Слайд 1Шымкент медицина колледжі
«Тіндер мен ағзалар электрографиясының биофизикалық негіздері. Электрокардиографияның физикалық
негізі»
Слайд 2Электрокардиографияның физикалық негізі
ЖОСПАР:
Электрография әдісі. Электрограмма
Электрокардиография әдісі.
Эйтховен теориясы. Электродтар.
ЭКГ БЕКІТПЕЛЕРІ.
ЭКГ-нің стандартты тармақтары
ЭКГ-де тіркелетін тісшелер. P, Q, R,S,
T. Электрокардиограмма.
Брадикардия, тахикардия, аритмия
Слайд 3
Биопотенциалдар ағзалар мен тіндердің функционалдық күйін өте жақсы көрсететін
болғандықтан оларды тіркеудің, талдау жүргізудің физиологиялық зерттеулерде және диагностикада маңызы
өте зор. Медицинада бұл әдісті электрография деп атайды. Қазіргі уақытта көптеген ағзалардың биопотенциалын тіркеу әдістері қолданылады.
Электрография
Слайд 4а) Электрокардиография (ЭКГ)- жүректің бұлшық ет жасушаларының қозуы нәтижесінде пайда
болған биопотенциалдарын тіркеу әдісі
ә) Электроэнцефалография (ЭЭФГ)- бас мидың биоэлектрлік белсенділігін
тіркеу, жазу әдісі
б) Электромиография (ЭМГ) - бұлшық еттердің биоэлектрлік белсенділігін тіркеу, жазу әдісі
в) Электроретинография ЭРГ –көздің торқабындағы биопотенциалды тіркеу, жазу әдісі
Биопотенциалдарды
тіркеу әдістері
Слайд 5Жүректің электрлік аймағында қозу кезінде екі нүкте аралығындағы әртүрлі биопотенциалды
тіркеу әдісі электрокардиография, тіркейтін құралды –электрокардиограф деп атайды. Тіркелген биопотенциалдар
қисығы электрокардиограмма деп аталады.
Слайд 6
Электрокардиограмма
Электрокардиограф
Электрокардиография
Электроэнцефалография
Электромиография
Электроэнцефалограф
Электромиограф
Электроэнцефалограмма
Электромиограмма
Слайд 8Электрокардиографияда тіркелетін биопотенциалдар айырымы жүректің жүйке-бұлшық ет жүйесінің қозу нәтижесінде
пайда болады. Жүректің жүйке бұлшық ет түрліше бөлімдерінде қозу процесі,
өзіне тән ерекшелікпен біртіндеп тарайды. Сондықтан қорытқы потенциалдар айырымы жүрек жұмысының циклында шамасы жағынан да, нүктелердің орны бойынша да өзгереді. Электрокардиографияның негізгі мақсаты –осы өзгерістерді тіркеу.
Слайд 9
Электрокардиография әдісі Эйтховен теориясына негізделген. Бұл теорияда жүректі біртекті өткізгіштік
ортада орналасқан электрлік диполь деп қарастырады. Осы дипольдің электр өрісі
адам денесінің сыртқы бетінде тіркеуге болатын потенциалдарды тудырады.
Осы қағиданы негізгі ала отырып Эйтховен адам денесінің үш нүктесіне электродтар қоюды ұсынды.
Эйтховен теориясы
Слайд 10
ОҢ ҚОЛ
СОЛ ҚОЛ
СОЛ АЯҚ
Жүректің электрлік центрі
ЭЙТХОВЕН ҮШБҰРЫШЫ
Слайд 11Осы үшбұрыштың төбелерін қосатын түзудің бойымен бағытталған дипольдық электрлік момент
пайда болады. Жеке алғанда олар жүректің ИЭВ-мен сәйкес келеді, яғни:
(2)
Осы векторлардың проекциясының жиынтығы ИЭВ-дың шамасын, бағытын және бұрышын анықтайды.
Жүректің интегралдық векторы
Слайд 12Қалыпты жағдайда жүректің ИЭВ-ы оның анатомиялық осьімен сәйкес келеді. Бірақ
бір циклда жүректің ИЭВ-ы өзінің бағытын да, шамасын да өзгертеді.
Бұл өзгерістер жүректің қозуын жүйкелік-бұлшық еттің бойымен біртіндеп таралуына байланысты болады. Сонда ИЭВ-дың бастапұы нүктесі, яғни ИЭВ-дың басы өзгермейді, тұрақты болады. Ал ұшы кеңістікте күрделі қисық сызады. Осы өзгерістерді бақылау үшін электрокардиография әдісі қолданылады.
Слайд 13Жүректің биопотенциалдарын зерттеу үшін Эйтховен үшбұрышының электрлік эквиваленттілік А, В
және С нүктелеріне электродтар қойылады. Суретте А-СҚ-сол қол, В-ОҚ-оң қол
және С-СА –сол аяқ. Электродтар қойылатын екі нүкте біріге келе стандартты тармақ құрайды.
І-тармақ (СҚ-ОҚ),
ІІ-тармақ (СА-ОҚ)
ІІІ-тармақ (СА-СҚ)
Слайд 14Электродтар-электр тізбегінің екі нүктесін қосуға арналған, арнайы пішінді өткізгіштер. Бұл
әдісте электр импульсының көзі ретінде адам денесін, ал электр импульсын
қабылдағыш ретінде ЭКГ аппараты қарастырылады.
Слайд 15Электродтар-электр тізбегінің екі нүктесін қосуға арналған, арнайы пішінді өткізгіштер.
