"Жылу ??былыстары” тарауын ?айталау, ?ортындылау саба?ы

Қазақстанның әсем табиғаты аясында бірнеше аялдамалардан өтіп, шыңға көтерілуіміз керек.
Әрбір

аялдамдан өту үшін ондағы берілген тапсырмаларды орындаймыз.

алыстан сезіледі?
Жыл берілудің неше түрі бар ? Қандай?
Меншікті жылу сыйымдылығының

өлшем бірлігі.
Будың сұйыққа айналу құбылысы.
Іштен жанатын қозғалтқыштар қайда қолданылады?
4 кДж-да неше Джоуль бар?

2 топ
Гүлдердің хош иісі неліктен алыстан сезіледі?
Бір зат молекулаларының екінші зат молекулаларына араласу құбылысы.
Сұйықтың қатты денеге айналуы.
Меншікті булану жылуының өлшем бірлігі.
Қатты денелерде конвекция құбылысы жүре ма ?
Жылу қозғалтқышының негізгі бөліктерін ата.
2,8 кДж- да неше Джоуль болады?

Кім жылдам ?
Мұнда әр топ берілген сұрақтарға жауап беріп, ұпай жинау арқылы алға жылжиды.

табу керек.





І топ

құйып, оған мейіз түйіршіктерін саламыз. 1-3 минуттан соң, стакан ішіндегі

мейіздердің қозғалғанын байқаймыз. Ол не себепті қозғалды?

2. Неліктен мұнай базаларында сұйық отындарды сақтауға арналған бактарды “күміс” түстес бояумен бояйды ?

3. Егер қыстыгүні ағаш есіктің темір тұтқасын ұстаса, есіктің темір тұтқасы ағаштан суығырақ болып көрінеді. Неге?

4. Мақал-мәтелдің физикалық мағынасын аш.
Тонның жылуы терісінен емес , жүнінен.

ІІІ аялдама
Тапқырлар елі

қара топырақтың қайсысы жақсы жылынады? Неге ?
2. Қай шәйнекте су

тез қайнайды:жаңа әлде ескі, қабырғасында қағы бар? (Шәйнектер бірдей)

3. Суды қағаз қорапшада қайнатуға бола ма?

4. Мақал-мәтелдің физикалық мағынасын аш.
Аузы күйген үрлеп ішеді.

қабырғасы артық, 30 қабырғалы, 517 мускулдан, алдыңғы аяғында 5 саусақ,

артқы аяғында 4 саусағы бар, жүгіргенде 50 км/сағ жүгіре, 60 метр қашықтықтан көре алатын, адамға қарағанда 14 есе иісті артық сезе алатын жануар қалай аталады?

Егер сұйыққа жел үрлесе булану құбылысы қалай
жүреді ?






Неліктен таразы тепе-теңдігі

бұзылады?

ІУ аялдама
Сурет сұрақ

Неліктен бірнеше күннен кейін сұйықтар
деңгейі әртүрлі болады ?












Қай ыдыстағы су тез буланады ? Неліктен ?

көзі

(эссе)



VІ аялдама
Шығармашылық алаңы
Бұл аялдамада берілген тақырып бойынша эссе жазу керек.

мысалдар келтір
2 кг судың температурасын 5 0С- қа көтеру үшін

қанша жылу жұмсалады ?

168 кДж жылу беру арқылы қанша су мөлшерін 10 0С- қа қыздыруға болады?

Күннен Жерге энергия қандай тәсілмен беріледі?

Массасы 0,2 кг затты 12 0С-тан 16 0С- қа дейін қыздыруға 300 Дж жұмсалса, онда оның меншікті жылу сыйымдылығы неге тең?

Массасы 5 кг кірпіш 10 0С-тан 35 0С- қа дейін қыздырылған. Бұл үшін қандай жылу мөлшері керек болған?

шығады?
Жауабы:
Отынды жақсаң құрғаған
Конвекция процесі жетегімен.
Түтін шығады мұржадан,
Жылы ауаға ілесіп

көтерілген.

2. Жылдың төрт мезгілінде де,
Мазасыз жел соғады.
Әлде бұл өздігінен бе,
Себебі неден болады?

Жауабы:
Температура бір болмай ауадағы
Жылы ауа ағыны таралады.

Шарты :
Берілген жұмбақ өлеңдегі жоқ сөзді мағынасына қарай қою керек.

жауады?
Жауабы:
Булану, конденсация есебінен,
Көктен жабыр жауады дер едім мен.
Ауаның да

біркелкі қызбауынан ,
Тағы оның себебін көремін мен.

Отта тұрған шәйнекте,
Су неліктен қайнайды?
Бұрқ – сарқ етіп тездете
«Қайнадым» - деп тасиды.
 Жауабы:
Қайнау деген – сұйықтың булануы,
Көріп жүрміз қайнаған судан мұны.
Қайнар кезде ызылдап, шу шығарар,
Көпіршіктің жарылысынан туған үні.

ұйқыға берілсе - онда ұзақ уаөыт ауа-райы қолайлы болады;
Тауық биікте

қонақтаса - жаңбыр болады;
Далада көкектің “ку-ку” деген даусы естілсе - күн ашық болады;
Егер құмырсқа илеуінің аузын бекітіп алса - ұзақ жаңбыр болады;
Құстар ертемен жем іздесе - күн жауын-шашынды болып келеді;
Сиыр танауын тартып, мүйізін шайқаса - дауылды боран болады;
Балықтар су бетіне шығып, ойнай бастаса - жауын сіркірейді;
Жылан мезгілінде ұйықтамаса - күз ұзақ әрі жылы болады;
Бал аралар шырын жинауға топтанып келсе - күн ашық болады;
Қара қоңыз тығылатын жер іздей бастаса - көп ұзамай жауын жауады;
Құмырсқалар әбігерленсе - қатты дауыл болады;
Қой тісін қайраса - боран болады;
Жаз найзағайлы болса - қыс жайлы болады;
Тиін ашық күні тысқа шықпаса - ауа райы бұзылады