КІРІСПЕ
ЕЛІМІЗДІҢ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ 50 ЕЛДІҢ ҚАТАРЫНА ҚОСЫЛУ МӘСЕЛЕСІ ДӘРІГЕРЛЕР АЛДЫНДА ДА ҮЛКЕН МІНДЕТ ҚОЙЫП ОТЫР. ӨЙТКЕНІ ЭКОНОМИКА МЕН ӨМІРДІҢ БАСҚА ДА САЛАЛАРЫНДА ЖЕТІСТІККЕ ЖЕТУ ҮШІН ХАЛҚЫМЫЗДЫҢ ДЕНСАУЛЫҒЫ МЫҚТЫ БОЛУЫ ҚАЖЕТ. БҰЛ ОРАЙДА КҮНІ КЕШЕ «САЛАУАТТЫ ҚАЗАҚСТАН 2011-2015 ЖЫЛДАРДАҒЫ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ САЛАСЫН ДАМЫТУҒА АРНАЛҒАН МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАСЫ» ЖАРЫҚ КӨРДІ. ЕЛБАСЫНЫҢ ХАЛЫҚҚА АРНАҒАН ЖОЛДАУЫН БАСШЫЛЫҚҚА АЛҒАН ҮКІМЕТТІҢ МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАЛАРДЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДА ОСЫНДАЙ ҚАДАМДАРҒА БАРҒАНЫ ҚУАНТАРЛЫҚ ЖАҒДАЙ. БАҒДАРЛАМА ЕҢ ӘУЕЛІ АУРУДЫҢ АЛДЫН АЛЫП, АДАМ ӨМІРІН ҰЗАРТУДЫ КӨЗДЕЙТІНІН АЙТҚАН ЖӨН. ӘСІРЕСЕ, ТАМАҚТАНУ МӘСЕЛЕСІНЕ БАСЫМДЫҚ БЕРІЛГЕНІ МАҢЫЗДЫ. ӨЙТКЕНІ ҚАЗІРГІ ЗАМАНДА АУРУДЫҢ 60 ПАЙЫЗЫ, ӨЛІМ-ЖІТІМНІҢ 70 ПАЙЫЗЫ ДҰРЫС ТАМАҚТАНБАУДЫҢ НӘТИЖЕСІ. БҮГІНГІ ОҚУШЫЛАРДЫҢ 40 ПАЙЫЗЫ ОСТЕОПОРОЗҒА (СҮЙЕКТІҢ МОРТ СЫНҒЫШТЫҒЫ) ШАЛДЫҚҚАНЫН ЕСКЕРСЕК, СҮТ БАЛА АҒЗАСЫН КАЛЬЦИЙМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ҮШІН ҚАЖЕТ. СОНДАЙ-АҚ АПТАСЫНА ҮШ РЕТ ШЫРЫН, ЖЕМІС (АЛМА,ҚЫЗАНАҚ, БАНАН, КИВИ), АПТАСЫНА БІР РЕТ БАЛЫҚ ЖЕУ КЕРЕК. ЕРКІН РАДИКАЛДАРДЫҢ, ЯҒНИ ЖЕМІС ПЕН КӨКӨНІСТЕ КӨП КЕЗДЕСЕТІН ДӘРУМЕНДЕР ТОЙТАРЫС БЕРЕ АЛАДЫ. ОЛАРДЫҢ ІШІНДЕ БІЗ ҮШІН ЕҢ ҚОЛЖЕТІМДІ ЖЕМІС – АЛМА. АЛМА АДАМ АҒЗАСЫНДАҒЫ БІРДЕН-БІР ҚУАТ КӨЗІ ТЕМІРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТЕДІ.АЛ ҚЫЗАНАҚТА А ЖӘНЕ С (МАҢЫЗДЫ АНТИОКСИДАНТ) ДӘРУМЕНДЕРІ, МАГНИЙ, КАЛИЙ, ТЕМІР БАР. ҚЫЗАНАҚТАР - ЛИКОПИН ПИГМЕНТІНІҢ БАЙ ДЕРЕККӨЗІ (ОНЫМЕН ҰРЫҚТЫҢ ҚЫЗЫЛ БОЯУЫ БАЙЛАНЫСТЫ) ЖӘНЕ ДЕ МЫҚТЫ АНТИОКСИДАНТ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. ҚЫЗАНАҚ ҚҰРАМЫНДАҒЫ АНТИОКСИДАНТТАР, БІРІНШІ КЕЗЕКТЕ ЛИКОПИН, АҒЗАДАҒЫ КЛЕТКАЛАРДЫ ҚОРҒАЙДЫ ЖӘНЕ ОБЫР( РАК) АУРУЫНЫҢ АЛДЫН АЛАДЫ. АМЕРИКАНДЫҚ ҒАЛЫМДАР ТІПТІ ҚЫЗАНАҚТЫҢ ЖАҢА СҰРПЫН ЖАСАП ШЫҒАРДЫ ОЛ ОБЫРДЫҢ ДАМУЫН БОЛДЫРМАЙДЫ. ОНДА БАСҚА СҰРЫПТАРҒА ҚАРАҒАНДА ЛИКОПЕН 2-3,5 ЕСЕ КӨП.