Слайд 2I бөлім. Қызығушылықты ояту
“Ия”, “Жоқ”
1. Селекция
ғылымы химия саласына кіреді.
2. Қолдан сұрыптау кезінде өсімдіктердің жаңа
іріктемелері және жануарлардың қолтұқымдары алынады.
3. Табиғи сұрыпталу – тіршілік үшін күрестің нәтижесі.
4. Биотехнология ғылымын Р. Гук негізін салды.
5. Гендік инженерия арқылы ішек бактериясының генотипіне адам генін енгізіп, инсулин гармонын алды.
6. Сұрыптаудың нәтижесінде су қоры көбейе бастады.
Слайд 3II бөлім. "Құпия сан" ойыны.
Ойын шарты: Мүғалімнің қойған сұрақтарына оқушылар
кестедегі жауапты қоюлары қажет.
1. Қазақстандық тары өсіруші.
2.
Туыс емес дараларды будандастыру.
3. 1914 жылы Американдық генетик К. Шелл енгізген ұғым.
4. Тиімсіз көріністер.
5. Ұрпақ алуға болатын жеке дараларды бөліп алу.
6. Жақын туыстық қатынасы бар өсімдіктерді будандастыру.
7. Өнер, шеберлік, ғылым деген мағынаны білдіретін ұғым.
8. Хромосома санының гаплоидты жиынтыққа еселеніп артуы.
Слайд 41. Қазақстандық тары өсіруші. 8
2. Туыс емес дараларды
будандастыру. 2
3. 1914 жылы Американдық генетик К. Шелл
енгізген ұғым. 4
4. Тиімсіз көріністер. 7
5. Ұрпақ алуға болатын жеке дараларды бөліп алу. 6
6. Жақын туыстық қатынасы бар өсімдіктерді будандастыру. 3
7. Өнер, шеберлік, ғылым деген мағынаны білдіретін ұғым. 1
8. Хромосома санының гаплоидты жиынтыққа еселеніп артуы. 5
Жауаптары
Слайд 5III бөлім. " басқатырғылар (жалғасын тап)"
Әр түрлі тұқым
қуалаушылығы бар ағзаларда шағылыстыру...
Зең саңырауқұлақтары антибиотиктер, оның ішінде... алуға
пайдаланылады.
Қазақстанның академигі ... үй қолтұқымын сұрыптады.
Бальмонттың жетекшілігімен 1934-1946 жылдары қазақтың ... шығарылды.
Слайд 6Жауаптары
Әр түрлі тұқым қуалаушылығы бар ағзаларда шағылыстыру... (будандастыру)
Зең саңырауқұлақтары
антибиотиктер, оның ішінде... алуға пайдаланылады. (пенциллин)
Қазақстанның академигі ... үй қолтұқымын
сұрыптады. (Мұхамедғалиев)
Бальмонттың жетекшілігімен 1934-1946 жылдары қазақтың ... шығарылды. (биязы жүнді қойы).
Слайд 7ІҮ бөлім. Сәйкестендіру тесті
Слайд 8ІҮ бөлім. Сәйкестендіру тесті
Слайд 9Сергіту сәті: Қазақстан дамудың эволюциялық жолын ұсынады.
Слайд 10Сабақтың тақырыбы:
Эволюциялық түсініктердің дамуы және оның дәлелдемелері. Эволюциялық ұғымның
шығуы және дамуы
Слайд 11Сабақтың мақсаты:
1.Эволюциялық ұғымның қалыптасуы және оның дәлелдемелері туралы түсініктерін қалыптастыру
2.Ойлау,
есте сақтау қабілеті мен өз бетімен жұмыс істеу белсенділігін арттыру
3.К.Линней
мен Ж.Б.Ламарктің биология ғылымына қосқан үлесін үлгі тұту.
Күтілетін нәтиже:
Эволюция ұғымының шығуы және дамуы негіздері ұғымын меңгеру
Слайд 14
Венн диаграммасы. Карл Линней мен Ж.Б.Ламарктың биология ғылымына
қосқан еңбектерін салыстыр:
Слайд 15 Кестені толтыр:
1.Қосарлы атау тізімі
2.Градация
3.Прогресс
4.Тұтас эволюциялық теория
5.Регресс
6.әуелгері(предшественник)
7.Жүйені едәуір
жетілдірді
8.Морфологиялық өлшем негізінде
9.Мамонт жасады
Слайд 16ІІІ бөлім “Ой толғаныс”
2. Ламарк эволюция себебін қандай көзқараспен
түсіндірді?
