталады. Ерте замандардан бастап осы қақпа арқылы Шығыс Еуропадеп аталады. Ерте замандардан бастап осы қақпа арқылы Шығыс Еуропа мен Азияныдеп аталады. Ерте замандардан бастап осы қақпа арқылы Шығыс Еуропа мен Азияны, Қазақстанды жалғастырған Жібек жолыдеп аталады. Ерте замандардан бастап осы қақпа арқылы Шығыс Еуропа мен Азияны, Қазақстанды жалғастырған Жібек жолы өткен, онымен Шыңғыс хандеп аталады. Ерте замандардан бастап осы қақпа арқылы Шығыс Еуропа мен Азияны, Қазақстанды жалғастырған Жібек жолы өткен, онымен Шыңғыс хан жаулаушылары, Жоңғар шапқыншылары жүрген.

кембрийге дейінгі жыныстар мен палеозойЖетісу Алатауының құрылымы кембрийге дейінгі жыныстар

мен палеозой жыныстарынан тұрады. Оның жоталары кембрийге дейінгі граниттер мен кристалды тақтатастардан түзілген. КаледонЖетісу Алатауының құрылымы кембрийге дейінгі жыныстар мен палеозой жыныстарынан тұрады. Оның жоталары кембрийге дейінгі граниттер мен кристалды тақтатастардан түзілген. Каледон қатпарлығында алғаш көтерілген Жетісу Алатауының солтүстік және солтүстік-батыс бөліктерінде силурЖетісу Алатауының құрылымы кембрийге дейінгі жыныстар мен палеозой жыныстарынан тұрады. Оның жоталары кембрийге дейінгі граниттер мен кристалды тақтатастардан түзілген. Каледон қатпарлығында алғаш көтерілген Жетісу Алатауының солтүстік және солтүстік-батыс бөліктерінде силур мен девон құмтастары мен сазды тақтатастардан тұратын негізгі жыныстармен бірге палеозой шөгінділері де мол. Таудың оңтүстік және оңтүстік-батыс бөліктерінде жоғарғы палеозойдың жыныстары көп.

кембрийге дейінгі жыныстар мен палеозойЖетісу Алатауының құрылымы кембрийге дейінгі жыныстар

мен палеозой жыныстарынан тұрады. Оның жоталары кембрийге дейінгі граниттер мен кристалды тақтатастардан түзілген. КаледонЖетісу Алатауының құрылымы кембрийге дейінгі жыныстар мен палеозой жыныстарынан тұрады. Оның жоталары кембрийге дейінгі граниттер мен кристалды тақтатастардан түзілген. Каледон қатпарлығында алғаш көтерілген Жетісу Алатауының солтүстік және солтүстік-батыс бөліктерінде силурЖетісу Алатауының құрылымы кембрийге дейінгі жыныстар мен палеозой жыныстарынан тұрады. Оның жоталары кембрийге дейінгі граниттер мен кристалды тақтатастардан түзілген. Каледон қатпарлығында алғаш көтерілген Жетісу Алатауының солтүстік және солтүстік-батыс бөліктерінде силур мен девон құмтастары мен сазды тақтатастардан тұратын негізгі жыныстармен бірге палеозой шөгінділері де мол. Таудың оңтүстік және оңтүстік-батыс бөліктерінде жоғарғы палеозойдың жыныстары көп.

тау түзілуі кезінде қатпарлы тауға айналса, ал мезозойЖетісу Алатауы каледон

мен герциндегі тау түзілуі кезінде қатпарлы тауға айналса, ал мезозой мен төменгі кайнозойдаЖетісу Алатауы каледон мен герциндегі тау түзілуі кезінде қатпарлы тауға айналса, ал мезозой мен төменгі кайнозойда сыртқы күштің әсерінен мүжіліп, аласарып тегістелсе, кейінгі Альпі қатпарлығының күшті болуына байланысты қатпарлы-жақпарлы биік таулы өлкеге айналған. Жер бедерінің қалыптасуына ертедегі және осы күнгі мұз басулар да ықпал жасаған. Мұз басудың ізі әр жерде-ақ байқалады.