ЛИКОПИН РАК АУРУЫНДА, ЕРЛЕРДІҢ ҚУЫҚ СУЫҚТАУЫНДА, ТІК ІШЕК РАГЫНА, АСҚАЗАН, ӨКПЕ, ЖАТЫР АУЗЫ, АУЫЗ ҚУЫСЫ, АСҚАЗАН АСТЫ ЖӘНЕ СҮТ БЕЗІ РАКТАРЫНДА ӨТЕ ТИІМДІ. ҚЫЗАНАҚТАРДЫ ЖӘНЕ ТОМАТ ШЫРЫНЫН (ТҰЗСЫЗ) ҚОЛДАНУ ЖҮРЕК-ҚАН АУРУЛАРЫН, ЖӘНЕ ҚАН АЙНАЛЫМ ЖҮЙЕЛЕРІН, ӨКПЕ ЖҰМЫСЫН ЖАҚСАРТАДЫ, АСҚАЗАН ЖӘНЕ АСҚАЗАН АСТЫ, ГЛАУКОМАНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫНА ҚАРСЫ ӘСЕР ЕТЕДІ. КАЛИЙДІҢ КӨП БОЛУЫ ЖӘНЕ ӨТЕ ТӨМЕНГІ КАЛОРИЯЛЫ БОЛҒАНДЫҚТАН ҚЫЗАНАҚТАР ҚИЯР СИЯҚТЫ АДАМНЫҢ СЕМІЗДІГІНЕ ҚАРСЫ ӘСЕР ЕТЕДІ.ҚАЗІРГІ ТАҢДА «ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ СУСЫНДАР» ДЕГЕН ДЕ ТІРКЕСТЕР ТІЛІМІЗДЕ ПАЙДА БОЛЫП, БҰЛ СУСЫННЫҢ ЗИЯНДЫЛЫҒЫ ҚР ПАРЛАМЕНТІНІҢ МӘЖІЛІСІНДЕ ДЕ АЙТЫЛДЫ. БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ ҚҰРАЛДАРЫНДА «КОКА-КОЛА» МЕН «КОЛА» ЖӨНІНДЕ ДЕ ДАУ ШЫҒЫП, Т.ШАРМАНОВ: «ПАЙДА-ЗИЯНЫ ДЕП ЖҰМСАРТУДЫҢ ҚАЖЕТІ ЖОҚ. «КОКА-КОЛА» ДА, «КОЛА» ДА ДЕНСАУЛЫҚҚА ӨТЕ ҚАУІПТІ. ОНЫҢ ҚҰРАМЫНДА ҚАНТ 30 ПАЙЫЗ, СУЫ ГАЗДАЛҒАН. БҰЛАРДЫ ЖИІ ІШУ ДИАБЕТКЕ, СЕМІЗДІККЕ, ОСТЕОПОРОЗҒА, ҚАТЕРЛІ ІСІК АУРУЛАРЫНА АПАРАДЫ. ӘСІРЕСЕ, ӘЙЕЛДЕР МЕН БАЛАЛАРҒА ҚАУІПТІ», - ДЕДІ СҰХБАТТАСҚАНДА СОҒАН ОРАЙ,ҚЫЗАНАҚТЫҢ ЖӘНЕ ҚЫЗАНАҚ ШЫРЫНЫҢ ПАЙДАСЫН КЕЙБІР АУРУЛАРҒА ҚАЛАЙ ПАЙДАЛАНУҒА БОЛАТЫНЫН БІЛГЕН АРТЫҚ ЕМЕС. СОНДЫҚТАН ЖОБАМДА ҚЫЗАНАҚТЫҢ ЖӘНЕ ҚЫЗАНАҚ ШЫРЫНЫҢ ПАЙДАСЫН ЕМДІК ҚАСИЕТІНІҢ МАҢЫЗДЫ ЕКЕНІН, МЕДИЦИНАДА АЛАТЫН ОРНЫ ЕРЕКШЕ ЕКЕНІН АЙТҚЫМ КЕЛЕДІ
Слайд 7Қызанаққа қатысты ғұламалардың пікірлері
б.з 3 –
мыңыншы жылдары Ежелгі
Қытай, Мысыр, Ежелгі Грекия, Ежелгі Рим көкөністер өсірумен айналысқан.
