Prezentację przygotowała Liliana Sosnowska – nauczyciel konsultant PCN w

poświęcić wszystko dla ojczyzny i być zawsze ludzkim i sprawiedliwym."

rodowy
Kościuszki
ROCH III
Urodził się 4 lutego 1746 roku na Mereszowszczyźnie na

Polesiu. Był czwartym, najmłodszym dzieckiem Tekli i Ludwika Kościuszków. Otrzymał trzy imiona: Andrzej, Tadeusz, Bonawentura, ale używał tylko drugiego z nich.

roku Tadeusz Kościuszko rozpoczął naukę w szkole w Lubieszowie, w której

starano się wychować dobrych i mądrych polskich obywateli. Gdy Kościuszko miał dwanaście lat, stracił ojca. Przez kolejne dwa lata kończył szkołę w Lubieszowie, a następnie powrócił do domu i pomagał matce w gospodarstwie.

mężów” autorstwa Plutarcha.

ojca, w 1765 roku rozpoczął naukę w Szkole Rycerskiej założonej przez

króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz księcia Adama Czartoryskiego.

Książę Adam Kazimierz Czartoryski (1734-1823) polityk, pisarz, krytyk literacki

Król Polski Stanisław August Poniatowski

Kościuszki w Szkole Rycerskiej w Warszawie
Jej zadaniem miało być przygotowanie oficerów i

młodzieży szlacheckiej do armii oraz służby publicznej. Program obejmował 4 lata kształcenia ogólnego wraz z nauką języków obcych i 2 lata kształcenia zawodowego takiego jak służba wojskowa, inżynieria wojskowa, służba cywilna. Nauka uzupełniana była jazdą konną i szermierką. Tadeusz Kościuszko był bardzo dobrym i zdyscyplinowanym uczniem. Uzyskał stopień kapitana i stypendium króla, które miało być przeznaczone na studia we Francji.

Szkole Rycerskiej: „Od godziny 6.00 do 22.00 rozkład dnia regulował

kadetom werbel, wzywający do nauki, ćwiczeń, modlitwy i posiłków. Koledzy przezywali go Szwedem, bo widzieli w nim cechy króla Karola XII, znanego z porywczości i uporu. W licznych pojedynkach z kolegami otrzymał niemało ran.”

Plan zajęć w Szkole Rycerskiej

Warszawie Tadeusz Kościuszko wyjechał do Paryża. Tam też chodził na

wykłady francuskich architektów i inżynierów. Dzięki temu zdobył dodatkowe umiejętności wojskowe. We Francji Kościuszko poznał ideologię oświecenia. Zwiedził Anglię, Szwajcarię, Włochy i Niemcy.

POLSKI
Będąc za granicą dowiedział się o zbrojnym związku szlachty polskiej

zwanym Konfederacją Barską. Związek ten utworzony został w Barze na Podolu w 1768 roku. Konfederacja Barska występowała w obronie wiary katolickiej i niepodległości Rzeczypospolitej. Przez niektórych historyków uważana jest za pierwsze polskie powstanie narodowe. Konfederaci zostali pokonani przez wojska rosyjskie. W 1772 roku doszło do I rozbioru Polski.

Tadeusz Kościuszko, po powrocie do kraju, nie mógł znaleźć stanowiska

w wojsku. Zamieszkał więc u przyjaciół na wsi. Zakochał się w Ludwice Sosnowskiej, jednak ojciec ukochanej nie wyraził zgody na ślub.
Nieszczęśliwa miłość i brak posady w wojsku spowodowały, że postanowił ponownie opuścić ojczyznę.

wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych
W 1776 roku Tadeusz Kościuszko

wyjechał do Ameryki Północnej, by wziąć udział w walce o wolność Stanów Zjednoczonych. Tam, dzięki swym inżynierskim umiejętnościom, odnosił sukcesy. Powierzono mu budowę twierdzy w West Point nad rzeką Hudson.

narodu amerykańskiego
Zaplanowane przez niego fortyfikacje pomogły odnieść zwycięstwo w

bitwie pod Saratogą. Działalność Tadeusza Kościuszki bardzo wysoko cenił naczelny wódz armii amerykańskiej Jerzy Waszyngton.

Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych 1775–83

West Point - amerykańskiej wojskowej akademii
Za zasługi w Ameryce Tadeusz

Kościuszko otrzymał awans i został generałem brygady armii amerykańskiej. Otrzymał też specjalne podziękowanie, znaczną sumę pieniędzy a także przyjęto go do grona najbardziej zasłużonych oficerów Ameryki Północnej.

Wielkiego
1788 – 1792
Tadeusz Kościuszko powrócił do kraju w 1784

roku. Po pięciu latach został powołany w stopniu generała-majora do armii polskiej. W latach 1788 – 1792 obradował w Polsce sejm zwany Czteroletnim albo Wielkim. Sejm miał za zadanie uniezależnienie Polski od państw zaborczych i odzyskanie pełnej suwerenności.

Poniatowski
W czasie obrad uchwalono Konstytucję 3 maja. Wprowadzała ona prawo

powszechnej niepodległości (dla szlachty i mieszczaństwa) oraz trójpodział władzy na ustawodawczą czyli dwuizbowy parlament, wykonawczą czyli króla i sądowniczą.

1792 r.
Bitwa pod Dubienką - 18 lipca 1792 roku w

czasie wojny polsko-rosyjskiej

W maju 1792 rozpoczęła się wojna polsko–rosyjska w obronie postanowień Konstytucji 3 maja. Polacy walczyli o przywrócenie niepodległości w Polsce, o poprawę sytuacji biednych ludzi. Do działań wojennych przyłączył się Tadeusz Kościuszko. W 1792 roku wziął udział w wojnie z wojskami rosyjskimi carycy Katarzyny. Był dowódcą w zwycięskiej bitwie pod Dubienką.

Kościuszko otrzymał order Virtuti Militari.

Poniatowski, nie wierząc w dalsze zwycięstwa, oddał kraj 24 lipca 1792

roku w ręce Katarzyny – carycy Rosji i Fryderyka - króla pruskiego.

Katarzyna II - caryca Rosji

Fryderyk II - król Prus

Tadeusz Kościuszko wraz z patriotami, którzy nie chcieli podać się obcym

rządom, podał się do dymisji. Reformy Sejmu Wielkiego zostały obalone. Tadeusz Kościuszko udał się wówczas na emigrację do Drezna i Lipska.

dokonany przez Rosję i Prusy w styczniu 1793 roku.

-1812 wybitny polski polityk, publicysta epoki Oświecenia, ksiądz.
Patrioci polscy nie

mogli się pogodzić z zagarnięciem ziem polskich przez zaborców. Postanowili zorganizować powstanie, aby odebrać ziemie polskie z obcych rąk. Na czele powstania stanął Tadeusz Kościuszko. Przywiózł ze sobą do Krakowa przygotowany wraz z Hugo Kołłątajem, Ignacym Potockim akt powstania, którego ogłoszenie miało być hasłem do podjęcia walki przez cały naród.

Kościuszki na rynku w Krakowie 24 III 1794 r.

-
Powstanie wybuchło

24 III 1794 roku. Akt powstania został zaprzysiężony na Rynku w Krakowie przez Tadeusza Kościuszkę, pełniącego wówczas funkcję Naczelnika Powstania. Wtedy to na krakowskim rynku, Tadeusz Kościuszko, jako Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej, złożył słynną przysięgę.

tak przedstawiła tę uroczystą chwilę: “Na krakowskim rynku wszystkie dzwony biją, Cisną

się mieszczany z wyciągniętą szyją. Na krakowskim rynku tam ludu gromada, Tadeusz Kościuszko dziś przysięgę składa. Zagrzmiały okrzyki, jak tysiączne działa... Swego bohatera Polska wita cała!“

