Слайд 1Автор Нурмухамбетов А.Н.
ЖАЛПЫ
ЭТИОЛОГИЯ
Слайд 2Ұққан жан аз білгенін, шалалығын,
Сол ғана асырады даналығын. (шығыс даналығы)
Слайд 3ДӘРІС ЖОСПАРЫ:
Этиология, анықтамасы және жалпы түсінік;
Ауру пайда болуына әкелетін ықпалдар;
Себепкер
ықпал, анықтама және жіктелуі;
Экзогендік себепкер ықпалдар;
Эндогендік себепкер ықпалдар;
Этиологияда тұқым қуалаушылықтың
маңызы.
Ауруды алдын алу және емдеудің этио-троптық ұстанымдары туралы түсінік.
Жалпы этиология
Слайд 4МОНОКАУЗАЛИЗМ
- ауру пайда болуы үшін тек бір ғана
себепкер ықпал болуы қажет деп есептейтін бағыт.
КОНДИЦИОНАЛИЗМ
- ауру,
көптеген жағдайлардың жиынтығынан пайда болады дейтін ілім
Слайд 5Конституционалим
Аурудың пайда болуын тек организмнің өзінің (тектік) ерекшеліктерімен түсіндіретін ілім.
Слайд 6ЭТИОЛОГИЯ
грек. aitia – себеп
logos - ілім
-
АУРУДЫ ТУЫНДАТАТЫН СЕБЕПТІК БАЙЛАНЫСТАРДЫ ЗЕРТТЕЙТІН ІЛІМ
Слайд 7Ауру пайда болуына әкелетін ықпалдар
Ауру пайда болуына әкелетін ықпалдар
Себепкер ықпал
Септік
жағдайлар
Ауру дамуына қолайлы
Аурудан сақтандыратын
Слайд 8Ауру пайда болуында себепкер ықпал мен септік жағдайлардың маңызы
Себепкер ықпалсыз
ауру пайда болмайды.
Септік жағдай ауру пайда болуына септеседі немесе қарсы
әсер етеді.
Егер себепкер ықпал аса қарқынды болса, онда септік жағдайдың маңызы болмайды.
Слайд 9СЕБЕПКЕР ЫҚПАЛ:
- ауруды туындататын және сол ауруға ғана тән арнайы
әйгіленімдерді айқындайтын ықпал.
Слайд 10Өкпе туберкулезіне тән: жөтел, орга-низмнің уыттануы, температураның шамалы көтерілуі, өкпе
тінінің бүлінуі т.б.
Іш сүзегіне тән: іш өту, дене темпера-турасы қатты
көтерілуі, теріде бөрт-пелер пайда болуы, организмнің су мен электролиттерді жоғалтуы т.с.с.
Суық температура әсер етуіне үсік, мұздап қалу (гипотермия) тән.
Слайд 11Себепкер ықпал деп:
Ол аурудың алдында болғанда;
Ықпалдың қарқыны мен дерттің ауырлығы
арасында пара-парлық байланыс болғанда;
Ықпалды аластағанда организмнің сауығуы болғанда;
Ықпалдың көмегімен тәжірибелік
жануарларда аурудың үлгісін алғанда – айтуға болады.
Слайд 12Химиялық экзогендік канцерогендердің өспелер пайда болуындағы маңызын Ямагива және Ишикава
(1913-1915) дәлелдеді
Өспелер пайда болуында вирустардың маңызын Роус (1908-1911) дәлелдеді
Слайд 13Себепкер ықпал:
Экзогендік
Эндогендік
Слайд 14Физикалық ықпалдар
(иондағыш сәулелер, ыстық немесе суық температуралар, электр соққы, электромагниттік
толқындар т.б.);
Слайд 15Механикалық ықпалдар
(жарақат, жаншылу, қысылу т.б.);
Слайд 16Биологиялық ықпалдар (микробтар, вирустар, қарапайым жәндіктер, майда саңырауқұлақтар)
Слайд 17Химиялық ықпалдар
(органикалық немесе бейорганикалық улы заттар, кейбір дәрі-дәрмектер, гипоксия, реоксигенация
т.б.);
Слайд 18Психогендік ықпалдар
(жан жарақаты, рухани күйзелістер, ауыр эмоциялар т.б.).