ауасы мен Тұранның ыстық ауасы әсер етеді. Тау етегінде неғұрлым

кұрғақ, континентті климат болып келеді. Биік тау беткейлерінде климат қоңыржай: қысы суық, жазы қоңыр салқын, ауаның орташа температурасы қаңтарда -10°-11°С, шілдеде 18°-20°С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 600-800 мм, оңтүстік-шығыста - 400 мм. Қыста қар көп түседі, тау бастарында мұздықтар калыптасқан.
Жетісу кақпасынан Ебі желіЖетісу кақпасынан Ебі желі соғады. Ол Барлық, Майлы жоталарынан соғатын циклон мен Жетісу қақпасының оңтүстік-шығысы арқылы өтетін антициклонның түйісуінен болады. Ебі желіЖетісу кақпасынан Ебі желі соғады. Ол Барлық, Майлы жоталарынан соғатын циклон мен Жетісу қақпасының оңтүстік-шығысы арқылы өтетін антициклонның түйісуінен болады. Ебі желі - жылы жел, жылдамдығы 60-80 м/сек. Көбіне 1-2, кейде 3-7 тәулік бойы соғады. Осы қақпа бойымен Сайқан тауы жағынан сәуірЖетісу кақпасынан Ебі желі соғады. Ол Барлық, Майлы жоталарынан соғатын циклон мен Жетісу қақпасының оңтүстік-шығысы арқылы өтетін антициклонның түйісуінен болады. Ебі желі - жылы жел, жылдамдығы 60-80 м/сек. Көбіне 1-2, кейде 3-7 тәулік бойы соғады. Осы қақпа бойымен Сайқан тауы жағынан сәуір, қыркүйек айларында сайқан суық желі соғады.

көлдерге құяды. Солтүстігінде ЫрғайтыЖетісу Алатауында су қоры мол. Оның өзендері

сол аймақтағы көлдерге құяды. Солтүстігінде Ырғайты өзені ЖалаңашкөлгеЖетісу Алатауында су қоры мол. Оның өзендері сол аймақтағы көлдерге құяды. Солтүстігінде Ырғайты өзені Жалаңашкөлге, Жаманты өзеніЖетісу Алатауында су қоры мол. Оның өзендері сол аймақтағы көлдерге құяды. Солтүстігінде Ырғайты өзені Жалаңашкөлге, Жаманты өзені АлакөлгеЖетісу Алатауында су қоры мол. Оның өзендері сол аймақтағы көлдерге құяды. Солтүстігінде Ырғайты өзені Жалаңашкөлге, Жаманты өзені Алакөлге, ТентекЖетісу Алатауында су қоры мол. Оның өзендері сол аймақтағы көлдерге құяды. Солтүстігінде Ырғайты өзені Жалаңашкөлге, Жаманты өзені Алакөлге, Тентек өзені СасықкөлгеЖетісу Алатауында су қоры мол. Оның өзендері сол аймақтағы көлдерге құяды. Солтүстігінде Ырғайты өзені Жалаңашкөлге, Жаманты өзені Алакөлге, Тентек өзені Сасықкөлге құяды. Тау өзендерінің көбі (ЛепсіЖетісу Алатауында су қоры мол. Оның өзендері сол аймақтағы көлдерге құяды. Солтүстігінде Ырғайты өзені Жалаңашкөлге, Жаманты өзені Алакөлге, Тентек өзені Сасықкөлге құяды. Тау өзендерінің көбі (Лепсі, СарқанЖетісу Алатауында су қоры мол. Оның өзендері сол аймақтағы көлдерге құяды. Солтүстігінде Ырғайты өзені Жалаңашкөлге, Жаманты өзені Алакөлге, Тентек өзені Сасықкөлге құяды. Тау өзендерінің көбі (Лепсі, Сарқан, БүйенЖетісу Алатауында су қоры мол. Оның өзендері сол аймақтағы көлдерге құяды. Солтүстігінде Ырғайты өзені Жалаңашкөлге, Жаманты өзені Алакөлге, Тентек өзені Сасықкөлге құяды. Тау өзендерінің көбі (Лепсі, Сарқан, Бүйен, АқсуЖетісу Алатауында су қоры мол. Оның өзендері сол аймақтағы көлдерге құяды. Солтүстігінде Ырғайты өзені Жалаңашкөлге, Жаманты өзені Алакөлге, Тентек өзені Сасықкөлге құяды. Тау өзендерінің көбі (Лепсі, Сарқан, Бүйен, Ақсу) Балқашқа бағытталған.
Оңтүстік жағының су қоры аздау. Қытаймен шекарадан ҚорғасОңтүстік жағының су қоры аздау. Қытаймен шекарадан Қорғас өзені ағып, Ілеге қосылады. Оның батыс жағынан Өсек өзені құяды

Мұздықтары

Жетісу Алатауының үлкен өзендері бастау алатын тау шыңдарында

мұздықтар орналасқан. Мұздықтардың көбі солтүстік жотада орналаскан. Онда жалпы ауданы 996 км2-ге жететін 700 мұздық бар. Ең үлкен мүздықтар Лепсі өзенінің басында. Жетісу Алатауының мұздықтары Ырғайты, Тентек, Лeпci, Басқан, Сарқант, Ақсу, Бүйен сияқты жеті топқа бөлінеді.
.