Медицина
ғұламасы Әбу Әли ибн Сина” Медициналық ғылымның Каноны» деген еңбегінде: «Дәрігердің үш қаруы бар — сөз, өсімдік, пышақ
Аласа тал,
Тамаша тал.
Самсап тұр алмасы,
Ол алқызыл,
Ол қанқызыл,
Боялғанша, алмашы! (Қызанақ)
Даос монахы Чань Чуньн «Өміріңді ұзарту әдісі болғанымен, мәңгілік өмірдің дәруі жоқ»
Слайд 18Қорытынды
Қызанақ адамның өмірінде қаншалықты маңызды екенін түсіндім.
Қызанақтың емдік, тұрмыстық пайдасы бар. Кезінде жарты әлемнің үрейін ұшырған
Шыңғысханның өзі мәңгілік ғұмыр сүру үшін дәру іздеп, даос монахы Чань Чуньнен жәрдем сұраған екен. Сонда ол: «Өміріңді ұзарту әдісі болғанымен, мәңгілік өмірдің дәруі жоқ», – деп жауап беріпті. Салауатты өмір салты, дұрыс тамақтану және жоғары интеллект қартыққа қарсы тосқауыл. Көпжылдық зерттеу көрсеткендей, ең жақсы тамақтану рационы кәрілік белгілерін ысырып, жүрек аурулары мен ракқа қарсы күреседі. Жапон ғалымдары дәлелдегендей, қызанақ шырыны қатерлі ісіктің дамуына кедергі келтіреді. Жүрек және қатерлі ісіктің алдын алуға көмектеседі. Алғыр, зерек болу үшін бала мал өнімдерімен қатар, жеміс пен көкөністі көп жеуі керек. Қысқасы, балаға рационда тамақ түрі неғұрлым көп болса, соғұрлым пайдалы екенін үйрету керек. Адам өмірінде ракқа ұшырау қатері бірнеше рет туындайтыны дәлелденген. Әйтсе де, барлығы бірдей қатерлі ісік тудырмайды. Түрлі азық-түлікті тұтыну арқылы біз ракқа қарсы компоненттерді аламыз. Әсіресе, қызанақ пен қарбызда ракты жоятын циклопендер, цитрусты жемістерде лимоноидтер, бұршақ тұқымдастарда ингибатор,протеиназ ракқа қарсы күреседі. Жапонияда мектеп қабырғасындағы балалар күніне 10-20 грамм бал жейді,жеміс пен көкөністердің шырынын ішеді. Орта есеппен өмір сүру ұзақтығы – 87 жас. Елбасы жолдауында орта есеппен 80 жас өмір сүру керек деді. Сондықтанда медицинада жеміс пен көкөністердің шырынын емдік қасиеттерін кеңінен насихаттап,емдеуді қолға алуымыз керек. Қазіргі заманда көп адамдар оның денсаулыққа пайдалы екенін білмейді.Өз сыныптастарымнан қызанақ шырынының емдік қасиеті туралы не білетіндерін сұрастырдым. Биология сабағында сыныптастарымды жобаммен таныстырдым. Оларға қызанақтың өте маңызды емдік қасиеті бар екенін түсіндіре алдым деп ойлаймын. Өз отбасым да, достарым да осыған көз жеткізгенін қалаймын. Халық емшісі Айша апа қызанақтың халықтық медицинада алатын орны жайында көп айтты. Мен де оған қосыламын. Қызанақ адам ағзасына өте пайдалы, дәрумендерге бай көкөніс . Өзім де көп нәрсені білдім және оған көзімді жеткіздім. Қорыта айтқанда, қызанақ– адам өміріне қажетті. Біз, Қазақстанның жастары салауатты өмір салтын ұстанып,білімді болу үшін осы қасиетті қызанақты күнделікті пайдалануды жолға қоюымыз керек.