Слайд 1
ҮЙ ТАПСЫРМАСЫ
“ҰЛЫСТЫҢ ҰЛЫ КҮНІ - НАУРЫЗ”
Слайд 2Наурыз –парсы тілінде жаңа күн деген сөз. Яғни бүл күн
– біздің ата –бабаларымыз, арғы тегіміз мыңдаған жылдардан бері мерекеленіп
келе жатқан жыл басы.
“Ұлыстың ұлы күні -Наурыз!”
Слайд 3ЖАҚСЫ КҮН ЖАСЫЛ КӨКТЕМДІ ЖАЙНАТА НҰРЛАНТЫП, ОДАН СОҢ ЖАДЫРАҒАН ЖАЗ
КЕЛЕДІ. ҰЛЫСТЫҢ ҰЛЫ КҮНІ ТҮНГІ САҒАТ БІРДІ СОҒА БАСТАҒАННАН ЕЛ
ЕЛЖІРЕЙ ҚУАНЫП, ЕСІК АШЫП, ДАСТАРҚАН ЖАЙЫП, БІРІН-БІРІ ҚҰШАҚТАСА ҚҰТТЫҚТАЙДЫ.
Слайд 4Бұл күні ешқандай реніш болмауы керек. Әрбір адам иманжүзділік көрсетіп,
қуанышын білдіріп, күлімдей сүйініп, бар жақсылығын жайып салып, жадырап жүруге
міндетті.
Слайд 5БҰЛ КҮНІ КҮН МЕН ТҮН ТЕҢЕЛІП, БҰДАН БЫЛАЙ КҮН ТҮННЕН
ҰЗАРА БЕРЕДІ.
Слайд 12“БЕСІККЕ БӨЛЕУ”
БЕСІККЕ БАЛАНЫ ҚАРТ ӘЖЕЙЛЕР ӘР ТҮРЛІ ЖӨН-ЖОРАЛҒЫСЫН ЖАСАП САЛАДЫ.
«ЕЛ БОЛАМ ДЕСЕҢ, БЕСІГІҢДІ ТҮЗЕ», «БАЛАЛЫ ҮЙ -БАЗАР» «БОЛАР БАЛА
БЕСІКТЕ БҰЛҚЫНАР».
ТӘРБИЕ НЕГІЗІ-БЕСІКТЕ.
Слайд 14Жаңа сабаққа ену.
Тақырыбы: Қазақ халқының музыка өнері.
Слайд 15Музыка ( грек сөзінен аударғанда – музалар өнері)- белгілі ырғақты
дыбыстардан тұрады, өмірдің барлық жағдайын дыбыс арқылы бейнелейді. Музыкада адамның
жан дүниесі, көңіл күйі, сезімі, күш- жігері дыбыс түрінде көрініс табыды. Қазақ ежелден ән мен күйге бай халық. Қазақ халқының жиырмадан аса түрлі музыкалық аспаптары бар. Домбыра, қобыз, сыбызғы, шаңқобыз, дауылпаз, шертер, т.б
Қазақ халқы той думанды өлең жырмен жеткізген ән – күймен жеткізген. Халық өзінің ержүрек батырларын әнмен мақтап жағымсыз әрекеттерін өлеңмен сынаған. Қазақ әйелдері балаларын бесік жырымен жұбатқан.адамы қайтыс болса көңіл айту, жоқтау, қысқасын айтқанда қазақ кез келген сензімін өлеңдетіп, әндетәп жеткізген.
Күй қазақ халқының ертеден келе жатқан музыкалық шығармасы . Күй музыка аспабымен ғана орындалады
Күй шығармалары қорқыт Асанқайғыдан бастау алады.
Тәттімбет, Ықылас , Қазанғап, Құрманғазы сияқты атақты күйшілер болды.
Слайд 16қоңырау
сақпан
Асатаяқ
Тұяқтас
Сілкілмелі музыкалық аспаптар ауылы
Слайд 18Соқпалы ұрмалы музыкалық аспаптар
Дабыра
Слайд 21Құрманғазы Сағырбайұлы – (1823-1889)- атақты күйші , сазгер. Құрманғазының өнерге
әуестігі жас шағында байқалды Ол алты жасынан байдың қозысын бағып
жүргенде , өзі жасап алған домбырасымен ауылда естіген ән –күйін тартып үйрене бастадыҚұрманғазы ержеткенде өзінің ұстазы , атақты домбырашы Ұзақпен ел аралап, өнер сайысына қатысып, домбыралық өнерін шыңдады.Оның тұңғыш шығармаларының бірі- “Кішкентай” атты күйін Исатай тайманұлы бастаған көтеріліске арнады. Оның түрмеден қашқан , Кісен ашқан , Адай, Ақсақ киік, Жігер Сарыарқа.