мен Орта АзияЖетісу Алатауы Сібір мен Орта Азия тауларының аралығында

жатқандықтан екі арадағы өткел қызметін атқарады. Оның солтүстігінде сібірлік шалғынды орман, оңтүстігінде далаға тән ландшафт калыптасқан. Таудың биіктік белдеулері шөл, шөлейт зоналарынан (300-600 м-ден 1200-1400 м-гe дейін) басталады. Мұнда егіндік жерлер мен мал жайылымдары алып жатыр. Егістікке көкөнісЖетісу Алатауы Сібір мен Орта Азия тауларының аралығында жатқандықтан екі арадағы өткел қызметін атқарады. Оның солтүстігінде сібірлік шалғынды орман, оңтүстігінде далаға тән ландшафт калыптасқан. Таудың биіктік белдеулері шөл, шөлейт зоналарынан (300-600 м-ден 1200-1400 м-гe дейін) басталады. Мұнда егіндік жерлер мен мал жайылымдары алып жатыр. Егістікке көкөніс, бауЖетісу Алатауы Сібір мен Орта Азия тауларының аралығында жатқандықтан екі арадағы өткел қызметін атқарады. Оның солтүстігінде сібірлік шалғынды орман, оңтүстігінде далаға тән ландшафт калыптасқан. Таудың биіктік белдеулері шөл, шөлейт зоналарынан (300-600 м-ден 1200-1400 м-гe дейін) басталады. Мұнда егіндік жерлер мен мал жайылымдары алып жатыр. Егістікке көкөніс, бау-бақшаЖетісу Алатауы Сібір мен Орта Азия тауларының аралығында жатқандықтан екі арадағы өткел қызметін атқарады. Оның солтүстігінде сібірлік шалғынды орман, оңтүстігінде далаға тән ландшафт калыптасқан. Таудың биіктік белдеулері шөл, шөлейт зоналарынан (300-600 м-ден 1200-1400 м-гe дейін) басталады. Мұнда егіндік жерлер мен мал жайылымдары алып жатыр. Егістікке көкөніс, бау-бақша, жеміс ағаштарыЖетісу Алатауы Сібір мен Орта Азия тауларының аралығында жатқандықтан екі арадағы өткел қызметін атқарады. Оның солтүстігінде сібірлік шалғынды орман, оңтүстігінде далаға тән ландшафт калыптасқан. Таудың биіктік белдеулері шөл, шөлейт зоналарынан (300-600 м-ден 1200-1400 м-гe дейін) басталады. Мұнда егіндік жерлер мен мал жайылымдары алып жатыр. Егістікке көкөніс, бау-бақша, жеміс ағаштары, екпе шөпЖетісу Алатауы Сібір мен Орта Азия тауларының аралығында жатқандықтан екі арадағы өткел қызметін атқарады. Оның солтүстігінде сібірлік шалғынды орман, оңтүстігінде далаға тән ландшафт калыптасқан. Таудың биіктік белдеулері шөл, шөлейт зоналарынан (300-600 м-ден 1200-1400 м-гe дейін) басталады. Мұнда егіндік жерлер мен мал жайылымдары алып жатыр. Егістікке көкөніс, бау-бақша, жеміс ағаштары, екпе шөп және дәнді дақылдарЖетісу Алатауы Сібір мен Орта Азия тауларының аралығында жатқандықтан екі арадағы өткел қызметін атқарады. Оның солтүстігінде сібірлік шалғынды орман, оңтүстігінде далаға тән ландшафт калыптасқан. Таудың биіктік белдеулері шөл, шөлейт зоналарынан (300-600 м-ден 1200-1400 м-гe дейін) басталады. Мұнда егіндік жерлер мен мал жайылымдары алып жатыр. Егістікке көкөніс, бау-бақша, жеміс ағаштары, екпе шөп және дәнді дақылдар өсіріледі. Одан жоғары дала зонасы (1000-1400 м-ден 1800-2000 м-ге дейін) жатады. Онда шырша, самырсын ағаштары өседі. Жануарлардан бұғыЖетісу Алатауы Сібір мен Орта Азия тауларының аралығында жатқандықтан екі арадағы өткел қызметін атқарады. Оның солтүстігінде сібірлік шалғынды орман, оңтүстігінде далаға тән ландшафт калыптасқан. Таудың биіктік белдеулері шөл, шөлейт зоналарынан (300-600 м-ден 1200-1400 м-гe дейін) басталады. Мұнда егіндік жерлер мен мал жайылымдары алып жатыр. Егістікке көкөніс, бау-бақша, жеміс ағаштары, екпе шөп және дәнді дақылдар өсіріледі. Одан жоғары дала зонасы (1000-1400 м-ден 1800-2000 м-ге дейін) жатады. Онда шырша, самырсын ағаштары өседі. Жануарлардан бұғы, аюЖетісу Алатауы Сібір мен Орта Азия тауларының аралығында жатқандықтан екі арадағы өткел қызметін атқарады. Оның солтүстігінде сібірлік шалғынды орман, оңтүстігінде далаға тән ландшафт калыптасқан. Таудың биіктік белдеулері шөл, шөлейт зоналарынан (300-600 м-ден 1200-1400 м-гe дейін) басталады. Мұнда егіндік жерлер мен мал жайылымдары алып жатыр. Егістікке көкөніс, бау-бақша, жеміс ағаштары, екпе шөп және дәнді дақылдар өсіріледі. Одан жоғары дала зонасы (1000-1400 м-ден 1800-2000 м-ге дейін) жатады. Онда шырша, самырсын ағаштары өседі. Жануарлардан бұғы, аю, елік, т. б. кездеседі. Шалғындары мал жайылымына қолайлы. Таудың биік белдеуі солтүстікте 2200-2400 м-ден, оңтүстікте 2400-2500 м-ден жоғары басталады. Онда субальпілік шалғындар, омбы қарлар, мұздықтар кездеседі. Биік тау сілемдерін малшылар жайылым есебінде пайдаланады.

