“Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň emele gelmeginiň taryhy we onuň esasy ýagdaýy”.

ýagdaýy”.
Mary welaýat_22.09.2017

Meýilnama
Türkmenistanyň konstitusiýasy esasy mazmuny.
I bölüm. Türkmenistanyň konstitusion gurluşynyň esaslary
II bölüm. Türkmenistanda adamyň we raýatyň hukuklary, azatlyklary we borçlary (25- 65)
4. III bölüm. Türkmenistanda döwlet häkimiýet edaralarynyň ulgamy
- Döwlet gurluşy (66-67)
- Türkmenistanyň prezidenti (68-76)
- Türkmenistanyň mejlisi (77-90)
- Türkmenistanyň ministrler kabineti (91-95)
- Kazyýet häkimiýeti (96-108)
5. Döwlet häkimiýetiniň ýerli edaralary (109 -114)
6. IV bölüm. Ýerli öz-özüňi dolandyryşy (115 -118)
7. V bölüm. Saýlaw ulgamy, sala salşyk (119-128)
8. VI bölüm. Prokuratura (129 -133)
9. VII bölüm. Ykdysadyýet we maliýe-karz ulgamy (134 -139)
10. VIII bölüm. Jemleýji düzgünler (140-142)

18-nji maýynda Türkmenistanyň Ýokary Sowetiniň maslahatynda Türkmenistanyň Konstitusiýasy ─ Baş

Kanuny kabul edildi.
(VIII bölüm - 116 madda)
2008-nji 26-njy sentabrynda Türkmenistanyň nobatdan daşary ХХI Halk maslahatynda Türkmenistanyň Konstitusiýasy täze redaksiýasy kabul edildi.
(VIII bölüm - 117 madda)
2016-njy 14 sentabrynda Türkmenistanyň Konstitusiýasy (rejelenen görnüşi) kabul edildi.
(VIII bölüm - 142 madda)

Biz, Türkmenistanyň halky,
öz ykbalymyzy kesgitlemäge bolan mizemez

hukugymyza esaslanyp,
Watanymyzyň häzirki we geljekki ykbaly üçin jogapkärligimizden ugur alyp,
ata-babalarymyzyň agzybir, parahat we oňşukly ýaşamagy ündän wesýetlerine wepalylygymyzy we umumadamzat gymmatlyklaryna ygrarlylygymyzy beýan edip,
milli gymmatlyklarymyzy we bähbitlerimizi gorap saklamagy, Türkmenistanyň garaşsyzlygyny, özygtyýarlylygyny, dünýä bileleşigi tarapyndan ykrar edilen hemişelik bitaraplyk hukuk ýagdaýyny pugtalandyrmagy maksat edinip,
adamyň we raýatyň hukuklaryny we azatlyklaryny kepillendirip,
jemgyýetde asudalygy we agzybirligi üpjün etmäge, halk häkimiýetiniň hem-de demokratik, hukuk, dünýewi döwletiň esaslaryny berkarar etmäge çalşyp,
Türkmenistanyň Esasy Kanunyny – şu Konstitusiýany kabul edýäris.

esasy ýagdaýy
Mary welaýat_22.09.2017
1-nji madda. Türkmenistan demokratik, hukuk we

dünýewi döwlet bolup, onda döwlet dolandyryşy prezident respublikasy görnüşinde amala aşyrylýar.

3-nji madda. Türkmenistanyň özygtyýarlylygy halk tarapyndan amala aşyrylýar, halk döwlet häkimiýetiniň ýeke-täk gözbaşydyr.

4-nji madda. Türkmenistanda jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygy adamdyr.

Adamyň hukugy.

I bölüm. Türkmenistanyň konstitusion gurluşynyň
esaslary

bolup, daşary syýasatda hemişelik bitaraplyk, beýleki ýurtlaryň içerki işlerine gatyşmazlyk,

güýç ulanmakdan we harby bileleşiklere hem birleşmelere gatnaşmakdan ýüz döndermek, sebitiň ýurtlary we dünýäniň ähli döwletleri bilen parahatçylykly, dostlukly we özara bähbitli gatnaşyklaryň ösmegine ýardam etmek ýörelgelerine eýerýär.
Türkmenistan halkara hukugynyň umumy ykrar edilen kadalarynyň ileri tutulmagyny ykrar edýär.

2-nji madda. Birleşen Milletler Guramasy özüniň Baş Assambleýasynyň 1995-nji ýylyň 12-nji dekabryndaky hem-de 2015-nji ýylyň 3-nji iýunyndaky «Türkmenistanyň hemişelik bitaraplygy» Rezolýusiýalarynda Türkmenistanyň yglan eden hemişelik bitaraplyk hukuk ýagdaýyny ykrar edýär we goldaýar. Türkmenistanyň hemişelik bitaraplygy onuň içeri we daşary syýasatynyň esasy bolup durýar.

kanun çykaryjy, ýerine ýetiriji we kazyýet häkimiýetlerine bölünýär, olar biri-birini

deňagramlaşdyryp, özbaşdak hereket edýärler.

8-nji madda. Türkmenistanda kanunyň hökmürowanlygy bellenendir.

