Слайд 1Шымкент қаласы физика-математика бағытындағы
Назарбаев Зияткерлік
мектебі
Биология 9-сынып
Плацента маңызы.
Шылым шегу, алкоголь мен есірткінің адам ұрығының дамуына әсері
Биология пәнінің мұғалімі
Ару Зәуре Әбдірәсілқызы
Слайд 2«Биология» пәні бойынша оқу жоспары
9-сынып
9.3С – Өсу
және даму
Алдыңғы білім:
Жануарлар онтогенезі (7 сынып)
Күтілетін нәтиже:
Осы бөлімде
оқушылар адам дамуы туралы түсініктерін дамытатын болады. Олар эмбрион мен ұрықтың дамуын, плацента маңызын, шылым шегу, алкоголь мен есірткінің адам ұрығының дамуына әсерін зерттейтін болады. Соңында оқушылар сәбилік кезден картайғанға дейін адам дамуы кезінде болатын кейбір эмоционалдық және физикалық өзгерістерді талқылайтын болады.
Слайд 3«Биология» пәні бойынша оқу жоспары
9-сынып
9.3С – Өсу және
даму
Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:
Плацента …… маңызды болып
табылады.
Плацентаның негізгі қызметтеріне .... жатады.
Ұрық …. қорғалады.
X ...-дан Y-ға өтеді.
Y – тен Х- қа өтеді.
Шылым шегу ... зиянды болып табылады, өйткені ... .
Алкоголь ... зиянды болып табылады, өйткені ... .
Есірткі ... зиянды болып табылады, өйткені ... .
Слайд 4Сабақтың мақсаты:
Оқу мақсаттары:
Ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын көрсету;
Плацентаның негізгі
қызметтерін талдау;
Плацента арқылы өтетін заттарды ажырату;
Шылым шегу, алкоголь мен
есірткінің адам ұрығының дамуына әсерін білу.
Слайд 69.3В Көбею тарауы бойынша шолу тапсырмалары
Флэш-презентация
Слайд 7Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Оқушылар шолу тапсырмаларын жеке
ноутбуктарда
флэш-презентация
көмегімен орындайды,
өздерін-өздері бағалайды.
Слайд 8Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 9Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 10Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 11Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 12Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 13Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 14Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 15Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 16Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 17Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 18Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 19Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 20Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 21Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 22Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 23Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 24Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 25Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 26Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 27Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 28Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 29Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 30Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 31Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 32Өткен тарау бойынша шолу тапсырмалары
Слайд 34Тақырыпты ашыңыз ...
Ғажайып ...
Қылмыс ...
Слайд 35Жаңа сабақ:
Плацентаның маңызы.
Шылым шегу, алкоголь мен есірткінің адам ұрығының
дамуына әсері
Слайд 36Сабақтың бірінші бөлігінің мақсаты:
Ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын көрсету
Плацентаның негізгі қызметтерін талдау
Плацента арқылы өтетін заттарды сипаттау
Слайд 39
Плацента құрылысы
Плацента (лат. placenta грек. plakus — жұқа нан) —
жоғары сатыдағы сүтқоректі жануарлардың аналық ағзасында ұрықтың даму кезінде пайда
болып, жатыр мен ұрықты байланыстырып тұратын арнайы мүше.
Плацента арқылы аналық ағза мен ұрықтың арасындағы зат пен газ алмасу процесі жүзеге асады. Плацентаның түзілуі ұрықтың имплантациясы деп аталады.
Слайд 40
Плацента құрылысы
Ғаламтор сайттарынан бейнекөрсетілім(№1, №2)
Ұрықжолдас ұрықтың сыртқы қабатындағы хорион
қабықшасы мен жатыр қабырғасының қосылуынан түзіледі.
Ұрықтың дамуының бастапқы кезеңінде
хорион қабығының барлық бетінен бірінші реттік, ал кейінгі даму кезеңінде екінші реттік бүрлер түзіледі де, жатырдың кілегейлі қабығына кіріге өседі. Екінші реттік бүрлер ұрық қапшығымен немесе аллантоис қабығындағы қантамырлармен байланысады.
Слайд 41
Плацента негізгі үш қызмет атқарады:
1. Зат алмасу , ана
мен ұрық қаны араласпайды.
2.Тосқауылдық, физиологиялық қалыпты жағдайда заттарды таңдап
өткізеді, бірақ зиянды заттар оңай өтеді.
3.Синтетикалық, гормондар түзеді.
Слайд 42
Плацентаның ұрыққа қараған жағында кіндік болады. Кіндіктің ішінде ұш
қантамыр болады, бір вена және екі артерия.
Артерия тамырлары арқылы
вена қаны ұрықтан плацентаға, ал вена тамыры арқылы артерия қаны ұрыққа қарай жылжиды.
Плацента және кіндік ұрықпен бірге қалыптасып өседі, жүктіліктің соңында кіндіктің ұзындығы 50-60 см, плацента салмағы 1,5-2 кг-ды құрайды.
Плацента құрылысы
Слайд 43
Плацента арқылы ұрық аналық ағзаның қанынан оттек пен қоректік
затты алып, оған ыдырау өнімдері мен көмір қышқыл газын бөледі.
