Беларусь у складзе Рэчы Паспалітай (Беларусь в составе Речи Посполитой)

Рэчы Паспалітай.
Грамадска-палітычны лад Рэчы Паспа-літай. Дзяржаўна-прававое становішча ВКЛ у складзе

Рэчы Паспалітай.
Паглыбленне палітычнага крызісу Рэчы Паспалітай у другой палове ХVІІ – ХVІІІ ст. Падзелы Рэчы Паспалітай.

Презентации по истории беларуси

гг.,
які прывёў
да чарговых
тэрытарыяльных
страт, паставіў
дзяржаву на

мяжу
магчымага і
выцягнуў са
скарбу ўсе
сродкі.

адкрытае
супрацьстаянне
паміж магнатамі
і шляхтай.
Шляхта імкнулася
да ліквідацыі
адзінаўладдзя
буйных феадалаў
і атрымання
роўных правоў з
польскай шляхтай.

боязь за
спыненне
асабістай уніі,
якая злучала
дзве краіны,
пасля смерці
апошняга з
дынастыі
Ягелонаў
Жыгімонта
Аўгуста.

пачаўся 10 студзеня 1569 г. і працягваўся амаль 6 месяцаў.

Кожны з бакоў уносіў свае прапановы, якія не прымаліся супрацьлеглым бокам. Калі паслы ВКЛ убачылі пагрозу прымусовага заключэння ўніі на непрымальных для іх умовах, 1 сакавіка 1569 г. яны пакінулі Люблін.
У гэты час польскія феадалы дабіліся ад Жыгімонта Аўгуста выдання ўказаў аб далучэнні да каралеўства Польскага Падляшша (5 сакавіка 1569 г.), Валыні (15 мая 1569 г.), Падолля (1 чэрвеня 1569 г.) і Кіеўшчыны (5 чэрвеня 1569 г.). Пад пагрозай сілы і пазбаўлення маёнткаў паслы гэтых зямель прысягнулі Польшчы. Хоць гэтыя акты і былі супрацьпраўныя, але ВКЛ у склаўшайся сітуацыі не магло ісці на ваенны канфлікт з Польшчай.

http://prezentacija.biz/prezentacii-po-istorii/prezentacii-po-istorii-belarusi/

з умовамі ўніі, стваралася новая дзяржава – Рэч Паспалітая. На

чале яе быў адзін гаспадар. Агульныя соймы павінны былі склікацца толькі ў Польшчы. Павінна была стаць агульнай і знешняя палітыка. Заключаныя раней дагаворы трацілі юрыдычную сілу, калі яны супярэчылі інтарэсам Рэчы Паспалітай.

ўвядзенне адзінай манеты, дазволіла ўсім жыхарам дзяржавы набываць маёнткі, зямлю

ў любой частцы Рэчы Паспалітай. Захоўваліся ўсе правы, прывілеі, вольнасці, ганаровыя і службовыя пасады, княжацкія тытулы, шляхецкія роды ў землях злучаных дзяржаў, а таксама суды.
Захоўвалася недатыкальнасць зямельных уладанняў, юрыдычная моц усіх папярэдніх падараванняў вялікага князя літоўскага.

каралём,
які выбіраўся шляхтай.

сойм, які складаўся з Сената (Рады)

(ўваходзілі найбольш знатныя свецкія і духоўныя феадалы, каля 150 чал.) і Пасольскай ізбы (складалася з дэпутатаў ад шляхецкіх павятовых соймікаў, каля 180 чал.).
Пастановы на сойме прымаліся аднагалосна (з 1589 г.). Група дэпутатаў альбо адзін дэпутат мог сказаць “не дазваляю”, і пастанова прыпынялася. Гэта права “liberum veto” разглядалася як адна з найважнейшых “залатых шляхецкіх вольнасцей”.

агульнадзяржаў- нымі актамі – “Pacta conventa” (“Пакта канвента”) і “Генрыха- вымі артыкуламі”.

У выпад- ках, калі кароль
парушаў законы
і свае абавязкі,
шляхта мела права склікаць
канфедэрацыі і пачаць
узброенае паўстанне супраць
яго (“рокаш”).

пасада інтэррэкса, якую звычайна займаў прымас – кіраўнік польскай каталіцкай

царквы. Ён склікаў для абрання новага караля тры соймы:
1) канвакацыйны, на якім вызначаліся час і месца выбараў караля, выпрацоўваліся ўмовы дагавору з кандыдатамі;
2) элекцыйны (выбарчы), на якім праводзіліся выбары і заключалася пагадненне “Pacta conventa”;
3) каранацыйны, на якім ажыццяўлялася каранацыя і прысяга караля.

