Слайд 1Жоспар
I.Кіріспе
Тағамдық микотоксикоздарға сипаттама
II.Негізгі бөлім
1.Афлактоксикоз
2.Фузатоксикоз
3.Эрготизм
III.Қорытынды
Слайд 2Тағамдық микотоксикоздар
Тағамдық микотоксикоздар (ТМ) -құрамында микроскопиялық саңырауқұлақтың спецификалық формаларының
тіршілігі нәтижесінде түзілген улы метаболиттері бар, дәнді дақылдардан өндірілген азық
– түліктерді тұтынудан туындайтын созылмалы ауру.
Слайд 3Афлатоксикоз
Афлатоксиндер Aspergillus flavus тұқымдас микроскопиялық саңырауқұлақтармен өсімдік текті өнімдерде, дақылдық
дәндерде (арахис, бидай, жүгері, күріш т.б.) түзіледі.
Афлатоксиннің гепатотоксикалық, гепатоканцерогендік күшті
әсері бар.
Слайд 4Кездесу орны
Саңырауқұлақтар афлатоксині көбінесе арахис жаңғағы мен арахис ұнын, кейбір
дәнді дақылдарда тамаққа қолданудан болады.
Сонымен қатар, афлатоксин какао мен кофе
дәнінде, мақта (хлопчатник), ысталған және кептірілген балықта, кейбір көкөністерден табылады.
Слайд 5Физикалық және химиялық қасиеттері
Афлатоксиндер азық – түліктердің түрлі температура жағдайында
сақталу кезінде түзіледі, ең оптималды температура 20 – 30 градус
және 85 – 90% ылғалдылық.
Афлатоксиндер термолабилді суда нашар ериді, тек күшті өтте ғана ериді.
Слайд 6Асқынулары
Жеделдеу және созылмалы афлатоксикозда бауыр циррозы мен бауыр рагы ,
ал жедел ағымында – бауыр некрозы мен бауыр инфильтрациясы дамиды
.
Соңынан нейротоксин дамып (құрысулар, парез, жүріс координациясының бұзылуы)бүйректі зақымдап, организмнің ферменттік статусын бұзады.
Слайд 7Алдын алу шаралары
Дәнді қоймада дұрыс сақтау мен басқада азық –
түліктердің көгеріп кетуінен, яғни ылғалданудан сақтау болып табылады.
Слайд 8Қалыпты мөлшері
Шикі азық пен бидайдағы афлатоксин В- ның шекті мөлшері
– 30 мкг/кг;
Күріш пен сояда – 10 мкг/ кг;
Балалар тағамында
афлатоксиндер мүлдем болмауы керек.
Слайд 9Клиникасы
Бас ауыру, бас айналу, эйфория, жүрісінің бұзылуы, әлсіреу;
Токсині бар нанды
қайта қолданғанда науқастың жағдайы нашарлайды, есінен тану, құрысулар, құсу, іш
өту, ауыр психикалық бұзылыстар байқалады.
Слайд 10Фузариотоксикоз түрлері
Алиментарлық – токсикалық алейкея;
“Мас нанмен ” улану.
Слайд 11“Мас нанмен улану”
Fusarium graminearium саңырауқұлағымен зақымдалған дәнді дақылдарды тағамға қолдану
нәтижесінде туындайтын ауру.Бұл саңырауқұлақтың токсині азотты гликозидке жатып, нейротропты әсер
көрсетеді.
Токсин термотұрақты, 115 градуста бір сағатта белсенділігі жойылмайды.
Слайд 12Алиментарлық токсикалық алейкея
Егіс басында қыстап жатып қалған дәндерден тартылған ұннан
жасалған нанды пайдаланудан дамиды.
Fusarium sporotrichiella тұқымдас микроскопиялық саңырауқұлағымен зақымдалып, дәннің
барлық бөлігіне тарайтын улы токсин бөледі.Аурудың бас көтеруі көбінесе көктем айлары мен қыстап жатып қалған дәндерді тұтынғаннан 1 – 3 аптадан соң жаздың басыннда байқалады.
Слайд 13Клиникасы
Жұтынуда ауыру сезімі, лоқсу, құсу, іш өту;
Қанда алейкея, гемоглабин, гранулоциттер
азайып, лимфоциттер көбейеді.
