Инфляция. Инфляция түрлері

басқа пропорцияларының (үйлесімінің) тепе-теңдікте еместігі.


Инфляция-бағаның өсуі арқылы көрінетін, сұраныс пен

ұсыныстың және ұлттық шаруашылықтың басқа пропорцияларының (үйлесімінің) тепе-теңдікте еместігі.

Инфляция
Латыншадан аударғанда
“inflation”- қампию

Инфляция түсінігі
1861-1865 жж азаматтық соғыс кезінде пайда болды.

сұраныс пен ұсыныстың, мемлекеттік табыстар мен шығындардың, несиенің, капитал көлемі

мен мөлшерінің, айналымдағы ақша массасының мөлшері мен шаруашылықтағы ақша сұранысының тепе-теңдігінің бұзылғандығы.

Инфляцияның негізгі себептері:
Халық шаруашылығының әртүрлі салаларындағы: қор жинау мен тұтынудың, сұраныс пен ұсыныстың, мемлекеттік табыстар мен шығындардың, несиенің, капитал көлемі мен мөлшерінің, айналымдағы ақша массасының мөлшері мен шаруашылықтағы ақша сұранысының тепе-теңдігінің бұзылғандығы.

көріністері бойынша:
Ашық;
Жасырын.

төмен болғанда,
бағалардың біртіндеп ұзақ өсуімен
сипатталатын инфляция.
Орташа инфляция –

баға өсуінің
орташа жылдық қарқыны
10-50 пайызды құрағанда,
баға өсуінің секірмелі
түріндегі инфляция.

Бағаның өсу қарқынына қарай инфляция

Қарқынды инфляция (гиперинфляция)-
бағалар өсуінің өте жоғары қарқынды
инфляциясы, бағалардың өсуі
жылына 100 пайыздан асады.

түрлері:



Әкімшілік инфляция “әкімшілікке” бағынатын бағадан туындаған бағаның өсуімен пайда

болады.

Шығын инфляциясы – ресурстар мен өндіріс факторларына бағаның өсуімен пайда болатын инфляция, соның әсерінен өндірістік шығындар және тауарлардың бағасы өседі.

Сұраным инфляциясы – ұсынысқа қарағанда сұраныстың көп болуымен, яғни тауарлар мен қызметтердің өсуіне қарағанда халық пен мекемелердің жиынтық табыстарының тез артуынан туындайтын инфляция.

Ұсыным инфляциясы - өндірістік ресурстарды толық пайдаланбаған жағдайда өндіріс шығындарының өсуімен байланысты бағалардың өсуінен туындайтын инфляция

Импортталған инфляция – сыртқы факторлар әсерінен туындаған инфляция

Несиелік инфляция – шамадан тыс несиелік экспансиядан туындаған инфляция

ресурстар бағаларының еркін өсу есебінен болатын инфляция


Жасырын-мемлекеттің бағаларды бұрынғы деңгейде

ұстау ұмтылысымен қоса жүретін тауар тапшылығынан туындаған инфляция

жанама салықтардың өсуі.
Ұдайы өндірістік-тауар өндірісі тоқырауы немесе өндіріс көлемінің азаюы

жағдайында п.б.

Ақшалай – ұлттық валютаның бағамының құлдырауы, шетел валюталарының еркін айналымы, қосымша ақша эмиссиясы

Сыртқы – экспорттың артуынан шетел валюталарының түсімінің ұлғаюы, мемлекеттің сыртқы қарызының шамадан тыс өсуі, сырттан қарыз алу

инвестициялық саясатқа көшу;
Дәстүрлі емес тауарларды нарықтық айналымға тарту;
Кіші

және орта бизнесті дамыту;
Қаржы несие жүйесін құру;

Инфляцияны реттеу шаралары:

Экономиканы сауықтыру;
Қызмет көрсету нарығын дамыту;
Саналы инвестициялық саясатқа көшу;
Дәстүрлі емес тауарларды нарықтық айналымға тарту;
Кіші және орта бизнесті дамыту;
Қаржы несие жүйесін құру;

мақсатымен мемлекет жүргізетін ақша жүйесінің жаңғыртылуы.

Ақша реформасы – валюталардың

тұрақтылығын, ақша айналымын күшейту және реттеу мақсатымен мемлекет жүргізетін ақша жүйесінің жаңғыртылуы.

Девальвация - латынша «de» - төмендеу; «valko»-тұрмын
Ақша бірлігінің немесе ұлттық ақша бірлігінің бағамын шетел
валюталарына қатысты алтын мәнінің төмендеуін білдіреді.