ұпай

1.Жайсан ойпатынан басталып, Байкал көліне дейін аралықты алып жатқан тау

жүйесі?
2.Хром мен никель кен орындары орналасқан тау?
3.Ертіс өзені бойында қандай СЭС салынған?
4.Алтайдың биік нүктесі?
5.Сарыарқаның басты өзендерін ата.
6.Солтүстік Қазақ жазығының қазақстандық бөлігі неше ауданға бөлінеді?
7. Біздің елімізге Алтай тауының қаңдай бөлігі енеді?
8. Шығыс Қазақстанның әсем табиғатын және сирек кездесетін аңдарын өсімдіктерін қорғау мақсатында құрылған қорық?
9.Мұғалжар тауының орташа жауын-шашын мөлшері?
10.Қазақстандық Алтайдың тауларында қанша мұздық бар?
11. Бұғы-марал шаруашылығы жақсы дамыған өлкені ата.
12. Сарыарқаның ең биік нүктесі

1-2 күн, кейде 3-7 тәулік бойы, Барлық, Майлы жоталарынан  соғады.

Сұрақ:

Қаңдай желге қатысты айтылады?
Қосымша көмек. Жоңғар қақпасынан соғады.

Топтарға 2 сұрақтан,дұрыс жауап 10 ұпай, 1мин.уақыт. 1рет қосымша көмек алуға болады болады.Нартәуекелі бар. Кезегін берсе ұпайынан айырылады.
“Жетісу” тобы

жазып, шолу карталарын жасаған. Өз еңбектерінде Жетісу Алатауының, Солтүстік және

Ішкі Тянь-Шаньның өзен торлары жөнінде аса маңызды мағлұматтарды мәлімдеген .

Сұрақ: Саяхатшыны ата?
Қосымша көмек: 1857 ж 21 ақпанында орыс географиялық қоғамының толық мүшесі болып сайланды

ең үлкен тұйық көл. Үлкендігіне қарап оны теңіз дейді.


Сұрақ:

Қандай көл жайлы айтылды?
Қосымша көмек: Қазақстанның батысында орналасқан.

Орталық және Солтүстік Тянь-Шаньға бірнеше экспедиция жасап, Хаңтәңірі шыңына дейін

жеткен .Бұл тау жүйесінде жанартау құбылыстарының жоқтығын дәлелдеді.Осы саладағы еңбегі үшін ғалым үлкен атаққа ие болды.


Сұрақ:  Бұл тауды зерттеген қай саяхатшы?