Слайд 14Алиментарлық – токсикалық алейкеяның негізгі сыртқы көріністері
Бадамша бездің зақымдалуы, жұмсақ
таңдайда некротикалық процестер;
Терідегі қан құйылулар, мөлшері әртүрлі буллезды көпіршіктер, ауыздың
шырышты қабатындағы жай көпіршіктер.
Слайд 15Профилактикалық шаралар
Егіс басында қыстап қалған дәндерді тамақтану мақсатында қолдануға тыйым
салу;
Күмән туғызған барлық дән партиясын зертханалық тексеруден өткізу.Дәндердің 1% аса
мөлшері фузариоздық зақымдалуға ұшыраса міндетті түрде улылыққа тексеріледі.
Улы деп табылған дәндер техникалық мақсатқа жіберіліп, ал жарамдысы 1% мөлшерге дейінгі зақымдалған дәндер тез арада қолдануға жіберіледі.Токсиндер нейротроптық әсерімен ерекшеленеді.
Слайд 16Эрготизм
Бұл ауру Claviceps pupurea тұқымдас микроскопиялық саңырауқұлақтың қастауыш (спорынья) қоспасы
бар дәе өнімдері тұтынудан пайда болатын ауру.
Claviceps pupurea склероциі тек
дәнді дақылдардың масақтарын жауын – шашынды мерзімдерде тез зақымдайды.
Слайд 17Құрамы
Қыстауыштың токсикалық қасиеті құрамындағы алкалоидтар – эрготоксин, эргометрин және биогенді
аминдер – гистамин, тирамин т.б.адренотәрізді әсері бар заттардың болуымен сипатталады.
Бұл
алкалоидтар қыздыруға тұрақты болғандықтан, нан пісіруден кейін де белсенділігін жоғалтпайды.
Слайд 18Клиникасы
Аурудың конвульсивті, гангренозды және аралас формалары бар.
Ауру жеделдеу ағымының көрінісі: әлсіздік, тершеңдік, шаршағыштық пен басталады.
Слайд 19Конвульсивті (құрысу- судорожная) формада
Бұлшық еттерде тоникалық құрысулар;
Бас айналу;
Парестезия;
Лоқсу, құсу;
Асқазан тұсының ауыруы байқалады.
Ауыр ағымда есі бұзылып, галлюцинация болады.Ауру 3
– 6 аптаға созылуы мүмкін.
Слайд 20Гангренозды формада
Тамыр– нервтік аппараты зақымдалады;
Цианоз,
Аяқ- қолдың ауыруы, аяқ-
қол саусақтарының некрозы;
Бет- кеуде де некроз ошақтары.
Некроз көбінесе құрғақ гангренамен
өтіп, өлі еттенген тіндердің түсуімен сипатталады.
Слайд 21Емі
Арнайы емі жоқ, тек организмге бұдан кейіе қыстауыштың түсуін болдырмау
шараларын жүзеге асыру;
Симптомдық ем қолданумен шектеледі.
Слайд 22Профилактикасы
Астықтар мен тұқымдық дәндерді қастауыштардан тазарту, қастауыштың ұн мен дәндегі
ГОСТ бойынша щекті мөлшері 0,05% - дан аспауы қажет.
Слайд 23Қолданылған әдебиеттер:
Петровский К.С., Ванханен В.Д. Гигиена питания. М.Медицина, 1987;
Петровский К.С.
Гигиена питания. М.Медицина, 1975.400с;
ҚР “Азық- түліктің сапасы мен қауіпсіздігі туралы”
Заңы. 8.04.2004 жыл;
Шарманов Т.Ш. Тағам гигиенасы. Алматы,2006 жыл;
Горшков А.М., Липатов О.В. Гигиена питания. М.Медицина,1987;
Қоғамдық тамақтандыру обьектілеріне қойылатын санитарлық- эпидемиологиялық талаптар.Санитарлық ережелер мен нормалар. Алматы,2004 жыл, 38 б;
Санитарлық – эпидемиологиялық сараптама жүргізу ережесі.Санитарлық ережелермен нормалар. Алматы, 2004 жыл, 14 б.
Слайд 24С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті
Микробиология, вирусология және иммунология кафедрасы
ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырыбы:Тағам
микротоксикоздарының қоздырғыштары
Орындаған: Тилдабекова Ж.
Курс:II
Тобы: 15-001-2
Факультет:Қоғамдық денсаулық сақтау
Қабылдаған:_____________________