Слайд 1Қарағанды мемлекеттік медицина университеті
Медициналық биофизика және информатика
кафедрасы
СӨЖ
Тақырыбы: Медико-биологиялық ақпаратты алу,
тіркеу және жеткізудің құрылымдық сызба кестесі
Орындаған: Шардарова Н.Ж. 124-топ ЖМФ
Тексерген:
Қарағанды-2010
Слайд 2МАЗМҰНЫ
1. Медициналық құралдар мен аппараттардың жіктелуі
2. Медико-биологиялық
зерттеу ерекшеліктері,
схемалары
3. Өлшеуіш түрлендіргіш. Мақсаты. Түрлендіретін энергия типтері
4. Медико-биологиялық ақпаратты
статистикалық өндеу әдістері. Гистограмма.
5. Медико-биологиялық ақпарат алу құралдары мен аппараттары
Слайд 3КІРІСПЕ
Қазіргі заман – ғылыми техникалық прогрестің шарықтаған заманы. Адамзат биология
әлемінің сан қилы жұмбақ құбылыстардың қыр-сырын ашып, неше түрлі реакцияларды,
процестерді, ауытқуларды зерттеп, өзінің бақылауына алуда. Және де осы аталған жетістікке жету жолында нәтижелілігіне, нақтылығына, ыңғайлы түрде көркемделуіне жауап беретін, сонымен қатар өзі де бір жағынан сол ерең еңбектің нәтижесі, жемісі болып табылатын адамзаттың айнымас негізгі көмекшілері – бұл әр-түрлі аппараттар мен құралдар, яғни бір сөзбен айтқанда техника. Ал бұл көмекшілердің берген көмегі жоғары нәтижелі болудың басты алғышарты – алынған ақпаратты өндеп, жеткізу әдістерін толық түрде меңгеру.
Слайд 4ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ
ПРОЦЕСТЕРДІ
ТІРКЕУ ҮШІН
ОПЕРАЦИОНДЫ ТЕХНИКА
ЖАУАП РЕАКЦИЯСЫН
ТАЛДАУ ЖӘНЕ ТІРКЕУ
АҚПАРАТ ӨНДЕУШІ
АНАЛИТИКАЛЫҚ
АУРУХАНАЛЫҚ
ТЕХНИКА
МЕДИЦИНАЛЫҚ
АППАРАТТАР МЕН
ҚҰРАЛДАР
ТЕРАПЕВТИКАЛЫҚ ӘСЕР
ЕТУ ҚҰРАЛДАРЫ
БИОӨЛШЕУШІ
ЭКСТРАКАРПОРАЛДЫ
ҚҰРАЛДАР
Слайд 5Қолданылуы бойынша
өлшеулер классификациясы
Диагностикада
қолданылатын
Терапияда қолданылатын
Гигиена практикасында қолданылатын
Слайд 6Зерттеу әдістемелерінің классификациясы
Өмір сүру қабілетінің механикалық көріністері
Электр көріністері
Оптикалық
Жылу-физикалық
Индикаторлы әдістер
Биоинтроскопия
Магнитті
көріністер
Физико-механикалық әдістер
Физико-химиялық әдістер
Атом- физикалық әдістер
Слайд 7Медико-биологиялық өлшеу түрлері:
Сызықты өлшеулер
Шығын мен сыйымдылық өлшеу
Механикалық өлшеулер
Аккустикалық
Электр өлшеулер
Магнитті
Жылу-физикалық
Оптикалық
Физико-химиялық
Сәулелену параметрлерін
өлшеу
Психофизикалық өлшеулер
Слайд 8Өлшеуіш
түрлендіргіш
Медико-биологиялық зерттеулердің жалпы схемасы
Зерттеленетін
объект
Сигнал
күшейткіші
Ақпарат
регистраторы
Логикалық
блок
Біріншілік өндеу
құралы
Слайд 9Өлшеуіш түрлендіргіш
Негізгі мақсаты: энергия түрлендіру
Түрлендіретін энергия типтері:
1.Механикалық
2. Аккустикалық
3. Жылу
4. Электр
5.
