Ахмет Әлі Әл - Қазақи

грамматикасына арналған Хорезмдік Әбд әл-Қаһир әл-Журжани (? - 1078) атты

оқымыстының “әл-Әуамил әл-майа” (“Жүз меңгеру”) атты қолжазбасы бар.

жазылған. Осынау жазба жәдігерліктер арасынан әл-Журжанидің аталған еңбегін 1889 жылы

Ахмет Әлі бин Баймұхаммед әл-Қазақи көшірген қолжазба да ұшырасты.

Баймұхаммедұлы ХІХ ғасырда өмір сүрсе керек. Бірақ өз еңбегін әл-Қазақи

деген атпен жазған бұл кім?!

сөздігі. Қазан революциясына дейінгі кезең” атты 1974, 1989 жылдары шыққан

еңбекті қарағанымызбен, одан жерлесіміз жайлы дерек таба алмадық.

Оның тек 7 б, 14, 16 а – 44 б.

іспетті беттері ғана жеткен. Бұл дүниені де мұқият қарап, зерттеп, автордың шын аты-жөнін анықтап, қазақ тілі білімі тарихына кіргізсе, игі іс болар еді.

(?-1821) атты Египеттік ғалымның «Қифаийа әл‑улум фима йаджип әл алайһим

мин илм әл‑қалам» ( « Қалам ғылымы бойынша оларға қажет жалпы жеткіліктілік») атты шығарамысын 1897 жылы көз майын таусып көшіріп шығыпты.
Ол дүние қазір Ресей Ғылым академиясы Шығыстану институтының қолжазба қорында тұр.
Бірақ біз Мұхаммед әл‑Келесидің аталған шығарманың қай жерде, қандай мақсатпен көшірілгені жайлы ештеңе білмейміз.
Қайыр қаласынан 245 шақырым жерде – Ніл өзенінің жағасында әл‑Миния өлкесінің әл Фадала деген қыстағында ХVІІІ ғасырда ғұмыр кешкен мұсылман заңгері –Мұхамме әл‑Фадали аш‑Шафиғидің еңбегін ол неге көшірді, оғанда әлі әзір жауап жоқ.

Орта Азияның елі мен жерін басып алған соң, халқын тезірек

отарлау үшін белсенді де шапшаң жүргізілген қанқұйлы саясатынан іздеген жөн сияқты.
Жат жерліктерге халықтың психологиясы, әдет-ғұрпы мен ұстанып келген заңын біліп, соған орай әрекет жасау үшін, әрине мұсылман заңына қатысты шығармаларды да оқып, зерделеу қажет болды.
Мәселенің бір ұшы сөйтіп осында да жатуы мүмкін. Әйтеуір араб, парсы тілдеріндегі шығармаларды хаттау еріккендіктен жасалмаған.

мен өмірі, шығармашылығы ше? Оған жауапты Өзбекстандағы қол жазба қорлары

мен жазба деректерінен іздеу керек сияқты. Өйткені Ташкент іргесіндегі Келестен шыққан Мұхаммедтің Орта Азияның осындай кіндік қаласына соқпауы, онда дәріс алып, қызмет етпеуі мүмкін де емес.