Акушерлік операциялар: акушерлік қысқаштар, вакуум-экстракция, кесар тілігі

А.
Тобы: ЖМ15-007-02
“№2 акушер ісі және гинекология” кафедрасы

операциялар
Акушерлік операциялар жүктілік,босану және ерте босанудан кейінгі кезеңде жасалуы мүмкін:
Истмико-цервикальды

жетіспеушілікте;
Жатырдан тыс жүктілікте;
Жүктілікті үзу үшін;
Ұрықтың дұрыс емес орналасуында,оның жатырдағы орналасуын түзеу үшін;
Босану жолдарын босануға дайындау үшін-қағанақ көпіршігін ашу;
Жатыр мойнының ашылуын жылдамдату қажеттілігінде;
Ана мен ұрық денсаулығына қауіп төнгенде ұрықтың туылуын тездету;
Бала жолдасының туылу және ерте босанудан кейінгі кезеңдердің патологиялық ағымдарында;
Өлі ұрықта.

Акушерлік операцияларды жасау кезінде қынаптық,сондай-ақ абдоминальды жолды қолданады.
Абдоминальды операцияларды хирургиялық операйия бөлмесінде,ал қынаптық операцияларды – гинекологиялық креслосы бар кіші операция бөлмесінде орындайды.

Жасанды түсік
Жасанды түсік - әйелдің қалауы

бойынша жүктілікті үзу – жүктіліктің 12-аптасына дейін рұқсат етіледі. Түсікке байланысты асқынулар бұл мерзімде аз кездеседі,бірақ болады. Түсіктен кейін болуы мүмкін:бедеулік,гормональды бұзылыстар,кейінгі босанулардың асқынумен жүруі.
Жүктіліктің кешірек мерзімдерінде кеш түсіктер тек медициналық және әлеуметтік көрсеткіштер бойынша жүргізіледі.
Медициналық көрсеткіштерге анасының немесе әкесінің психикалық аурулары жатады.

Әлеуметтік көрсеткіштерге:
Зорлаудан кейін болған жүктілік;
Әйелдің түрмеде болуы;
Жолдасының I-II топтағы мүгедектігі немесе жүктілік кезінде жолдасының өлімі.
Жүктіліктің ерте мерзімінде ұрық жұмыртқасын бірмезетте алуға болады.Ал кеш түсікте жүктілікті үзудің басқа әдістері қолданылады.Жүктілік мерзімі неғұрлым ерте болса,соғұрлым кейін горманальды өзгерістердің айқындылығы төмен болады.

Акушерлік қысқаштар

Акушерлік қысқаштар – босанудың

екінші кезеңін жедел түрде аяқтау қажеттілігіндекүні жеткен немесе күні жетуге жақын ұрықты басынан шығаруға арналған.

Акушерлік қысқаштар тармақтар деп аталатын екі жарты бөліктен тұрады.Жамбастың сол жақ бөлііне енгізетін,сол қолмен ұстайтын бір тармағы сол тармақ деп,екінші тармақ оң тармақ деп аталады.Әрбір тармақта қасығын,құлпын,тұтқасын ажыратады.Қысқаштардың ұзындығы 35см,салмағы 500граммға жуық.

Сол тармақты оң тармақтан ажырату өте маңызды,себебі сол тармақ бірінші енгізіледі және қысқаштарды жабу кезінде сол тармақ оң тармақтың астында жатуы тиіс,олай болмаса қысқаштар жабылмайды.Қасықтарды анықтау үшін қысқаштарды горизонтальды беткейге қояды,бұл кезде жамбастық қисықтық төмен қарауы тиіс.Содан соң қасықтарды ашады және сол қасық сол олда қалуы тиіс.

іштің алдыңғы қабырғасының айдаушы күшін ауыстыру.Қысқаштар тек тартушы қызмет атқарады,ротациялық

та,компрессиялық та құрал емес.Шығару процессінде бастың қандай да бір қысылуын болдырмау мүмкін емес.Бұл қысқаштардың кемшілігі болып табылады.

Қазіргі уақытта акушерлік қысқаштарды ұрық басы үлкен сегментімен кіші жамбас қуысының тар бөлігінде тұрғанда,яғни жебе тәрізді жік жамбастың тура өлшеміне жақындағанда немесе тура өлшемде тұрғанында ғана салу ұсынылады.Ұрық басы одан жоғары тұрса – кіші жамбас қуысының кең және жоғары бөлігінде кесар тілігін жасау дұрыс болады.

сегментімен тұрған,жамбас шығаберісінің тура өлшемінде жебе тәрізді жігімен тұрған басқа

салынатын қысқаш.
Бұл кезде ұрық басы жыныс саңылауынан көрініп тұрады.

