Cырым Дат?лы баста?ан шаруалар к?терілісі

тарихы
8 сынып

өзі әйгілі шешен, отарлық езгіге қарсы ұлт-азаттық күрестің ұйымдастырушысы, әрі

көсемі екендігін түсіндіру.
Дамытушылық: 1783–1797 жылдары Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыстың себептерін талдай білуге және олардың арасындағы байланыстарды айқындай білуге баулу.
Тәрбиелік: Халқының бостандығы мен тәуелсіздігі үшін күрескен Сырым Датұлы батырдың ерлігін дәріптей отырып, оқушылардың жеріне, еліне деген сүйіспеншілігін арттыру.

қатысып отырған оқушыларды ұйымдастыру
Оқу құралдарын түгелдеу, реттеу
Сұрақ-жауап
Ойын әдісі
Өткен сабақпен байланыстыра

түсіндіру.
Ойын элементтерін қолдану арқылы.
Картаны қолдана отырып түсіндіру

Бекіту. Ойындар. Тапсырмалар.

Оқушылардың білімдерін анықтау, бағалау.

мәліметтер дәлелдейді?

оның ерекшеліктері?

аралығында өмір сүрген. Зерттеулерге қарағанда Батыс Қазақстан облысы Тайпақ ауданында

дүниеге келген. Қазақ халқының өте тапқыр, көрнекті шешендерінің бірі.

қарапайым халыққа көрсетіп отырған озбырлығына наразы болды. Орынбор генерал –

губернаторына жазған бір хатында: «Сіздер түрлі әдіспен қолға түсірген ноғай, башқұрт халықтары секілді бізді де езбекші екендеріңіз белгілі. Сондықтан да мен патша үкіметімен, хан-сұлтандарға наразы шаруаларды төңірегіме топтастырдым». Салық бермесін, ханға сенбесін, сұлтандарға ермесін, халық өзін-өзі қорғасын деген ұранмен патша үкіметіне қарсы шықты.

старшындар, билер, ру басшылары болды.

Жайықтың оң жағалауындағы аймақтарға қыс мезгілінде жайылымдық жерлерді жалға алу

арқылы ғана уақытша өтуіне рүқсат етілді.

Біріншіден:

мыңнан астам жылқысын күшпен тартып алды. Қыстың өте суық болуы

жағдайды одан сайын қиындатып жіберді. Жұт басталды. Дала тұрғындарының 10 000-нан астам жылқысы мен сиыры қырылып қалды. Міне осындай қиын-қыстау жағдайда Кіші жүздің шекара шебіне таяу ауылдарында бұқаралық қозғалыс басталып, ол көп ұзамай азаттық күресіне ұласты.

Екіншіден:

Көтерілісті мейлінше қолдаған байбақты, табын, тама руларына сүйенген Сырым Датұлы

көтеріліс өрісін кеңейтуге тырысты.

Хиуа

таяу жерге орналасып, қорғанға шабуыл жасауға әзірленді. Сұлтандар көтерілісшілер отрядының

қай жерге орналасканын, олардың мақсатын шекара өкіметіне алдын-ала хабарлап қойған. Сондықтан қорған гарнизондары тойтарыс беруге әзір еді. Сырым бастаған отряд 29 қыркүйекте Елек қалашығына шабуылға шығып, корғанды ала алмады.

патша үкіметінің отарлау саясатын, Жайық бойындағы өңірді басып алуға мейлінше

тырысқанын дәлелдейді, тарихи қозғалыс ру арасындағы қайшылықтар халықтың басты мақсатына жетуіне зор кедергі болатынын көрсетті.

Сырым Датұлы Хиуа хандығына өтіп кетті. Ал 1802 жылы белгісіз

себептерден батыр сонда дүние салды.

ж.
1786 ж.
Сырым Датұлының тұтқыннан босатылуы
Нұралы хан Уфаға жер аударды

ж.
1795 ж.
Әбілқайырдың ұлы Ералы Кіші жүз ханы болып сайланды
Нұралы ханның

ұлдарының бірі - Есімнің хан болып сайланған жылы

шабуыл жасап, Есім ханды өлтіріп тынды.
1802 ж.
1801 ж.
Белгісіз себептерден Сырым

Датұлы дүние салды.

Қазақ руларына өздерінің тарихи қонысы – Жайықтың оң жағасына өтуіне берілді.

қозғаушы күші
Көтеріліс қамтылған аймақ
Көтерілістің тарихы маңызы

көтерілісі