роля польскай каланіяльнай ускраіны. І пасля Люблінскай уніі ВКЛ мела

сваё войска, асобнае ад Польшчы заканадаўства і судовую арганізацыю, захоўвала даўні адміністрацыйны апарат і сваю пячатку. Польшча і ВКЛ захоўвалі самастойныя назвы і да 1696 г. мелі розныя дзяржаўныя мовы. У ХVІ – першай палове ХVІІ ст. грошы ў Кароне і Княстве таксама былі асобныя.
У большай часткі феадалаў ВКЛ заставаліся антыпольскія настроі. Пасля Люблінскай уніі ў ВКЛ дзейнічаў генеральны соймік, які з цягам часу набываў рысы заканадаўчага органа Княства, а з 1581 г. пачаў дзейнічаць Галоўны трыбунал ВКЛ – вышэйшая апеляцыйная судовая ўстанова ВКЛ.

Статута ВКЛ 1588 г., які, па сутнасці, скасоўваў шэраг пастаноў

Люблінскай уніі. Характэрна тое, што ў ім ні разу не ўпаміналася аб акце уніі. Артыкул 1 раздзела ІV Статута зацвярджаў дзяржаўнасць старабеларускай мовы.
У далейшым уплывовымі коламі ВКЛ неаднаразова рабіліся захады адасобіцца ад Польшчы. Урад Рэчы Паспалітай вымушаны быў пайсці на некаторыя саступкі ў адносінах да ВКЛ. У 1673 г. было прынята рашэнне аб правядзенні кожнага трэцяга сойма Рэчы Паспалітай на тэрыторыі Княства, у Гародні, пад старшынствам аднаго з мясцовых дэпутатаў.

феадальным
адсутнасць моцнага войска
умовы Люблінскай уніі
нявырашанасць рэлігійнага
пытання
барацьба магнацкіх груповак

за ўладу

наступныя
дзесяцігоддзі
праўлення
Аўгуста ІІ
(1696 –
1733 гг.) і яго сына

Аўгуста ІІІ
(1733 – 1763 гг.).

з князямі Чартарыйскімі ажыццявіла спробу іх рэалізацыі, хоць

і ў значна абмежаваным выглядзе.
Гэта прывяло да стварэння Торуньскай (пратэстанцкай) і Слуцкай (праваслаўнай) канфедэрацый, пад уціскам якіх сойм 1767 – 1768 гг. не толькі прызнаў роўнасць усіх веравызнанняў, але і адмяніў большасць прынятых раней рэформаў.

сапраўднае паўстанне супраць караля Станіслава Аўгуста
Панятоўскага (1764 –
1795

гг.), якое ўвайшло
ў гісторыю пад назвай
Барская канфедэрацыя.
Аднак канфедэратыўны
рух быў задушаны
з дапамогай рускай арміі.

г.
Згодна з ім, Усходняя Беларусь адышла Расіі, поўдзень Польшчы

і Заходняя Украіна– Аўстрыі,а польскае Памор’е было акупіравана Прусіяй.

(1788 – 1792 гг.). На ім 3 мая 1791 г.

была прынята Канстытуцыя Рэчы Паспалітай, згодна з якой улада манарха станавілася спадчыннай, былі пашыраны паўнамоцтвы Пастаяннай Рады (створана ў 1775 г.), ліквідавалася права “liberum veto”. Федэратыўная аснова новага дзяржаўнага ладу была пацверджана ў рашэнні сойма ад 20 кастрычніка 1791 г. У цэлым Канстытуцыя і іншыя законы, прынятыя на сойме, адкрывалі мірны шлях да буржуазных пераўтварэнняў у краіне.

Таргавіцкую канфедэрацыю. Пачалася грамадзянская вайна, у ходзе якой на тэрыторыю

Рэчы Паспалітай былі ўведзены рускія і прускія войскі. У выніку кароль і магнаты былі вымушаны далучыцца да канфедэратаў і выступіць супраць рэформ. Да таго ж пад прымусам Пецярбурга спецыяльна сабраны сойм у Гродне ў 1793 г. афіцыйна зацвердзіў умовы другога падзелу Рэчы Паспалітай. Да Расіі адышла Цэнтральная Беларусь і большая частка Украіны, а Прусія захапіла заходнія ваяводствы Польшчы.

Рэчы Паспалітай у марыянетачную краіну стала нацыянальна-

вызваленчае паўстанне, узнятае 24
сакавіка 1794 г.
Т. Касцюшкам у
Кракаве. Праз месяц
яно ахапіла і заходнюю
частку ВКЛ, дзе на чале
паўстанцаў стаў Я. Ясінскі.
Мэтай паўстання было адраджэн- не Рэчы Паспалітай у межах
1772 г. Аднак паўстанне
было падаўлена.

Расіяй, Аўстрыяй і Прусіяй аб канчатковым падзеле Рэчы Паспалітай. 25

лістапада 1795 г. кароль Станіслаў Аўгуст адрокся ад трона.