Қосымша көмек: Сол кезде Еуропа ғылымында қалыптасқан Тянь-Шань жанартау әрекеті нәтижесінде пайда болған деген ұғымды теріске шығарады.

орнын анықта, кескін картаға түсір

ІІІ.Бекет.
Кескін картамен жұмыс

B) Сырдария C) Ырғыз D) Торғай E) Арыс 2. Каспий маңы

ойпатындағы төбешіктерді сипаттаған ғалым
A) Берг B) П. Фальк C) К. Бэр D) Г. Карелин E) А. Левшин 3. Сарыарқаның өте көрікті таулары
A) Ақсораң, Шыңғыстау C) Мұғалжар, Ұлытау E) Ақсораң, Ұлытау B) Қарқаралы, Баянауыл D) Оқжетпес, Ұлытау 4. Орал тауының Қазақстан жеріндегі табиғи жалғасы
A) Мұғалжар B) Торғай C) Ақсораң D) Ұлытау E) Көкшетау 5. Қазақстанның ежелгі платформалы аймағы
A) Шығыс Еуропа B) Батыс Еуропа C) Тұран ойпаты D) Сарыарқа E) Торғай
6. Кайнозой эрасында пайда болған таулар
A) Орал B) Маңғыстау C) Жоңғар Алатауы D) Ақсораң E) Көкшетау
7. Қазақстанның жер қойнауында Менделеев кестесіндегі элементердің ... кездеседі
A) 80 түрі B) 99 түрі C) 100 түрі D) 101 түрі E) 102 түрі 8. Қазақстанда мұнай бірінші рет алынды
A) Доссорда B) Эмбіде C) Мақатта D) Теңізде E) Қаламқаста 9. Қазақстанның хромит кен орындарының 99% кездеседі
A) Алтайда B) Сәуірде C) Мұғалжарда D) Қаратауда E) Алатауда 10. Қазақстанда жауын-шашынның ең көп түсетін жері
A) Батыс Алтай B) Батыс Орал C) Петропавл D) Зайсан E) Балқаш

“Жетісу” тобына

еңбегін жазған
A) Н. Северцов B) П. Семенов C) И. Мушкетов

D) А. Краснов E) А. Бутаков 2. Жоңғар Алатауының бірден-бір ерекшелігі – тау төбелерінде
A) Тастардың болуы C) Қардың болуы
B) Жазықтардың болуы D) Жоталардың болуы E) Ойыстардың болуы 3. Қазақстанның жас платформалы аймағы
A) Каспий маңы B) Батыс Сібір C) Сарыарқа D) Торғай E) Жем 4. Қазақстанның тұзға бай ауданы
A) Солтүстік B) Каспий маңы C) Батыс Сібір D) Орталық E) Шығыс 5. Жоңғар қақпасы арқылы Орталық Азияға қарай соғып тұратын жел
A) Муссон B) Батыс C) Пассат D) Сайқан E) Шілік 6. Ебі желін алғаш рет сипаттап жазған ғалым
A) Н. Северцев B) Ш. Уалиханов C) И. Мушкетов D) В. Обручев E) В. Сапожников 7. Топырақтың ең негізгі қасиеті
A) Өсімдіктің өсуі B) Табиғи құнарлығы C) Ауаның болуы D) Жәндіктердің болуы E) Судың болуы 8. Алтай аймағының ең үлкен көлі
A) Зайсан B) Марқакөл C) Тұранғыкөл D) Язовое E) Черновое
9. Топырақтың құнарлығын кемітетін табиғаттың апаты
A) Жел B) Нөсер C) Топырақ эрозиясы D) Зиянды жәндіктер E) Арам шөптер 10. Қазақстанның Үстіртінде мекендейтін жануар
A) Ондатра т B) Муфлон C) Жабайы есек D) Қара күзен E) Кірпі

жеміс екен шаруаға  жақсы қоныс екен»
«Биылғы шаншыған таяғыңнан келесі жылы

арба шығады екен»
«Адасқан әріптер»
5 кезеңде 1 сөзге 5 ұпай
«Жетісу» тобы:
БАСҚНАЕБ –
ЕПІСЛ-
Е ІЛ -

«Хан-Тәңірі» тобы
ІБЕ –
ҒАЖОҢР –
НЙСАҚА –

тулап толқын, Көресің тамашасын аққан судың Есепсіз тау суреті көз жетпейтін, Жырлауға қазынасы

көп тіл жетпейтін. Өрік, алма, алмұрт, жидек - жемістер көп Бір татсаң аузыңнан дәм кетпейтін