Krakowskiego. Wiadomy jest światu stan teraźniejszy nieszczęśliwej Polski. Niegodziwość dwóch sąsiedzkich

mocarstw i zbrodnia zdrajców Ojczyzny, pogrążyły ją w tę przepaść. (…) Za powszechną więc nas wszystkich wolą stanowimy co następuje: 1. Obieramy i uznajemy niniejszym aktem naszym TADEUSZA KOŚCIUSZKĘ za najwyższego i jedynego Naczelnika i rządcę całego zbrojnego powstania naszego. 2. Wspomniany Naczelnik siły zbrojnej złoży zaraz najwyższą radę narodową. Powierzamy gorliwości obywatelskiej jego wybór osób do tej rady i przyspieszenie jej organizacji. Naczelnik sam będzie mógł zawsze zasiadać w tej radzie, jako jej członek czynny. 3. Do władzy jedynej Naczelnika należeć będzie: urządzenie siły zbrojnej narodowej, nominowanie osób na wszystkie stopnie wojskowe i sposób użycia tejże siły zbrojnej przeciw nieprzyjaciołom ojczyzny i niniejszego powstania naszego. W tym wszystka Rada najwyższa dopełniać będzie rozkazów i urządzeń jego, beznajmniejszej przeszkody i opóźnienia, jako Naczelnika prosto z woli narodu wezwanego i wybranego. (…)

po złożeniu przysięgi, 4 kwietnia 1794 roku, odbyła się pod

Racławicami pierwsza bitwa powstania.

bitwą powstańców polskich z wojskami rosyjskimi.

walki chłopów – kosynierów. Było to wielkie zwycięstwo Polaków. Rosjanie

wycofali się.

chłopską, mówiąc, że wkłada ją jako mundur najwaleczniejszego oddziału.
Fragment Panoramy

Racławickiej

Bartosz – Głowacki. Za okazane męstwo został wyzwolony z poddaństwa i

przeszedł do historii jako symbol chłopa – bojownika o niepodległość Polski.

Krakowa
7 IV 1794 roku Tadeusz Kościuszko triumfalnie wjechał do Krakowa.
Katedra

krakowska

Krakowa
Wawel
Dawna siedziba królów polskich na Wawelu w Krakowie
Kraków

1794 roku Kościuszko ogłosił słynny Uniwersał Połaniecki, który zapewniał chłopom

osobistą wolność.

chłopów (chłop od tej pory mógł swobodnie zmieniać miejsce pobytu); -

zmniejszono znacznie pańszczyznę; - gospodarstwa chłopów – powstańców miały być na czas powstania całkowicie zwolnione z pańszczyzny oraz miała zostać roztoczona nad nimi opieka sądowa; - od tej pory nie można było usunąć chłopa z ziemi, jeżeli wypełniał swoje powinności. Uniwersał nie odniósł zamierzonego skutku, gdyż nie był respektowany przez szlachtę, która utrudniała jego publikację we wsiach, czego życzył sobie Tadeusz Kościuszko. Chłopi byli rozczarowani takim obrotem spraw i począł słabnąć ich zapał do walki.

otoczyły Warszawę. Dzięki umiejętnemu dowodzeniu Kościuszki Warszawa nie została wówczas

zdobyta. Insurekcja Warszawska dowiodła, że powstanie rozwija się. W kilka dni później wyzwoliło się Wilno i wybuchło powstanie na Żmudzi.

Warszawa w czasie Powstania Kościuszkowskiego

gen. dowódca wojsk rosyjskich
Iwan Fersen – gen. dowódca wojsk

rosyjskich

Po licznych sukcesach przyszły jednak klęski. Ofensywa wojsk rosyjskich nastąpiła między wrześniem a listopadem 1794 roku. Dowódcami wojsk rosyjskich byli generał Iwan Fersen i generał Aleksander Suworow.

polskich w bitwie pod Maciejowicami 10 X 1794 r.
Pojmanie

Tadeusza Kościuszki przez Rosjan

Do trudnej walki doszło 10 października 1794 roku pod Maciejowicami. Podczas bitwy Tadeusz Kościuszko, został ciężko ranny, dostał się do niewoli.