Магнитті
6. Электромагнитті
7. Химиялық
Слайд 10Өлшеуіш түрлендіргіште қолданылатын физикалық параметрлер:
Электромагнитная индукция
Фотоэлектрлік эффект
Термоэлектрлік эффект
Люминесценция
Пъезокристаликалық эффект
электрохимиялық құбылыстар
Механикалық
эффект
Слайд 11Медико-биологиялық зерттеулер жүргізудің ерекшеліктері:
Өзара байланыстың күрделілігі
Бөгде факторларды, (психофизиологиялық) тіркеудің қиындығы
Өлшеу
әдістерінің көбі – жанама
Жеке қасиеттердің әр-түрлілігі. Топішілік өзгерушілік
Объект қозғалғыштығы
Құрам тұрақтылығын
бұзбай өлшеу қиындығы
Түрлендіргіштің зерттеліп жатқан процестерге әсері
Өлшеуді қайта қайталау және нәтижелерді статистикалық өндеуден өткізу
Слайд 12 Кез-келген тәжірибенің (физикалық, медициналық, биологиялық) мақсаты болып, зерттеліп
жатқан объект туралы сенімді және толық ақпарат алу болып табылады.
Бұл мақсатқа тек өлшеумен ғана жету мүмкін емес. Өлшеу нәтижелерін міндетті түрде анализге жіберіп, математикалық өндеуден өткізу керек. Тек осы шарттар орындалғаннан кейін ғана, алынған ақпараттан қорытынды шығаруға болады.
Слайд 13Медициналық статистика үшін гистограмманың қолданылуы
Белгілі бір өлшемді бірнеше
рет өлшегенде тәжірибе жасаушы әр-түрлі көрсеткіштерді алу мүмкін. Оның өз
себептері бар. Мысалы: тәжірибенің өте кішкентай, бақылануы мүмкін емес бастапқы шарттарынан ауытқу. Немесе клиникада дәрігер пациенттің физиологиялық көрсеткішін бірнеше рет өлшесе (температура, артериалды қысым, пульс) нәтижесінде әр-түрлі өлшемдерге тап болады. Сондықтан осы типті олшеулер жүргізгенде салыстырмалы өлшем деген ұғым пайдаланылады.
Слайд 14Салыстырмалы өлшем – бұл тәжірибе нәтижесінде әр-түрлі мағынаға ие болып
отыратын, алдын ала болжануы мүмкін емес өлшем.
дискретті
үздіксіз
2 түрі бар
Слайд 15Дискретті салыстырмалы өлшем – санамалы көрсеткіштерге ие болатын, яғни нөмірлеуге
болатын өлшемдер. Мысалы: Микроскоппен қарау кезіндегі жасушалар саны, науқастың қалпы
жайлы көрсеткіштер, т.б.
Үздіксіз өлшем - белгілі бір интервалда болып үлгеретін сансыз көп көрсеткіш өзгерістері. Мысалы: ЭКГ тісшелерінің арасындағы интервалдар ұзақтығы.
Аталған кездейсоқ құбылыстардың табиғатта кездесуі Гаусстың қалыпты
реттелу заңымен сипатталады.
Слайд 16
2,5
1,5
0,05
35
36
37
38
39
40
41
Температура, град. С
Мысалда адам температурасының патология(мысалы тұмаумен ауырғанда) және қалыпты
жағдайдағы қалыпты реттелу заңы көрсетілген.
Слайд 17Гистограммалар- (грек сөзі “histos”- баған, “gramma” – жазу) тік төртбұрыштардан
құралған баспалдақты фигура.
0,008
0,007
о
и
| 0,006-
I-D
| 0,005
8
| 0,004
-О
о
% 0,003
о
0,002
0,001
RR интервал ұзақтығы (қалыпты)
0,008
0,007
0,006-
ш
0,005
0,004
I 0,003
0,002
0,001
RR интервал ұзақтығы (аритмия)
Слайд 18Спектрофотометрдің медико-биологиялық зерттеулерде қолданылуы
Атомдар мен молекулалардың белгілі бір
толқын ұзындығы бойымен жарықты жұту қасиеттері кең көлемде медицина мен
фармация салаларында сапалық және сандық зерттеулерде қолданылуында. Жұту спетрлерін өлшеу биологиялық жүйелердің қалпы мен заттардың химиялық құрамы туралы айтуға мүмкіндік береді. Жұту спетрлерін тіркеу үшін арнайы құрал спектрофотометрлер қолданылады.
