Слайд 1Үй тапсырмасы:
«Кім жылдам»
1.Солтүстік Қазақстанға бүгінгі қай облыстар кіреді?
2.Мұртты обалар
нешеге бөлінеді?
3.Шығыс Қазақстан жері қандай ?
4.Шілікті ескерткіштерін алғаш рет
зерттеген профессор кім?
5.Жазда малды қайда бағылды?
6. «Алтын киімді адамды қай жылы, кім тапқан ?
7.Берел кезеңі деп аталуы неге?
8.Кейбір ғалымдардың пікірінше «мұртты» қорғандар ненің рөлін атқарған ?
9. «Шілікті алтын адамының » киімінің қаптырма- түймешіктерінің саны нешеу?
10.Берел қорымнан ненің сүйектері табылған?
Слайд 2Сабақтың тақырыбы:
§40.Сарматтар
Слайд 3Сабақтың мақсаты:
Білімділік: : Қазақ халқының ата-тегі болған тайпалар мен
ұлыстар туралы айта отырып, Арал-Каспий теңіздері бойын мекендеген сармат тайпаларының
шығу тегі және олардың мекендеген жерлері туралы толық түсінік беру.
Дамытушылық:жаңа сабақты меңгерте отырып,оқушылардың ой –өрісін дамыту, белсенділігін арттырып, білімдерін жетілдіру.
Тәрбиелік:Оқушыларды отансүйгіштік рухта тәрбиелей отырып, мәдениетті,иманды азамат етіп тәрбиелеу.
Слайд 4І. Ұйымдастыру кезеңі
Сыныпта жақсы психологиялық ахуал қалыптастыру мақсатында «Ыстық
алақан» тренингін өткізу
Слайд 5ІІ.Жаңа сабақ
Жоспары:
1. Сарматтардың орналасқан жері.
2. Савроматтар.
3. Арал-Каспий теңіздері аралығын мекендеген
тайпалар.
Слайд 6ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру
Сарматтар еліміздің батыс аумағын б.з.б. 8-ғасыры мен
б.з.-дың 5-ғасырында мекендеген. Кейде савромматтар деп те атаған. Арал-Каспий аралығында,
одан оңтүстікке қарай дах (дай, даг) тайпалары тіршілік еткен.Батыс Қазақстан жерің біртіңдеп жаулап, қара теңіздің солтүстік аймақтарына дейін жетті. Сарматтар жөнінде грек, рим тарихшылары Диодор, Үлкен Плиний, Полибий жазып кеткен. Сарматтардың орналасқан жері.
Арал-Каспий Каспий теңізі Гиркан теңізі
(дай,даг,дах) (каспилер) (гирканилер)
Слайд 11Термин сөздердерді жазу .
Дах,дай,даг – арал – каспий бойын мекендеген
ежелгі тайпалар
Гирканилер – Гиркан теңізі бойын мекендеген тайпалар
Аршак- апарн тайпасынан
шыққан көшпелілер
Этногенез- халықтың шығу тегі.
Слайд 12Оқулықпен жұмыс
1тапсырма. Сөйлемді толықтыр.
Обаларда ___________ жасалған ыдыстар да кездескен, бірақ
бұл ыдыстарды олар өздері жасамаған, _____________ елдерінен алғызған.
Сарматтарда __________ және
_________________________ тұрмыспен қатар ____________________ та дамыды.
Ескерткіштердің көпшілігі _________, __________, ________ өзендерінің бойында.
Зерттеушілердің пікіріне қарағанда _______-________________ отқа табыну рәсімі болған.
Керек сөздер: шығыс, шыныдан, көшпелі, жартылай көшпелі, отырықшылық, Жайық, Елек, Жем, дай – массагеттерде
Слайд 13Жауабы:
1тапсырма. Сөйлемді толықтыр.
Обаларда __ шыныдан жасалған ыдыстар да кездескен, бірақ
бұл ыдыстарды олар өздері жасамаған, шығыс елдерінен алғызған.
Сарматтарда __ көшпелі
және __ жартылай көшпелі _тұрмыспен қатар __отырықшылық та дамыды.
Ескерткіштердің көпшілігі Жайық_, Елек, Жем өзендерінің бойында.
Зерттеушілердің пікіріне қарағанда __дай – массагеттерде
отқа табыну рәсімі болған.