1794 – 1796.

upadło w 16 listopada 1794 roku. W 1795 roku doszło do

III rozbioru Polski. Państwo polskie straciło niepodległość. Kres niewoli dzielnego wodza położyła śmierć rosyjskiej carycy – Katarzyny. Jej syn Paweł, życzliwie nastawiony do Kościuszki, postanowił wrócić mu wolność. Było to w roku 1796.

Klęska powstania i III rozbiór Polski

Filadelfii
Jerzy Waszyngton
I prezydent USA
Thomas Jefferson (1743 – 1826)
III

prezydent USA

John Adams (1735 – 1826)
II prezydent USA

Następnie nasz bohater udał się do Ameryki, gdzie przebywał przez niecały rok.

Polskie a było to w roku 1797, postanowił wrócić do

Europy.

Henryk Dąbrowski
polski generał, twórca Legionów Polskich we Włoszech 1797

r.

Jednak mimo próśb generała wojsk polskich, twórcy Legionów, Jana Henryka Dąbrowskiego nie stanął na czele oddziałów. Walczyły one bowiem u boku Napoleona, do którego nie miał zaufania.

napoleońskich Tadeusz Kościuszko krytycznie oceniał działalność Napoleona, popierając stronnictwo rosyjskie.

obraz Walentego E. Radzikowskiego
Ostatnie dwa lata życia spędził Tadeusz Kościuszko

w Szwajcarii, mieszkając u zaprzyjaźnionej rodziny. Mimo pobytu poza granicami ojczyzny, żywo interesował się wszystkim, co działo się w Polsce. W spisanym na pół roku przed śmiercią testamencie polecił zapewnić chłopom, mieszkającym we wsiach należących do jego majątku, wolność osobistą i prawo własności do uprawianej przez nich ziemi.

było serce Tadeusza Kościuszki
Zmarł 15 października 1817 r. po krótkiej chorobie.

w Katedrze na Wawelu w Krakowie. Tam spoczywają królowie i

najwybitniejsi Polacy.

Katedra Wawelska

dowódca ogólnonarodowego powstania polskiego odegrał ważną rolę w naszego kraju.

Dziś należy on do najbardziej znanych i zasłużonych bohaterów narodowych.

narodową świadomość i poprowadzić ich do walki. Historia Kościuszki - jego

sława i legenda jest znacznie dłuższa niż jego życie, a miejmy nadzieję, trwać będzie wiecznie na wzór Polakom i dla dobra Polski.

1894.
Tadeusz Kościuszko jego odezwy i raporta, wstęp i objaśnienia

Ludwik Nabielak, Kraków 1918
Lubicz-Pachoński, Jan.: Kościuszko w Krakowie. Miejsca i ważniejsze pamiątki związane z pobytem i kultem., Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 1952.
Rawski, Tadeusz.: Sztuka dowódcza Tadeusza Kościuszki, Wydawnictwa MON, Warszawa 1953.
Kopczewski, Jan Stanisław.: Tadeusz Kościuszko w historii i tradycji. Warszawa, 1968.
Malski, Wiktor.: Amerykańska wojna pułkownika Kościuszki, KiW, Warszawa 1977.
Lubicz-Pachoński, Jan.: Kościuszko na ziemi krakowskiej, Warszawa-Kraków 1984. ISBN 83-01-05428-X
Lubicz-Pachoński, Jan.: Kościuszko po Insurekcji 1794-1817, Wydawnictwo Literackie, Lublin 1986. ISBN 83-222-0428-0
Nieznane listy i rozkazy Tadeusza Kościuszki. Zestawił : Władimir Michajlenko. Opracowali: Władimir Michajlenko, Jerzy Skowronek i Joanna Zimińska. « Nowe Miscellanea Historyczne ». Tom 1. Seria : Powstania narodowe. Zeszyt 1. Warszawa, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1996
Śliwiński, Artur.: Powstanie Kościuszkowskie, Warszawa, 2004. ISBN 83-89632-15-2
Bratkowski, Stefan.: Z czym do nieśmiertelności, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1977

Polakiem powinien poświęcić wszystko dla ojczyzny i być zawsze ludzkim i sprawiedliwym"