Слайд 19Өтпелі кедергі
Электродты адам денесіне жапсырғанда адам денесі мен электрод арасында
өтпелі кедергі пайда болады. Ол кедергі биопотенциалдың амплитудасын азайтып, пішінін
бұзады. Осы кедергіні электродтың ауданын үлкейту арқылы азайтуға болады. Бірақ аудан неғұрлым үлкен болса, қоршаған ортаның әсері соғұрлым көбейеді де кедергінің шамасы артады. Сондықтан бұл әдісті ЭКГ-да қолдануға болмайды. Өтпелі кедергіні азайту үшін электрод пен терінің арасына физиологиялық ерітіндіге (электролит) малынған дәке қойылады.
Слайд 20Электр қозғаушы күші
Клиникалық электрокардиографияда 12 электрокардиографиялық бекітпелер тараған (3 стандартты,
3 қол мен аяқтардағы күшейтілген бір полюсті бекітпелер және 6
кеуделік бекітпелер). Бұл бекітпелердің электрокардиографиялық ауытқулары әр бекітпеде жүректің барлық қосынды ЭҚК -ін білдіреді.
Слайд 21ЭКГ БЕКІТПЕЛЕРІ
Стандартты екі полюсті бекітпелер, 1913 жылы Эйнтховен ұсынған, жүректен
алыс жатқан және қол мен аяқтардағы фронталь жазықтықта орналасқан екі
нүктенің арасындағы электр өрісінің потенциалдар айырмасын тіркеу үшін электродтар электрокардиографқа үш стандартты бекітпелердің әр қайсысына жұп етіп қосылады. Қол мен аяққа қойылған стандартты бекітпелерден тіркеу үшін төмендегідей электродтарды жұп етіп жалғайды:
Слайд 22Қол мен аяқтың күшейтілген бекітпелері
Қол мен аяқтың күшейтілген бекітпелерін 1942
жылы Гольдбергер ұсынған.
Қол мен аяқтардың күшейтілген үш, бір полюсті
бекітпелері төменде көрсетілгендей етіп белгіленеді:
aVR – оң қолдан және біріккен электродтан (СА +СҚ);
aVL –сол қолдан және біріккен электродтан (СА +ОҚ);
aVF – сол аяқтан және біріккен электродтан (СҚ +ОҚ )
Слайд 23I бекітпе – сол қол электроды (+) және оң қол
электроды (-);
II бекітпе – сол аяқ электроды (+) және
оң қол электроды (-);
III бекітпе – сол аяқ электроды (+) және сол қол электроды (-).
Жүрек
Слайд 25 ЭКГ кеуделік бекітпелері. Кеуделік бір полюсті бекітпелерді 1934 жылы
Вильсон ұсынған. Кеуде жасушасының бетіндегі белгілі бір нүктелерге қойылған оң
таңбалы белсенді электрод пен Вильсонның теріс таңбалы біріккен электроды арасындағы потенциалдар айырмасын тіркейді .
Слайд 27Жүрек ритмін жүргізуші қуыс веналардың қосылған жерінде оң жүрекшеде орналасқан.
Осы нүктені синус түйіні деп атайды.
Қалыпты жағдайда синус түйіні
60-90 электр импульсын қорытып шығарады. Оларды өткізгіштік жүйесіне бірқалыпты таратып тұрады. Осы импульстар өткізгіштік жолындағы миокарда бөлімдерін қоздырады.
Электрокардиограмма дегеніміз-жүрек жүйесінің электр сигналдарының өткізгіштік жолымен өткен импульстарды график түрінде тіркеу. Олар Р, Q, R, S, T тістері түрінде және түзу сызықтар түрінде де болады.
Слайд 28Электрокардиограмма дегеніміз-жүрек жүйесінің электр сигналдарының өткізгіштік жолымен өткен импульстарды график
түрінде тіркеу. Олар Р, Q, R, S, T тістері түрінде
және түзу сызықтар түрінде де болады.
Слайд 29Р тісшесі
Синус түйінінен шыққан электр потенциалы алдымен оң жүрекшені қоздырады.
Сол жүрекшенің қозуы оң жүрекше қозған кезде басталады. Екі бірдей
жүрекшенің қозуын ЭКГ аппараты таспаға Р тісі ретінде жазады. Олай болса Р-тісі электр импульсының алдымен оң жүрекшенің (қисықтың көтерілген бөлігі) содан кейін сол жүрекшенің (қисықтың төмен түскен бөлігі) қозуын сипаттайды. Қалыпты жағдайда осы екі қисық симметриялы болады.
Слайд 30Q тісшесі
Жүректің қарыншалары белгілі бір ретпен қозады. Алдымен 0,03с аралығында
қарыншаралық перде қозады. Оның қозуы Q тісін тудырады.
Слайд 31R тісшесі
Содан кейін жүректің ұшы және оған жақын орналасқан аймақтар
қозады. Соның нәтижесінде R тісі пайда болады. Жүрек ұшының қозу
уақыты шамамен алғанда 0,05с болады.
Слайд 32 S тісшесі
Жүректің негізі қозады да S тісі пайда
болады. Оның қозу уақыты шамамен 0,02с болады.
Слайд 33Т тісшесі
Миокарда тіндері қозған күйде ұзақ тұра алмайды. Сондықтан синустық
түйіннен басталған қозу процесі қарыншаларды қоздырғаннан кейін біртіндеп өше бастайды.
Бұл арада аса күрделі физиологиялық процесс жүреді. Ол реполяризация. Реполяризация процесі ЭКГ-де S-Т кесіндісімен және Т тісімен кескінделеді. Реполяризация уақыты қалыпты жағдайда 0,3±0,02с. Осы уақыт ішінде жүрек қозғанға дейінгі алғашқы күйіне қайта оралады, яғни келесі қозу процесіне дайын күйге келеді.
Слайд 36Электрокардиограмма
QT аралығының өзгерiсi жүректе әр түрлi функционалдық бұзылу болғанда байқалады.