Слайд 16Балама тест «ия немесе жоқ».
3тапсырма
1. Елімізде сарматтар қоныстанған
аймақ Оңтүстік Қазақстан. (жоқ)
2. Тарихшы Дидордың айтуынша савроматтар «биік турлардың
бауырында» тұрған аргипейлермен көрші. (жоқ)
3. Гиркан сармат дәуіріндегі Каспий теңізінің атауы. (иә)
4. Каспий жағалауында өмір сүрген сармат тайпасы исседондар. (жоқ)
5. «Сармат» атауы көне дәуір авторларының еңбектерінде б. з. б. ІV ғасырдан бастап кездеседі. (жоқ)
6. Сарматтардың қоғамдық басқару құрылымы әскери демократия. (иә)
7. Аршакиддер әулеті билігінің негізін салған сармат тайпасы сақ — масагертер. (жоқ)
8. Аландар Б. з. б. 248 — 247 жылдары Парфияны басып алған сармат тайпасы. (иә)
9. б. з. б. VІІІ ғ.- б. з. V ғ. сармат тайпаларының өмір сүру мерзімі. (иә)
10. Сарматтар скиф тіліне жақын тілде сөйлеген. (иә)
Слайд 17YI.Жаңа сабақты қорытындылау:
1. Көне дәуір авторларының еңбектерінде «сармат» атауының кездесетін
мерзімі
А) б.з.б. Үғасыр В) б.з.б. ІҮ ғасыр
С) б.з. ІІ ғасыры
Д) б.з.б. ІІІ ғасыр
2. Елімізде сарматтар қоныстанған аймақ
А) Оңтүстік Қазақстан В) Солтүстік Қазақстан
С) Батыс Қазақстан Д )Шығыс Қазақстан
3. Сармат тайпаларының өмір сүру мерзімі
А) б.з.б. Ү ғ.-б.з. І ғ. В) б.з.б. ҮІІІ ғ.-б.з.Ү
С) б.з.б.ҮІІ ғ.-б.з. ІІІ ғ. Д). б.з.б. ҮІ ғ.-б.з. ІІ ғ.
4. Арал-Каспий аралығы, одан оңтүстікке қарай өмір сүрген сармат тайпасы
А) Каспий В) Гиркан
С) Саврамат Д) Дах
5. Каспий жағалауында өмір сүрген сармат тайпасы
А) Гиркани В) Алан
С) Савромат Д) Дах
6. Сармат дәуіріндегі Каспий теңізінің атауы
А) Хорезм В) Исседон
С) Гиркан Д) Дах
7.Сарматтар кімдермен туыстас болып келеді?
а)сақтар В) массагеттермен, исседондармен
с)Дайлармен D) исседондар
Слайд 18Жауабы:
1-д
2-с
3-в
4-д
5-а
6-с
7-в
Слайд 19Рефлексия
1.Сары- сіздің жетістіктеріңізге қызғанышпен қарайды
Ақ-
сізді жақсы көреді
Қызыл- сізді құрметтейді
Көк- сіз
туралы әр түрлі ойлайды
2. Сиыр- сіз өзінің туралы жоғары пікірдесіз
Жылқы- сізді интуицияныз ешқашан алдамайды
Ит- жақсы жолдас бола аласыз
Қой- Кейде айтатын сөзінізді айта алмағандықтан өкінесіз?
3. Кофе- үнемі жақындарыңыз үшін жаныңыз ауырады
Шай- өзіңізге көп көңіл бөлесіз
Шырын- жақсылық жасауды жаңыныз сүйеді
Су- көңіліңіз қалса да кек сақтамайсыз
4. Қыс- бар нәрсеге қаталдықпен қарауды ұнатасыз
Көктем- кейде екіжүзділікке барудан да қорықпайсыз
Жаз- лауазымы жоғары адамдармен бірге жүргенді ұнатасыз
Күз- бар уайымды ішіңізде сақтайсыз, сондықтан кейде көп ауырасыз
Слайд 20Үйге тапсырма
.
«өте жақсы»
«жақсы»
«қанағаттанарлық»
§40 Сарматтар мазмұндау. тақырыптың соңындағы
сұрақтар мен тапсырмаларға жауап беру және тест тапсырмаларын орындау.
Бағалау
Слайд 21Сабақ аяқталды.
Сау болыңыздар!!!