Плацента ұрыққа қажетті заттардың түсуін белсенді түрде реттеп, дәнекерлік қызмет те атқарады. Плацентадан аналық ағзаға әсер ететін гормондар түзіледі.
Плацента арқылы заттар тасымалы
Бейнекөрсетілім №3
Слайд 44
Қалыптастырушы бағалау «Плацентаның маңызы»
Слайд 45
Қалыптастырушы бағалау «Плацентаның маңызы»
Слайд 46
«Плацентаның маңызы» қалыптастырушы бағалау тапсырмаларының жауаптары
Слайд 48
Сергіту сәті
“Каңқа биін” бірге билейік!
Слайд 49
Сабағымыздың екінші бөлімі
Шылым шегу, алкоголь мен есірткінің адам
ұрығының дамуына әсері
Слайд 50
Темекі құрамындағы никотин, иіс газы, бензпирен и радиоактивті заттар
ана ағзасынан плацента арқылы ұрыққа өтеді.
Никотин әсерінен ұрық қантамырлары
тарылады және ұрық оттегі тапшылығын сезінеді.
Нәтижесінде темекі тартатын аналардан туылған балалардың салмағы қалыптан тыс төмен болады, құрдастарына қарағанда жиі ауырады, баяу дамиды, олардың арасында балалық шақта өлім-жітім көп болады.
Темекінің ұрыққа зияны
Бейнекөрсетілім №4, №5
Слайд 51
Есірткінің ұрыққа әсері:
Ананың түсік тастау;
Құрсақтағы дамудың тежелуі;
Ана құрсағында ұрықтың
өліп қалуы;
Ананың мерзімінен бұрын босануы;
Ұрықтың аяқ-қол сүйектерінің кемістігі.
Слайд 52
Алкогольдің ұрыққа әсері
Маскүнемдікпен науқас аналардан туылған балаларда
«ұрықтың
маскүнемдік белгісі» деп аталатын ауытқушылықтар болады.
Бойдың өсуінің тежелуі;
Бассүйектің пішінінің аномалиясы/ауытқуы;
Ішкі
мүшелердің аномалиясы;
Аяқ-қол сүйектерінің аномалиясы.
Маскүнемдіктің ауыр түрінің әсері
Маскүнемдіктің жеңіл түрінің әсері
Слайд 54Қалыптастырушы бағалау үшін
Тапсырма 1. Алкогольдің ұрық үшін зиянды жақтарын (3-тен
кем емес) атаңыз.
.................................................................................................................................................................................. ................................................................................ ....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
Тапсырма 2. Есірткінің ұрық үшін
зиянды жақтарын (3-тен кем емес) атаңыз.
.................................................................................................................................................................................. .................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................... Тапсырма 3. 1-Суреттегі мәліметтерді саралаңыз.
Слайд 55Қалыптастырушы бағалау үшін қолданылатын
дағдылар
Сурет 1
Слайд 56Қалыптастырушы бағалау тапсырмаларының жауаптары
Тапсырма 1. Алкогольдің ұрық үшін зиянды жақтарын
(3-тен кем емес) атаңыз.
Бойдың өсуінің тежелуі;
Бассүйектің пішінінің аномалиясы/ауытқуы;
Ішкі мүшелердің
аномалиясы;
Аяқ-қол сүйектерінің аномалиясы.
Тапсырма 2. Есірткінің ұрық үшін зиянды жақтарын (3-тен кем емес) атаңыз.
Ананың түсік тастауы;
Құрсақтағы дамудың тежелуі;
Ана құрсағында ұрықтың өліп қалуы;
Ананың мерзімінен бұрын босануы;
Ұрықтың аяқ-қол сүйектерінің кемістігі.
.
Слайд 57
Тапсырма 3. 1-Суреттегі мәліметтерді саралаңыз
11-13 жастағы жасөсіпімдердің арасында темекі шегушілердің
үлесі 75%,
ал 16-17 жастағылар арасындағы темекі шегушілердің үлесі төмендеп,
65%-ды құрайды.Бұған өтпелі кезеңдегі еліктеушілік көп әсер етеді.
Дегенмен, темекі шегу күнделікті қалыпты әдетке айналғандардың ішінде керісінше, 16-17 жастағылардың үлесі көп, тәулігіне темекінің 8-9 талын тұтынады. Демек темекі –есірткі, оған үйренген адамның оңай тастап кетуі мүмкін емес.
Слайд 61Үй тапсырмасы
«Шылым шегу,
алкоголь және есірткінің ұрық дамуына әсері» тақырыбына карикатура салу
Слайд 62Дереккөздер:
Е. Ө.Қуандықов, С. А. Әбілаев «Медициналық биология және генетика»
Биология.
В 3 т. Тейлор Д., Грин Н., Стаут У.
https://www.twig-bilim.kz
http://sk.nis.edu.kz/Bank/Show/27130
http://www.myshared.ru/slide/186529/
http://collections.infocollections.org/ukedu/ru/d/Js3222r/8.html
http://magnarko.blogspot.com/2014/01/blog-post_9.html\https://ru.wikipedia.org/wiki
http://www.stranamam.ru/article/7443484/
http://www.stranamam.ru/article/7430288/
https://www.youtube.com/watch?v=e54m6XOpRgU&list=RDe54m6XOpRgU#t=69