Döwlet häkimiýeti:
Kanun çykaryjy häkimiýet - Türkmenistanyň mejlisi (77-90)

Ýerine ýetiriji häkimiýet - Türkmenistanyň ministrler kabineti (91-95)

Kazyýet häkimiýeti - Kazyýet häkimiýeti (96-108)

Hukuk döwleti

Kanun çykaryjy häkimiýet
Türkmenistanyň Mejlisi (Parlamenti) kanun çykaryjy

häkimiýeti amala aşyrýan wekilçilikli edaradyr. 77-nji madda.
Konstitusiýany we kanunlary kabul edýär, olara üýtgetmeler we goşmaçalar girizýär 81-nji madda
Döwletiň içeri we daşary syýasatynyň esasy ugurlaryna hem-de ýurdy syýasy, ykdysady, durmuş we medeni taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryna garaýar 81-nji madda, 4)

Ýerine ýetiriji häkimiýet:
Ministler kabineti (91-95)
91-nji madda. Türkmenistanyň Ministrler Kabineti (Hökümeti) ýerine ýetiriji we serenjam beriji edaradyr. Türkmenistanyň Prezidenti Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygydyr.
94-nji madda. Ministrler Kabineti:
94-nji madda) Türkmenistanyň kanunlarynyň, Türkmenistanyň Prezidentiniň we Türkmenistanyň Mejlisiniň namalarynyň ýerine ýetirilmegini guraýar;

94

Kazyýet häkimiýeti: Ýokary kazyýet we kazyýet edaralary
(96-108)
Kazyýet häkimiýeti raýatlaryň hukuklaryny we azatlyklaryny, kanun arkaly goralýan döwlet hem jemgyýetçilik bähbitlerini goramaga niýetlenendir.

munda halk öz baştutanlaryny özi saýlaýar. Ýagny, saýlawlaryň üsti bilen

prezident saýlanýar.
Türkmenistanyň özygtyýarlylygyny halk amala aşyrýar, kalk döwlet häkimiýetiniň ýeke-täk gözbaşydyr
Tm-yň halky öz häkimiýetini gös-göni ýa-da wekilçilikli edaralaryň üsti bilen amala aşyrýar.

Hukuk döwlet:

6-njy madda. Türkmenistanda döwlet häkimiýeti kanun çykaryjy, ýerine ýetiriji we kazyýet häkimiýetlerine bölünýär, olar biri-birini deňagramlaşdyryp, özbaşdak hereket edýärler.

8-nji mada.Adamyň we raýatyň hukuklaryna we azatlyklaryna täsir edýän kadalaşdyryjy hukuk namalary hemmeleriň dykgatyna ýetirilmese, olar kabul edilen pursadyndan hereket etmeýärler.

Dünýewi döwlet:
18-nji madda. Döwlet dinleriň we dine uýmagyň erkinligini, olaryň kanunyň öňünde deňligini kepillendirýär. Dini guramalar döwletden aýrydyr, olaryň döwletiň işine gatyşmagyna we döwletiň wezipelerini ýerine ýetirmegine ýol berilmeýär.
Döwletiň bilim ulgamy dini guramalardan aýrydyr we ol dünýewi häsiýete eýedir.

bilim almaga hukugy bardyr. Umumy orta bilim hökmanydyr, her bir

adam ony döwlet bilim edaralarynda tölegsiz almaga haklydyr.

25-nji madda. Türkmenistanda adamyň we raýatyň hukuklary we azatlyklary halkara hukugynyň umumy ykrar edilen kadalaryna laýyklykda ykrar edilýär hem-de şu Konstitusiýa we kanunlar bilen kepillendirilýär.

TÜRKMENISTANDA ADAMYŇ WE RAÝATYŇ HUKUKLARY, AZATLYKLARY WE BORÇLARY

we köp partiýalylyk ykrar edilýär. Döwlet raýat jemgyýetiniň ösmegi üçin

zerur şertleri üpjün edýär. Jemgyýetçilik birleşikleri kanunyň öňünde deňdirler.

16-njy madda. Döwlet ylmyň, tehnikanyň we tehnologiýalaryň ösüşine ýardam edýär, şeýle hem bu ugurlarda halkara hyzmatdaşlygyny goldaýar.
Döwletiň ylmy-tehniki syýasaty jemgyýetiň we her bir adamyň bähbitlerine ýöredilýär.
Döwlet ylmyň we tehnikanyň gazananlarynyň önümçilige ornaşdyrylmagyna ýardam edýär.
 

19-njy madda. Syýasy partiýalaryň, dini guramalaryň, jemgyýetçilik birleşikleriniň we gaýry gurluşlaryň taglym ulgamy raýatlar üçin hökmany häsiýete eýe bolup bilmez.

Raýat jemgyýetiniň ösmegi

ýere, önümçilik serişdelerine, gaýry maddy we intellektual gymmatlyklara hususy eýeçilik

hukugyny ykrar edýär. Döwlet eýeçiligiň ähli görnüşleriniň deň goragyny kepillendirýär we olaryň ösmegi üçin deň şertleri döredýär.

13-nji madda. Döwlet adamyň we jemgyýetiň bähbitlerine ykdysady işi düzgünleşdirmegi amala aşyrýar, ähli halkyň abadanlygyna durnukly ösüşi üpjün edýär.

47-nji madda. Her bir adamyň telekeçilik we kanunda gadagan edilmedik gaýry ykdysady işi üçin öz ukyplaryny we emlägini erkin peýdalanmaga hukugy bardyr.
48-nji madda. Hususy eýeçilik hukugy kanun bilen goralýar.
Her bir adam eýeçiliginde emläginiň bolmagyna, emlägine özbaşdak, şeýle-de beýleki şahslar bilen bilelikde eýelik etmäge, ondan peýdalanmaga we oňa ygtyýar etmäge haklydyr.
Miras hukugy kepillendirilýär.

134-nji madda.(12-13, 40, 47,48, 4 madda) Türkmenistanyň ykdysadyýeti bazar gatnaşyklary ýörelgelerine esaslanýar. Döwlet telekeçiligi höweslendirýär we goldaýar, kiçi we orta işewürligiň ösmegine ýardam edýär.

Konstitusiýa binasy açyldy
Mary welaýat_22.09.2017