Кіші жамбас қуысының тар бөлігінде үлкен сегментімен тұрған,жебе тәрізді жігі тура немесе тура өлшемге жақын тұрған,сирек көлденең өлщемдегі ұрық басына салынады.

Қысқаштар

ауыр ауруларында;
Ауыр гестоз,эклампсия;
Миопия жоғары дәрежесі;
Емге көнбейтін босану қызметінің әлсіздігі.
Ұрық жағынан:
Жедел

гипоксия;
Босанудың екінші кезеңінің аяғында кіндік бауы ілмектерінің түсуі;
Туылу кезеңінің соңында қалыпты орналасқан плацентаның мерзімінен бұрын ажырауы.

болмауы керек;
Басы кіші жамбас қуысының тар бөлігінде жебе тәрізді жік

пен жамбастың немесе тураға жақын өлшемінде болуы керек;
Қуық бос болуы керек;

сол қасықты сол қолмен ана жамбасының сол жақ жартысына оң

қол баылауымен енгізеді;оң қасықты оң қолмен оң жақ жартысына сол қол бақылауымен енгізеді.

Екінші ереже: Қасықтар ұштары жамбастың өткізгіш осі жағына қарауы тиіс;ұрық басының өткізгіш нүктесі қысқаш қасықтарының ортасында болатындай,үлкен қиғаш өлшемі жанында және бипариетальды алуы керек.
Үшінші ереже: Тракциялар бағыты жамбастың өткізгіш сызығына сәйкес келеді.Осы кезде бағыты тұрған әйелге қатысты аныталады:төменге-бүйрекке дегенді білдіреді,алға-ішіне,артқа-арқа жағына.

Акушерлік қысқаштарды салу 4 кезеңнен тұрады:
Қасықтарды енгізу және орналастыру
Қысқаштарды жабу және сынамалы тракция
Тракциялар немесе басты тарту
Қысқаштарды босату.

кең бөлігінде болғанда қысқаштарды салу кезінде жиі сәтсіздіктер болады.Егер ұрық

өлсе, онда ұрықты бұзатын операция жасайды.
Қысқаштардың сырғып шығуы. Ол қысқаштарды басқа дұрыс орналастырмағанда,ұрық басының өте кіші немесе үлкен болуында болады.Егер тракция кезінде ұрық басы қысқаштармен біре жылжымаса,онда операцияны тоқтатып,кесар тілігіне немесе басы кіші жамбас қуысының кең бөлігінде болса,вакуум-экстракцияға көшу керек. Қысқаштардың сырғып шығуы-ұрық басының және ананыңбосану жолдарының күрделі жарақаттарына әкелуі мүмкін.

және ананың босану жолдарының жарақаттық зақымдалуы. Қысқаштар дұрыс салынғанның өзінде

де,ананың жұмса тіндерінің және ұрық басының жарақаттары болуы мүмкін.Ана тіндерінің жарақаттары қынаптың тарлығында немесе оныі қабынулық өзгерістерінде болады. Ұрық басының кіші жамбас қуысының кең бөлігінде болуында қысқыштар салынса,кейде бет жүйкесінің парезі,кафелогематома байқалады.

Акушерлік қысқаштарды салу кезінде балалардың асфиксиямен туылуы операцияға емес,ұрықтың ақырғы жағдайына байланысты. Біра бұл жағдай қысқаштардан бас тартудың себебі болуы сирек емес.

оның тостағаншасы вакуум түзу арқылы ұрықтың келіп тұрған бөлігіне жабысады.

Вакуум-экстракция барлық босанулардың 0.12-0.20% қолданылады.
Вакуум-экстрактор жұмсақ шлангамен және вакуумдық насоспен қосылған тостағаншадан тұрады.

Мальстремның вакуум-экстракторы, диаметрі 7,6-15,2 см металл тостағаншадан және электронасос көмегімен

вакуум түзуге арналған құрылғыдан тұрады.
2. Kiwi жүйесінің вакуум-экстракторы, екі тостағаншадан тұрады. Бірі – пластиктен жасалған, тығыз тостағанша, ішінде поролоны бар, екіншісі – жұмсақ, иілмелі, қалпақшамен қорғалады, оны қолданар алдында алып тастайды. Kiwi жүйесінің вакуум-экстракторы ұрық үшін жарақаты аз болып табылады.

көлденең тұруы;
Ұрықтың басталған жедел гипоксиясы.
Жүктіліктің екінші кезеңінде экстрагенитальды патология салдарынан

жүктілікті үзу кезінде;
Ұрық басының асинклитикалық орналасуы;
Кесар тілігі кезінде;

Ұрықтың вакуум-экстракциясына көрсеткіштер:

шалқайып келуі;
Терең жетілмеген ұрық;
Бастың жоғары орналасуы (бекіген, кіші немесе үлкен

сегментімен кіші жамбас кіреберісінде);
Күшенуді болдырмауды талап ететін анасының аурулары (гестоз, преэклампсия, эклампсия, гипептониялық ауру, жүрек ақаулары декомпенсация белгілерімен, т.б.)