Ревальвация - латынша «re» - жаңару, «valko»-тұрмын
Ақша бірлігінің бұрынғы алтын мәнін қайта қалыптастыруды
немесе ұлттық валюта бағамының шетел валютасымен
салыстырғандағы жоғарылауын көрсетуі.

ұшып барады?
Сізде жалғыз тал сіріңке бар. Сәз қараңғы үйге кірдіңіз,

онда май шам, керосин шамы және ошақта құрғақ отын бар. Қайсысын бірінші жағасыз?
Құрмаш ағай неге қалпақ сатып алды?
Жер бетін топан су қаптағанда, Мұса пайғамбар өзінің кемесіне қанша жан-жануарды салып алды?
Дәрігер сізге үш дәрі берді және әрбір жарты сағат сайын үшуді ұсынды. Дәрі қанша уақытқа жетеді?
Төртбұрышты үстелдің бір бұрышын кесіп тастаса, неше бұрыш қалады?
Кейбір айда 31 күн бар, кейбір айда 30 күн, ал қанша айда 28 күн бар?
Сізді аю қуып келе жатыр және жетуге аз-ақ қалды. Алдыңызда бір бөшке қара май, бір бөшке бал кездесті, қайсысына тығыласыз?
30-ды 2/1-ге бөліңіз, оған 10-ды қосыңыз, неше шығады?

түрлі салаларындағы: қор жинау мен тұтынудың, сұраныс пен ұсыныстың, мемлекеттік

табыстар мен шығындардың, несиенің, капитал көлемі мен мөлшерінің, айналымдағы ақша массасының мөлшері мен шаруашылықтағы ақша сұранысының тепе-теңдігінің бұзылғандығы;
Б) банк резервтерінің міндетті нормаларының сәл ауытқуы ұсынылатын ақша мөлшерінің елеулі өзгерістерге ұшырауы;
В) белгілі мерзімде аса ірі ақша сомасын аудару бойынша банкаралық есеп айырысу жалпы негізде және нақты уақыт аралығында жүзеге асырылуы;
Г) несие салымдарының жалпы сомасында үкіметке мемлекеттік емес борыштық бюджет тапшылығын жабу үшін берілген несиенің үлес салмағының басым болуы.
2. Бағаның өсу қарқынына қарай инфляция қалай жіктеледі?
А) әкімшілік, шығын және сұраным инфляциясы;
Б) баяу, орташа және қарқынды инфляция;
В) ұсыным, импортталған және несиелік инфляция;
Г) ашық және жасырын инфляция

өсуімен байланысты бағалардың өсуінен туындайды;
Б) ұсынысқа қарағанда сұраныстың көп

болуымен, яғни тауарлар мен қызметтердің өсуіне қарағанда халық пен мекемелердің жиынтық табыстарының тез артуынан туындайды;
В) бай және кедей топтарда көрініс табатын экономикалық дәреже;
Г) барлық жауап дұрыс.
4. Баяу инфляция:
А) бағалар өсуінің орташа жылдық қарқыны 10 пайыздан төмен болғанда, бағалардың біртіндеп ұзақ өсуімен сипатталатын инфляция;
Б) бағалар өсуінің орташа жылдық қарқыны 5 пайыздан төмен болғанда, бағалардың біртіндеп ұзақ өсуімен сипатталатын инфляция;
В) бағалар өсуінің орташа жылдық қарқыны 20 пайыздан төмен болғанда, бағалардың біртіндеп ұзақ өсуімен сипатталатын инфляция;
Г) бағалар өсуінің орташа жылдық қарқыны 100 пайыздан төмен болғанда, бағалардың біртіндеп ұзақ өсуімен сипатталатын инфляция;
5. Қарқынды инфляция:
А) бағалар өсуінің өте жоғары қарқынды инфляциясы, бағалар өсуі жылына 100
пайыздан асады;
Б) бағалар өсуінің орташа жылдық қарқыны 10 пайыздан төмен болғанда, бағалардың біртіндеп ұзақ өсуімен сипатталатын инфляция;
В) бағалар төмендеуінің өте жоғары қарқынды инфляциясы, бағалар өсуі жылына 100
пайыздан асады;
Г) дұрыс жауабы жоқ.

дайындау: буклет, карточка, cөзжұмбақ, ребус, өз бетінше тест тапсырмаларын дайындау

т.б.
БАҚ-нан тақырыпқа қатысты мақалалар қарастыру.

Үйге тапсырма:

Лекцияға дайындалу.
Қосымша әдебиеттерден конспект дайындау.
Көрнекілік құралдар дайындау: буклет, карточка, cөзжұмбақ, ребус, өз бетінше тест тапсырмаларын дайындау т.б.
БАҚ-нан тақырыпқа қатысты мақалалар қарастыру.