Құрманғазының жанына шәкірттері, жас күйшілер Дина нүрпейсова, Меңдіғали Сүлейменов, Ерғали Есжанов болды. Құрманғазының 60-тан астам күйі бар .Ол туралы озық ойлы орыс азаматы Н. Савичев Құрманғазы туралы “ Егер ол еуропалық білім алғанда , музыка әлеміндегі ең алып жұлдызға айналар еді”- деп жазған.
Слайд 23Ықылас Дүкенұлы (1843-1916) – белгілі күйші компазитор, қобызшы , қылқобызда
ойнаудың шебері. Ол қарапайым малшы отбасында дүниеге келген Әкесі Дүкен
қобыз тартқан, атасы, бабалары жыршы болған. Ықылас қобызда шебер ойнаумен қатар қобызға арнап шығармалар тудырған.
Ықылас күйі, Кертолғау, қамбар күйі, қорқыт күйі, жалғыз аяқ, Жезкиік, Қоңыр күйі т.б
Слайд 25Тәттімбет қазанқапұлы (1815-1862) – күйші компазитор, домбырашы , шертпе күй
мектебінің негізін қалаушылардың бірі Тәттімбетке домбырашылық өнер арғы аталарынан дарыған.
Жастайынан домбыра тартуға әуестенді. Домбыраны әкесі қазанғаптың інісі Әлиден үйренді анасы да баулиды. Өсе келе орта жүзге танымал күйші атанды. Оның 40- тан астам күйі бар Қосбасар, саржайлау, былқылдақ,сары өзен т.б күйлері болды. Оның шығармаларының бірі “Көкейкесті “ күйі. Осы күйдің өмірінің соңғы жылдары науқастанып жатып , көңілін сұрай келген азаматтарға арнайды.
Слайд 27Асанқайғы –ХVғ өмір сүрген атақты ойшыл ақын. Қазақ хандығын құрған
Жәнібек ханның қасында жүріп , оның жыршысы, ақылшысы болған.Асан өз
халқының бүгінгі күні мен келешегін ойлап қайғыра бергендіктен оны Асанқайғы деп атап кеткен. Халқы бақытты өмір сүретін жер іздеген, ол оны Жерұйық деп атады Ол армандағы Жерұйықтың адамдарының бай кедейі болмайды бәрі тең бәрі қайғы қасіретсіз өмір сүреді . Жау алмайтын, суы сүт, тасы алтын, ағаш басы жеміс- жидекке толы құтты мекен. Асанқайғы сол Жерұйықты табу үшін дүниенің төрт бұрышын кезіп , таба алмай өкінішпен дүниеден өтеді.
Слайд 29Қорқыт- VІІІ ғ Сырдария төңірегін мекендеген қыпшақ –оғыз тайпаларынан шыққан
атақты жырау, дарынды күйші, шебер қобызшы, кемеңгер ойшыл.
Қорқыт қазақтың музыкалық
аспабы қобызды алғаш жасаған адам. Ол дүниені кезіп жүріп , қайда барса да көр қазып жатқандарды көреді ,ақыры дүниеде өзгермейтін еш нәрсе жоқ “ сынбас темір жоқ, өлмес өмір жоқ “екен дейдіСөйтіп мәңгілік өмірді халықтың ән күйінен іздейді. Өлмейтін ұмытылмайтын нәрсе ол адамның ігілікті ісі екенін түсінеді Содан кейін домбыра қобыз тартып өмірін күй шығарумен өткізеді Қорқыттың бізге оннан астам күйі жетті. Қорқыттың күйі әуенді, сазды, мағнасы терең, ойлы.
Слайд 30
ҚОРҚЫТ ,АСАНҚАЙҒЫ ТУРАЛЫ ӘҢГІМЕЛЕП БЕР
ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ МУЗЫКАЛЫҚ АСПАПТЫРЫН АТА
Қандай әншілер
мен күйшілерді білесің ?