көктамырлық жансыздандыру қолдануға болмайды, өйткені босанушы ұрықтың экстракциясы кезінде күшенуі

тиіс. Жыныс жүйкелерінің екі жақты новокаиндық анестезиясы көрсетіледі, ол аралық бұлшықеттерінің босаңсуына әсер етеді. Операция алдында акушерлік жағдайды анықтау мақсатында қынаптық тексеру жүргізіледі.

тостағаншаны бүйір бетімен немесе жиналған күйде алдымен қынапқа енгізеді;
Тостағаншаны ұрықтың

басына , жетекші нүктеге қояды.
Электронасосты қосады да, күшенуге сәйкес келетін тракцияларға қосады. Үзіліс кезінде тракциялар жасалмайды.
Егер ұрық басы кіші жамбас қуысының кең бөлігінде болса, онда тракцялар алдымен қиғаш артқа, содан соң артқа және шүйде асты ойығы қасаға астына келгенде алға бағытталады.
Ұрық басы жарып шыққанда теріс қысым, тоқтатылады, тостағаншаларды алып тастайды, басы жыныс саңылауынан шығарылады,туылады.

– жүкті жатырды тіліп, ұрық пен бала жолдасын шығаратын хирургиялық

операция. Бұл операцияны тек ана жағынан өмірлік көрсеткіштерге байланысты жасайды.
Кесар тілігі кезіндегі хирургиялық жол жиі абдоминальды және өте сирек жүктіліктің кіші мерзімдерінде – қынаптық.

бойынша: -Жоспарлы. Экстрагенитальды патологиясы болғанда, жоспарлы кесарь тілігі мәселесін шешу үшін

бейінді мамандардың тексеруі. -Шұғыл/ургентті.
Шұғылдылық/ургенттілік санаттары: 1 санат - ана және/немесе ұрықтың өміріне қауіп төнгенде ота көрсетім анықталған соң 15-30 минуттан кешіктірмей басталуы керек (мысалы, геморрагиялық синдром кезінде);0
2 санат – ана және/немесе ұрықтың жай-күйі бұзылған, бірақ ана және/немесе ұрықтың өміріне тікелей қауіп жоқ – ота үшін көрсетім анықталған соң 30 минуттан кешіктірмей басталуы керек;
3 санат – ана және  ұрықтың ахуалы бұзылмаған, бірақ жедел босану көрсетілген (мысалы, егер жамбаспен жатуға қатысты жоспарланған КТ жағдайда босануға дейін қағанақ судың төгілуі, ана немесе  ұрықтың сыни ахуалы болмағанда босану қызметіндегі ақаулықтар) [ДД С]
4 санат – алдын ала жоспар бойынша жоспарланған күні және уақыты бойынша.

ерте ажырауы;
жүктілер 38 аптадан ерте емес мерзімде;
жатырдағы кесіктің  орналасуына байланысты

бөлу;
корпоральды кесарь тілігі;
жатырдың төменгі сегментіндегі кесарь тілігі;
жатырға қолжетімділікке байланысты жіктеу;
абдоминалды (оның ішінде  экстраперитонеалды);
қынаптық

Жоспарлы кесар тілігіне көрсеткіштер

егіз краниалды (басымен) болса; -Ай-күнінен бұрын босану; -Гестациялық жас үшін ұрық саламығның

төмендігі; -Вирустық жүктемесі мл-ге 400 көшірмеден аз жоғары белсенді антиретровирустық терапияны алатын АИТВ; -Вирустық жүктемесі мл-ге 50 көшірмеден аз қандай да бір антиретровирустық терапия алатын АИТВ; -В гепатиті вирусы бар; -С гепатиті вирусы бар; -Қайталанатын генитальды герпесі бар; -50-ден аса дене салмағы индексі бар (басқа тәуекел факторлар).

спинальды-эпидуральды) анестезия болып табылады. Жергілікті анестезияны қолдану мүмкін болмаса, интубациялық

наркозды қолданады.
Акушерлік стационарды кесар тілігі операциялық бөлме жағдайында, абдоминальды кесар тілігі техникасын меңгерген маманмен жасалады.

Р.Ғ.Нұрқасымова, Алматы, 2008 ж.
3. ҚР ДСӘДМ клиникалық хаттамалар -

2014
4. www.google.com 5. УикипедиЯ, ашық энциклопедия