Хисаплау техникасы ?сеше тарихы

ЭХМ ның IЭХМ ның I буыны
ЭХМ ның ЭХМ ның IIЭХМ

ның II буыны
ЭХМ ның ЭХМ ның IIIЭХМ ның III ЭХМ ның III буыны
ЭХМ ның ЭХМ ның IVЭХМ ның IV ЭХМ ның IV буыны
ЭХМ ныңЭХМ ныңVЭХМ ныңV ЭХМ ныңV буыны

ярдәмендә җиңеләйтергә тырышкан.


Рим абагы
Кытай суаньпаны
Япон соробаны
Леонарда да Винчи машинасы

Полен арифмометры
Уатт линейкасы

Паскаль машинасы
Лейбниц ис Лейбниц исәпләгече
Беббидж машинасы
Хилл машинасы
Холлерит машинасы
«Феликс» арифмометры

Такта счет маркалары хәрәкәт итүче юлларга яки баганаларга бүленә. Бу

маркалар аерым акча, озынлык, авырлык үлчәү берәмлекләрен аңлата.
Аерым антик экземплярлар безнең көннәргә кадәр сакланган.

Рим
кул
абагы

тора, аңа бер- берсенә параллель
булган тугыз яки аннан да

күбрәк
чыбыклар яки баулар тартылган;
әлеге юнәлешкә перпендикуляр
рәвештә суаньпань ике тигез
булмаган өлешкә бүленгән .
Зур бүлектә («җир») һәрбер чыбыкта
5 шәр шар, ә кечкенәсендә(«һава»)-
2 шәр шар кертелгән.

кертелгән суаньпаньнан барлыкка килә. Соробан үзенең
башлангычыннан гадиерәк, чөнки аның

«һава»сында бер генә
шар.

Леонардода Винчиның исәпләү
машинасының моделен 17 гасырның 30 нчы елларында
Мадрид шәһәре милли китапханә-
сеннән Леонардо да Винчиның бастыры-
лмаган 2 томнарынның кулъязмасыннан
табалар. «Codex Madrid I» сызымнары
арасында, галимнәр 13-разрядлы ун төшле тәгәрмәчле кушу җайланмасы эскизы табалар. Ул IBM фирмасы тарафыннан реклама максатында җитештерелә һәм тулысынча эшкә яраклы булып чыга.

багышланган китап бастырыла.
Әлеге машинаның төп
детальләре агачтан эшләнгән.
Полени машинасы,

башка
исәпләү машиналарыннан
аермалы буларак , канатка
Беркетелгән йөк- гер
ярдәмендә хәрәкәт итә.

барлык инженер исәпләзүләрен
башкарырга мөмкин. Ул бөек инглиз механигы Дж.Уатт

тафыннан уйлап табылган.

Арифметик машинада
саннар күчәрнең почмаклы
торышы белән күрсәтелгән.

алу,
тапкырлау бүлү һәм саннан квадрат тамыр алу гамәлләрен
башкара.

Паскальдан аермалы буларак, Лейбниц үзенең
машинасында тәгәрмәчләр түгел, ә цифрлар язылган
цилиндрлар куллана.
Махсус аның өчен Лейбниц беренче тапкыр, 0 һәм 1
цифрларыннан гына торган икешәрле санау
системасын куллана.

Бэббидж аналитик машина уйлап таба. Аналитик машинада табылган н әтиҗәне

өч ысул белән чыгарып була: бер яки ике копиядә бастырып, стереотип басма рәвешендә, перфокарталарда бастырып .
Ләкин әлеге машина төзелми.
Бэббиджның аналитик машинасы – хәзерге
компьютерларның беренче өлгесе булып тора.

тапкан. Хилл
Машинасы ике разрядлы була
һәм һәрбер разрядта
вертикаль

торышта урнашкан 9
колонка һәм клавиш, бер тәгәрмәч
була. Хилл машинасы Вашингтон милли музеена куелган, кайбер кимчелекләре һәм аз разрядлы булуы аның киләчәктә таралуына комачаулый.

Генрих Холлерит табулятор уйлап таба, анда информация перфокарталарга кертелә һәм

электр тогы ярдәмендә эшкәртелә. Әлеге җайланма кеше саны алу процессын өч елда тәмамларга мөмкинлек бирә, әлегә кадәр бу эшкә 8 ел сарыф итәләр.
Тиздән 1924 елда Холлерит табулятор
Эшләп чыгару өчен IBM фирмасы
ача.

"Феликс» арифмометры уйлап табыла. Әлеге исәпләү җайланмасы,берничә дистә еллар буена,

кешенең зур саннар белән исәпләү эшләрен җиңеләйтүче җайланма буларак кулланыла.

(иске теливизорларда кулланылган лампаларга ошаган)

хәтер җайланмасы урынына
магнит йөрәкләр һәм магнит барабаннар кулланыла башлаганнар.
Болар

барысы да кинәт кенә компьтерларның күләмнәрен һәм бәяләрен төшерергә мөмкинлек биргән. Бу вакытта инде сату өчен беренче компьютерлар чыгарыла башлый.

схемалаор кулланыла башлый. Болар уннарча һәм йөзлщрчә транзисторлардан торган кристалл

чыбыкларга беркетелгән тулы бер җайланма була (алар хәзер микросхема дип атала).Шул ук вакытта,
персональ компьютерларда
хәзер дә кулланыла торган
оператив хәтер дип аталучы,
ярымчыбыклы
хәтер барлыкка килә.

еллар дип санала .

машина интерфейсын тудыру (сөйләмне, образларны тану);
Белемнәр базасын төзү

өчен логик программалауны үстерү;
Исәпләү техникасы җитештерү өлкәсендә яңа технологияләр төзү;
Коомпьютерларның һәм исәпләү җайланмаларының яңа архитектурасын төзү.