Слайд 1 «Шаттық шеңбері»
Топқа бөлу
Слайд 3Сабақтың тақырыбы: Жасушалық биология
Слайд 4Сабақтың мақсаты:
жарық микроскобы арқылы көрінетін өсімдік және жануар жасушаларының негізгі
қызметтерін түсіндіру
Слайд 5 Жетістік критерийі
Жасушаның негізгі компоненттерін біледі, өз білімін
жасушаның органоидтарын анықтау кезінде қолданады;
Өсімдік және жануар жасушаларын ажыратады, ерекшеліктерін
атайды;
Келесі компоненттерді сипаттайды: ядро, цитоплазма, жасуша жарғақшасы, жасушалық қабырға, вакуоль, хлоропласт және митохондрия.
Слайд 6Жұптық жұмыс
Өсімдік және жануар жасушаларын ажырату
Жасуша моделін
құрастыру
Слайд 9Өсімдік жасушасының құрылысы.
Пластидтері бар;
Қоректену типі - автотрофты;
АТФ синтезі хлоропластарда және
митохондрияларда жүреді;
Целллозалық жасуша қабырғасы бар;
Вакуольдері ірі;
Жасуша орталығы тек төменгі сатыдағыларында
Слайд 10Жануар жасушасының құрылысы
Пластидтері жоқ;
Қоректену типі – гетеротрофты;
АТФ синтезі митохондрияларда жүреді;
Целлюлозалық
жасуша қабырғасы жоқ;
Вакуольдері ұсақ;
Жасуша орталығы барлық жасушаларда бар
Слайд 11Өсімдік және жануар жасушаларының құрылысындағы айырмашылықтар
Слайд 12Жануар және өсімдік жасушаларына тән ортақ ерекшеліктер
Құрылысының принциптік тұтастығы (беткейлік
жасуша аппараты, цитоплазма, ядро)
Цитоплазма мен ядрода жүретін көптеген химиялық үрдістердің
ұқсастығы
Жасушалардың бөлінуі кезінде тұқым қуалау ақпаратын тасымалдау принципінің тұтастығы
Жарғақша құрылысының ұқсастығы
Химиялық құрамының тұтастығы
Слайд 13Жасушаның тіршілігін сақтау үшін қажетті үрдістер мен қасиеттерді жүзеге асыруды
қамтамасыз ететін және жасушада белгілі бір қызметтерді атқаратын оның тұрақты
компоненттері органоидтар (органеллалар) деп аталады
Слайд 14ЖАСУША ОРГАНОИДТАРЫ
ЖАРҒАҚШАСЫЗ
ЖАРҒАҚШАЛЫ
Бір жарғақшалы
Қос жарғақшалы
Рибосомалар
Жасуша орталығы
Хромосомалар
Эндоплазмалық тор
Гольджи кешені
Лизосомалар
Вакуольдер
Митохондриялар
Пластидтер
Слайд 15жасуша құрамын сыртқы ортадан шектеп тұрады,
көптеген органоидтар мен ядро қабықшасының
қабырғасын түзеді,
Плазмалық жарғақша
жарғақшаның липидті қабаттары арқылы нәруыз молекулалары
өтетін сұйық-мозаикалық құрылымға ие
тасымалдау қызметін атқарады
таңдамалы өткізгіштікке ие
Слайд 16Ядро
Ядро мынадай қызметтер атқарады:
тұқым қуалау ақпаратын
сақтау және тасымалдау;
жасушада жүретін зат алмасу үрдістерін реттеу.
Ядро құрамына нәруыздан
және р-РНҚ-дан тұратын ядрошық; хроматин (хромосомалар) және нәруыздардың, нуклеин қышқылдарының, көмірсулар мен ферменттердің, минералдық тұздардың коллоидты ерітіндісі түріндегі кариоплазма (ядро шырыны) кіреді.
Слайд 17
Цитоплазма
Жасуша ядросы және барлық органоидтар орналасқан жартылай сұйық орта. Цитоплазма
85% судан және 10% нәруыздардан тұрады
Слайд 18Пластидтер
Түсі және атқаратын қызметі бойынша пластидтер негізгі үш түрге бөлінеді:
лейкопласттар
хромопласттар
хлоропласттар.
ДНҚ және РНҚ-нан тұрады
Слайд 19Пластидтер
Тек өсімдік жасушаларында болады
Хлоропласттар пішіні бойынша екі
жағы дөңес линзаға ұқсас және жасыл пигмент хлорофиллден тұрады; күн
сәулесін сіңіріп, оның көмегімен АТФ қатысында органикалық заттарды синтездеу қабілетіне ие.
Хромопласттар – өсімдік пигменттерінен (жасылдан басқа) тұратын пластидтер, гүлдерге, жемістерге, сабақтар мен өсімдіктің басқа да бөліктеріне түс береді.
Лейкопласттар – түссіз пластидтер, жиі өсімдіктің боялмаған бөліктерінде – тамырда, жуашықта және т.б. кездеседі. Оларда нәруыздар, майлар мен полисахаридтер (крахмал) синтезделеді.
Слайд 20Митохондриялар
Сопақша пішінді, қос жарғақшалы органеллалар
ДНҚ және РНҚ-нан тұрады
жасушалардың энергия станциясы
болып табылады
Митохондрияларда органикалық заттардың көмірқышқыл газы мен суға дейін
тотығуы және АТФ молекулалары түрінде химиялық энергияның жинақталуы жүреді
Слайд 21Вакуоль
жарғақшамен – тонопластпен қапталған
жасуша шырынымен толтырылған
жасушадағы су-тұз алмасуды
реттеуге қатысады
жасушалар мен ұлпаларды тонуста (тургорда) ұстап тұру үшін цитоқаңқа
қызметін атқарады
қор заттарын сақтаушы және алмасудың соңғы өнімдерін «көмуші»
Слайд 22Қорытынды:
Өсімдік және жануар жасушаларының құрылысы мен химиялық құрамының принциптік ұқсастығы
олардың шығу тегінің бір екендігін көрсетеді, суда тіршілік ететін бір
жасушалы ағзалардан болуы мүмкін.
Жануарлар мен өсімдіктер эволюция үрдісінде бір-бірінен едәуір алшақтады, олардың қоректену типі, сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларынан қорғану әдістері әр түрлі. Осының барлығы да олардың жасушаларының құрылысына әсерін тигізді.
Слайд 24Өзін өзі бағалау
Оқушының өзін-өзі бағалау парағы. Оқушы.....................................
Слайд 25Үй жұмысы
Тақырып бойынша презентация, эссе, ақпараттық парақша дайындау