Слайд 19Эндогендік себепкер ықпалдар:
Адамның тектік ерекшеліктері;
Организмнің даралық реактивті-лігі;
Жүйкелік-эндокриндік реттелуле-рінің бұзылыстары;
Иммундық жүйесінің
өзгерістері.
Слайд 20 Аурудың этиологиясында
тұқым қуалаушылықтың маңызы бойынша ауруларды үш топқа бөледі:
Нағыз тұқым
қуатын (моногендік ауру-лар), (мәселен,гемофилия, фенилкетон-урия т.б.);
Өзгерген тектік ақпараттан дамитын, бірақ олардың көріністері тек орта әсерлерінен пайда болатын (HbS анемия);
Тұқым қуалауға бейім аурулар. Бұлар көптеген қоршаған орта ықпалдарынан дамиды.
Слайд 21Ауру пайда болуында себепкер ықпалдың қандай маңызы бар?
Слайд 22Себепкер ықпал
организмнің қорғаныстық- теңгерулік жағдайы
ауру
Аурудың этиологиясы
Слайд 23Себепкер ықпал
организмнің әдеттегі қорғаныстық- теңгерулік жағдайы
ауру
Аурудың этиологиясы
Слайд 24Себепкер ықпал
организмнің қорғаныстық әлеуетінің әлсіреуі
Слайд 25Себепкер ықпал
ағзалар мен тіндердің сезімталдығы және қозымдылығы немесе
Слайд 26АУРУДАН АЛДЫН АЛУ САҚТАНДЫРУ және ЕМДЕУДІҢ ҰСТАНЫМДАРЫ
Этиотроптық сақтандыру және
емдеу - деп аурудың себепкер ықпалын аластауға және организмнің төзімділігін
көтермелеуге бағытталған шараларды айтады.
Слайд 27
Себепкер ықпалға:
Себепкер ықпалды аластау (антисептика, асептика, сыртқы ортаны
қорғау);
Жұқпа таралуын шектеу (карантиндіқ шаралар);
Жұқпа тасымалдаушы-ларын жою;
Бактерияға қарсы дәрі-дәрмектерді
қолдану;
Салауатты өмір салтын сақтау.
Организмнің төзімділі-гін жоғарылату үшін:
Жұқпалы ауруларға қарсы екпелер егу;
Аллергендердің өте аз мөлшерімен емдеу;
Физикалық жүкте-меге, төмен темпера-тураға, гипоксияға т.б. жаттықтыру;
Тиімді тамақтану;
Витаминдерді алдын ала қабылдау.
Слайд 28Шынықсаң кәдеге жарарсың,
Аурудан қағажу қаларсың.
(шығыс даналығы)
Слайд 30“Оқудың ауырсынған ауырлығын,
Тағдырдың көтере алмас ауыр жүгін.”
(шығыс даналығы)
Слайд 31Дәріс жоспары
Патогенез туралы түсінік;
Ауру дамуындағы бастапқы бүліністің маңызы;
Патогенездің жалпы заңдылығы;
Патогенездегі:
А)
себеп-салдарлық арақатынастар;
Ә) кері айналып соғу шеңбері;
Б) негізгі тізбек және оны
білудің маңызы;
Патогенездік емдеу туралы түсінік.
Слайд 32Патогенез
(грек.pathos - ауру, genesis - даму)
- аурудың
даму жолдары мен өту заңдылықтары туралы ілім.