1. Қосарлы атау тізімі дегенді қалай түсінесің?
Слайд 20Линнейдің жүйесі қандай ұқсастыққа негізделген?
Слайд 22Карл Линнейдің негізгі ғылыми еңбектері ретінің бөліктерін жаз
Слайд 24Рефлексия “Инсерт” әдісі
Не білдік?
Нені білгім келеді?
Түсіндім.
Маған түсініксіз.
Слайд 25Үйге тапсырма:
К. Линней мен Ж.Б. Ламарктің еңбектері мен кемшіліктері
туралы эссе жазу.
Слайд 27Эволюция (лат. evolutіo – өрлеу, өркендеу), биологияда – тірі табиғаттың қайта айналып келмейтін және тура
бағытталған тарихи дамуы.
Эволюция терминін алғаш М.Хейл қолданды. (1677). Кейін швейцарлық ғалым Ш.Бонне (1720
– 93) эмбриологияға арналған еңбектерінде пайдаланды (1762).
Слайд 28Эволюция ұғымы, оның бағыттары:
Биологиялық эволюцияның мынадай бірнеше анықтамалары бар:
1.
Тірі ағзалардың тарихи дамуының қайталанбайтын үдерісі.
2. Биологиялық жүйелердін; біртіндеп, азды-көпті
бағытта жоғары сатыға көтерілу үдерісі.
3. Тірі ағзалардың қарапайым формадан күрделірек (жетілген) формаға баяу өзгерген үдерісі.
4. Тірі зерзаттардын, ұзақ мерзімінде жоғары сатыға көтерілуі.
Слайд 32Кері кету дегеніміз - алға басуға кері үдеріс, яғни эволюциялық
сәтсіздік. Биологиялық кері кету (регресс) - дарақтар саны мен олардың жуйеленген
топтары санының кемуі және аймақтың тарылуы. Биологиялық кері кету кезінде санын қалпына келтіріп, алға басуға мүмкіндігі бар өкілдер жеткілікті мөлшерде сақталады.
Слайд 33Биологиялық алға басу (прогресс) дегеніміз – дарақтардың санының, жүйеленген сан
алуандықтың (едәуір ұсақ жүйеленген топтар санының) артуы және аймақтың кеңеюі.
Мәселен,
мезозой замандағы сүмпайы кесірткелер (динозаврлар) үстем болды. Сан алуан ұшқыш, жыртқыш, теңізде тіршілік ететін және шөпқоректі динозаврлар көп болды.
Слайд 35Третичные млекопитающие (67-3 млн.лет назад):
1-фенакодус 2-эогиппус
3-гиппарион
4-палеотранус 5-саблезубый тигр 6-оленеобразный жираф
7-гигантский носорог
8-меритерий 9-миоценовый слон
Слайд 36
Мәселен, тірі ағзалар тобы, әр түрлі уақыт аралығында биологиялық алға
басу ретінде де, биологиялық кері кету ретінде де өмір сүре
алады. Жорғалаушылар мезозой дәуірінде үстемдік етсе де, соңынан сүтқоректілерге, бунакденелілер мен құстарға орын берді. Алға басу үдерісінің жолдары да әр түрлі болады. Ағзалардың біреуі жоғары сатыға көтеріліп, бұрынғысынан күрделілене түседі. Сөйтіп құстар мен сүтқоректілер де биологиялық алға басуға жетті. Ал оған керісінше, езге ағзалар қарапайымдалып, бірсыпыра маңызды мүшелерін жоғалтты. Бұл түрлер паразиттік жолмен тіршілік ете бастағанда байкалады. Кейбір құрттар (эхинококк (жылауық), ішексорғы (аскарида) және т.б. және бунакденелілер (бітелер, көдімгі және төсек кандалалары) осындай жолдан өтті.
Слайд 37Ж. Б. Ламарктың эволюциялық теориясы.
Биологияда XVII ғасырдын, өзінде-ақ трансформизм деп аталатын
бағыт пайда болды. Трансформистер тірліктің өзгергіштігіне, трансформацияға сенді. Жан Батист
Ламарк (1744-1829) ең көрнекті трансформист деп есептелді. Ол алғашкы түтас эволюциялық теория жасады. Оның «Зоология философиясы» (1809) еңбегі біюлогияда эволюциялың түсініктердің басымдығына бағытталған жолда маңызды қадам болды.
