Т?ркеш ?а?анаты

мекендеген Түргеш қағанатының тарихымен, ішкі-сыртқы саяси жағдайымен, экономикалық дамудың бағытымен

таныстыра отырып, соғдылар туралы тyciнiк беру;
Дамытушылық:
Түргеш қағанатының тарихын талдау арқылы өз ойларын жүйелi жеткiзе бiлуге, белсенділікке дағдыландыру;
Тәрбиелік:
Оқушыларды өткен тарихи оқиғаларды оқыта отырып елжандылыққа, саяси сауаттылыққа тәрбиелеу.

§2. Батыс Түрік қағанаты

(603 -704жж.)

ата?
603-704жж
2. Батыс Tүpiк қағанатының орталығы қай жерде?

Жетісуда
3. Батыс Түрік қағанаты халқының негізін кімдер қалады? Он – оқ бұдун тайпалары
4. Бүгінгі күнге дейін өз атауларын сақтап қалған қандай тайпаларды білесің? Дулу(дулат)
5. Қағанаттың мемлекеттiк құрылымының ерекшілігі қандай? Он-оқ бұдун жүйесі
6. Батыс Tүpiк қағанатында билік үшін талас қашан болды? 630ж
7.”Бұдун” сөзінің мағынасы қандай? Ел, халық
8. Батыс Түрік қағанатын Тон қаған билеген жыл?
618-630жж

салыстыр.
Түрік қағанаты
ұқсастығы
Батыс Түрік

болды. Жазғы ордасы ___ орналасты. Батыс Түрік қағанатының саяси

билігінің күшейген кезі ______ мен_____қағандарының билік құрған кезі. Шегу қаған салық жинауға жергілікті адамдарды бекітіп, оларға ____ деген атақ берді.
Тон қаған 627ж _______ көмек беру үшін қалың қолын аттандырды. Қағанның билігі ____жолмен
беріліп отырды.

( Суяб, Мыңбұлақта, Шегу мен Тон, селиф, Византияға, мұрагерлік)

толық жеңген қаған
С. 610-618жж. Батыс Түрік қағанатының билеушісі
Д.Соғдыларды жаулап алуға

аттанған Түрік қағаны
Е.618-630жж. Батыс Түрік қағанатын билеуші
Д. Түрік қағанатының негізін салушы
Ж. Батыс түрік қағанатының алғашқы билеушісі

ішкі-сыртқы жағдайы.
3. Шаруашылығы.
4.Жетісудағы соғдылар

Кіші Орда – Күңгіт (Іле бойында)
Қағанат жері: Орта Азияның оңтүстік

–шығысында Шаш қаласынан Шығыс Түркістандағы Бесбалық, Тұрфан аралығын қамтиды.

Іле өзендері
Үлкен орда-Суяб
Кіші орда - Күңгіт
Күңгіт тайпалары
түргештер

– 706 жж
Сақал 406-711жж
Сұлу қаған 715-738жж
Тұқарсан –Құтшар 738-739жж
Сұлу қаған
Қағандықты нығайтты
Көрші

елдермен келісім шарт және құдандалы байланыстар орнатты

Елдің тәуелсіздігін сақтады

Түрік қағандығынан
төнген қауіп
Тәуелсіздікті сақтау жолдары
Қытай империясы және Шығыс Түрік

қағанатымен құдан-
далық арқылы келісімге келді

Көрші елдермен әскери келісім шарттар жасасты

Орта Азия халықтарымен арабтарға қарсы күш біріктірді

күш біріктіру
737ж. Қарлұқтармен бірігіп Тоқарстан-
дағы арабтарды талқандады, бірақ күтпеген жағдайда

Сұлу қағанды жеңді

738ж өз қолбасшысы Баға тархан Cұлуды өлтірді.

Сары және қара түргештер арасында 20ж. созылған күрес басталды.

Қытай империяс қауіп төндірді.

751ж. Атлах түбінде қарлұтар мен арабтар қытай әскерін жеңді.

Түргеш қағандығы әлсіреп, 756ж құлады.

жер
Шұрайлы жер – қаған меншігі

дамыды
Теңге шығаратын сарайлар
орналасты
«Түргеш қағаны (Құдайдың қалаулысы) мырзаның теңгесі»

немесе «Түргеш қағаны мырза» деген соғды жазуы дәлелдейді. Теңгелер 704-766жж
Таразда соғылған.

Жетісудан соғдыға дейін есеп айырысу үшін қолданылған теңгелер

өмір сүрді. Зеравшан мен Қашқадария
өзені алқабын мекендеді.

бөлігі егіншілікпен, жартысы саудамен айналысты.”
Сюань

Цзянь

“Соғдылардың ішінде түрікше сөйлемейтіні жоқ”
М.Қашқари

Шу, Іле өзендері аймағын мекендеді
20 - әкімшілік аймақ
7 мың –

әскер саны
715 -738жж - Сұлу қаған ел биледі
737ж – қарлұқтармен бірлесіп арабтарды жеңді
720-721жж - Күли Шор Соғды жерінен арабтарды қуды
20ж – сары және қара түргештер арасындағы күрес
751ж – Атлах шайқасы
749-753жж - Жыпыр тархан ел биледі
756ж - Түргеш қағанаты құладын

көрсет.
А.Үшлік
В.Бумын
С.Сұлу
Д.Шегу
Г. Күли Шор
Е.Жыпыр
Ж.Есен- бұға
З.Тардуш
И.Тұқарсан Құтшар


Жауабы:

бойынша хат жазу
Кескін картаға қағанаттың аумағын сызу.
“Күлтегін” жазуынан Түргеш қағанаты

туралы мәлімет алу
Қағанаттың шаруашылығын Түрік, Батыс
Түрік қағанаты шаруашылықтарымен
салыстыру.

§3. Түркеш қағанаты (704-756жж.)