Слайд 33Жалпы патогенез
Жалпы аурулар дамуының заң-дылықтарын зерттейді
Жеке патогенез
Жекелеген аурудың даму, өту
және аяқталу те-тіктерін зерттей-ді
Слайд 34Себепкер ықпал
(этиология)
бастапқы
АЙҚЫНДАЛУЫ
аяқталуы
АУРУ
Өзара әрекеттесу
Слайд 35Себепкер ықпал
(этиология)
бастапқы
Айқындал-уы
аяқталуы
А
У
Р
У
Өзара әрекеттесу
Өзара әрекеттесу
Өзара әрекеттесу
Слайд 36Бастапқы бүлініс пен қорғаныстық тетіктер қалыптасу деңгейлері
Слайд 38Патогенездің жалпы заңдылығы:
Өзін-өзі дамыту, өзін-өзі реттеу заңдылығы
Слайд 39Ауру дамуындағы себеп-салдарлық арақатынастар
- бір себептің белгілі бір салдарға әкеліп,
артынан бұл салдардың екінші бір салдарға себеп болуын т.с.с. ары
қарай осылай тізбектеліп өтуін себеп-салдарлық арақатынастар дейді.
Слайд 40Салдар
себеп
Салдар
себеп
Салдар
себеп
Себепкер ықпал
Ауру
себебі
ауру ОРГАНИЗМ
бүлініс I
бүлініс II
бүлініс
III
т.с.с.
Слайд 41Күйіктік аурудың патогенезі:
Ыстық температура ►тін бүлінуі ►уытты өнімдер пайда болуы
► уыттар қанға түсуі ► организмнің уытта-нуы ►ағзалар мен жүйелер
қызметтерінің бұзылыстары ►күйіктік сілейме дамуы.
Слайд 42ПАТОГЕНЕЗДЕГІ КЕРІ АЙНАЛЫП СОҒУ ШЕҢБЕРІ
(CIRCULUS VITIOSUS)
аурудың себеп-салдарлық арақатынастарындағы
бір салдардың, кері айналып келіп, алдыңғы бір себепті одан сайын
күшейтуі
Слайд 43Қан жоғалтуға әкелетін жарақат
ГИПОВОЛЕМИЯ
ГИПОТЕНЗИЯ
ГИПОКСИЯ
Зат алмасуларының
бұзылыстары
Жүрек қызметінің бұзылуы
Жіті қансырау ПАТОГЕНЕЗіндегі кері айналып соғу шеңбері
Слайд 44ДЕМ АЛАТЫН АУАДА РО2 ТӨМЕНДЕУІ
ГИПОКСЕМИЯ
ТЫНЫС АЛУ ОРТАЛЫҒЫНЫҢ ҚОЗУЫ
ГИПЕРПНОЭ
ГИПОКАПНИЯ, ГАЗДЫҚ АЛКАЛОЗ
ТЫНЫС
АЛУ ОРТАЛЫҒЫНЫҢ ТЕЖЕЛУІ
БИІКТІК АУРУЫ ПАТОГЕНЕЗІНДЕГІ КЕРІ АЙНАЛЫП СОҒУ ШЕҢБЕРІ
БРАДИПНОЭ
Слайд 45Патогенездегі негізгі тізбек:
- ауру дамуындағы себеп-салдар-лық арақатынастардың ішіндегі ең маңызды
тізбегі. Мәселен, негізгі тізбек: қансырау кезінде гиповоле-мия, биіктік ауруында гипоксемия,
күйіктік ауру кезінде токсемия, қантты диабет кезінде инсулиннің тапшылығы т.с.с.Оны білу арқылы ауруды емдеуге болады.
Слайд 46Аурудың патогенезі негізінде емдеу жолдары:
Дерт дамуында себеп-салдарлық арақатынастарды ескеріп, олардың
ішіндегі негізгі тізбекті үзу арқылы емдеуді патогенездік терапия - дейді.
Слайд 47Ауру дамуындағы себеп-салдарлық арақатынастардың маңызы?
Слайд 49“Ақыл деген денеге егілген дән,
Суғарылса кіреді оғанда жан,
Ақылдың өсіп-өнуі зораймағы
Көрген-білген
нәрседен ғибрат алған!”
(Шәкәрім Құдайберді ұлы)