Слайд 19Спектрофотометрияның биологияда, медицинада және фармацияда қолданылу мысалдары:
Ақуыздар мен нуклеинқышқылдарының
концентрацияларын өлшеу.
Гемоглобин оксигенациясының дәрежесін өлшеу негізінде ұлпалардың қанмен
қамтамасыз етілуін бағалау.
рН ортаны бояғыштар арқылы өлшеу, бояғыштардың рН-ті өзгерткен жағдайында жұту спектрінің өзгеруі.
Сипаттамалы жұту спектрі (рутин, берберин) бар түрлі дәрілік заттардың концентрацияларын анықтау.
Микроағзалардың сүріп жатқан ортаның тығыздығының өзгерісі бойынша өсу динамикасын бақылау.
Слайд 20Спектрофотометр схемасы. Жарық көзі (ЖК), монохроматор (М), өлшеуіш кюветалары (К1)
және салыстыру кюветалары (К2), фотоқабылдағыш (Ф) және тіркегіш (индикатор)
(Р).
Слайд 21 Спектр бойынша зат
концентрациясын анықтауда фотоэлектроколориметр қолданылады
И-жарық
көзі; СФ-жарық фильтрі; К1-салыстыру кюветасы;К2- зерттелетін ерітінді үшін кювета; Ф1,Ф2-фотоэлементтер
Слайд 22Ультрадыбыстық эхолокация
Қазіргі кезде медицинада ультрадыбыстық диагностика кеңінен қолданылады.
Осы әдіс арқылы адам ағзасының ішінде пайда болған түрліше бітімдердің
пішінін, өлшемдерін және орнын дәл анықтауға болады. Онкологияда, гинекологияда, хирургияда кеңінен қолданылады.
Слайд 23УД-локация қондырғысы генератордан Г, УД-импульс тарататын датчиктен Д және қабылдаушыдан
а,б, электрондық осциллографтан тұрады.
Г
Д
Э
а
в
Слайд 24 Ең кең тараған ультрадыбыстық аппарат – импульстық-толқындық аппарат
Слайд 25Жедел диагностика мақсатында жеңіл, тасымалдауға қолайлы портативті ультрадыбыстық аппарат
Слайд 26Рентген сәулесі
Адам ағзасы рентген сәулесін т.рліше жұтатын тіндер мен мүшелерден
тұрады. Сондықтан рентген сәулесі адам ағзасынан өткенде түрліше жұтылып, экранда
ішкі мүшелердің ақ-қара түсті бейнесін береді
Слайд 27Қорытынды:
Бұл жұмыста мен тірі ағзаларды медико-биолоигялық аппараттар мен құралдар негізінде
зерттеуді қарастырдым. Жұмыс барысында медико-биологиялық зерттеулер классификациясы, қолданылатын құрылғылардың жұмыс
істеу принциптері, олардың құрылымдық схемаларын және жалпы қазіргі күнгі қолданыста болып жатқан аппараттар мен әдістемелермен таныстым. Медициналық электрондық аппараттардың дамуының негізгі бағыты – күрделі жүйе түрінде қарастыру, блоктары мен бөлшектерін стандарттау, көлемін кішірейту, тұтынатын электр энергиясын азайту, беріктігін арттыру және басқару жүйесін қарапайым ету.
Слайд 28 Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Орлов В.Н. «Руководство по электрокардиографии» - М.:
«Медицина» 1983г. с.528
Антонов В.Ф. и соавт. «Практикум по биофизике» М.
ВЛАДОС 2001.
Мурашко В.В. Струтынский А.В. «Электрокардиография:учебное пособие», М.: МЕДпрессинформ 2005 г., 320с.
Антонов В.Ф.(редактор). Биофизика. Москва, 2000 г, 256 с.
Мешков А.П. «Азбука клинической электрокардиографии» Н-Новгород 1998 г. 150с.
Бират Көшенов “Медициналық биофизика”, Алматы-2008
Слайд 29НАЗАР АУДАРҒАНДАРЫҢЫЗҒА КӨП-КӨП РАХМЕТ !