"Инеліктер-ж?ндіктер патшасы" ?ылыми жоба

бастауыш сынып мұғалімі Орынғалиева Нүргүл Мүтуқызы
Инеліктер - жәндіктер патшасы.

жатып, олардың қанша уақыттан кейін қай жерге жететінін дәл есептей

алып, оны дәлдікпен қағып түсетінін дәлелдеді.
Оның бұл қабілеті жүйке жүйесі күрделі шағала мен адамнан күшті дамыған.

Олар 8 жұп көру нейрондары арқылы бір бейнеге біріктіріледі. Адамдардың

сақтандырғыш арқылы, арнайы көз әйнекпен қарайтын сәулелерін табиғи түрде қабылдай береді. Өте үлкен фасетті көздері басының жоғарғы бөлігін алып жатады. Мұртшалары қысқа, көзге әрең көрінеді

Үшіншіден жан-жаққа бағытталған көру.
Яғни бір уақытта, 4 жағына бірдей қарай алады. Олар бір затқа ұшып бара жатса, одан ұшып бара жатсада сол затты көріп тұрады. Бұл қабілет оларды қауіп-қатерден сақтайды.

Төртіншіден доктор С.Д Видерманның дәлелдеуі бойынша, инеліктер бір уақытта бірнеше затты бақылай алады. Сосын керек затына қарай бағыттайды, ал қалған заттарды зерттеуді тоқтатпайды.

Жер шарындағы жыртқыштарды еске түсірсек, акулалар көздегенінің жартысын олжаласа, арыстандар

төрттен бірін ұстайды..

Алтыншыдан тойымсыз тәбеті. Олар қоректенуін ешқашан тоқтатпайды. Гарвард университетінің зерттеушісі Стейси Комбс инеліктердің ұшу механизімін арнайы бейне бақылау арқылы бақылап, оның 30 шыбынды кезек-кезек ұстап жегенін анықтаған. Егер шыбын таусылмағанда инелік жеуін әлі жалғастыра берер еді. Олар жейтін жәндіктер қатарын маса, сона, көбелек, өрмекшілер толықтырады.

Жетіншіден қанаттарының қозғалысы. Олар қанаттарын кезек-кезек, кез-келген бағытта қозғай алады. Қанаттарының жұмысы инеліктердің керемет сипаттамасы болып табылады. Олар төртеу, бір-біріне байланыссыз жұмыс жасайды.

жәндіктердің инеліктер отрядына жатады. Олардың халықаралық ғылыми атауы  (Odonata). Грек

тілінен аударғанда «тісті» деген мағынаны білдіреді.

Тоғызыншыдан олар табиғаттағы зорлықшылар. Кейбір жәндіктер ұрықтанар алдында түрлі рәсімдердң өткізсе, инеліктерде бұған уақыт жоқ. Аталық инелік аналық инелікті көздейді де, оның жұмыртқаларын ұрықтандырады. Бұның бәрі ауада ұшып жүріп өтеді. Инеліктер – дара жыныстылар, шала түрленіп дамиды. Кейбіреулері аналық инелік ұрықтанған жұмыртқаларды суға немесе су өсімдігіне салғанша күзетеді. Көбіне инеліктерде бұл жағдайдан кейін өз тіршілігін тоқтатады. Әдетте 200-ден аса жұмыртқа салады. 
Оныныншыдан олардың ұрпақтары да жыртқыш болып табылыды. Дернәсілдердің де жыртқыш тәрізді, тәбеті өте күшті. Бұл жөнінен ересек түрлерден қалыспайды. Дернәсілдері су астындағы заттарға жабысып тіршілік етеді, жүзе де алады, ол кезде тік шектері арқылы су атқылайды.

динозаврлерден бұрын пайда болған. Олардың қанаттарының ұзындығы 80 см ден

ұзын болған. Мысалы:Меганевра инелігі. Қазба қалдықтары  тас көмір кезеңінен сақталған. Жер шарында кең тараған. Антарктидадан басқа жердің бәрінде кездеседі. Негізінен тропиктік және субтропиктік белдеулерде кездеседі. Инеліктердің 2013ж 6042-ден астам түрі белгілі болды. Қазақстанда 7 түрі қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген. Ұзындығы 14 – 120 мм. Құрсақ бөлімі жіңішке әрі ұзын. Аузы кеміруге бейімделген. Ұшу жылдамдығы 96 км/сағ. Инеліктер – ашық, жарық ауа райын жақсы көреді. Түнде өсімдіктер арасында тығылады. Олардың белсенді өмірі ауада ұшумен өтеді.

жәндіктер класының, инеліктер отрядына жататын түр. Жапония, Қытайдың солтүстік бөлігінде,

Орта Азияда кең тараған. Дене тұрқы ірі келген, қанаттарында ашық түсті өрнектері бар. Көбіне тау өзендері (Қапал, Тентек, Ақсу, Қарқара, Текес) бойында және тауда 2700 м биіктікке дейін кездеседі.[2]