ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ ЖӘҢГІР ХАН АТЫНДАҒЫ БАТЫС

– «Аграрлық техника және технология» мамандығы бойынша

Ғылыми жетекшісі : т.ғ.к, PhD докторы Омаров А.Н.
МАТТҒ-21 тобының магистранты Бакыткалиев А.А

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ ЖӘҢГІР ХАН АТЫНДАҒЫ БАТЫС ҚАЗАҚСТАН АГРАРЛЫҚ-ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

органдарының (форсункалардың) орнату тәсілдерін жетілдіру арқылы технологиялық процестерінің сапалық көрсеткіштерін

жоғарылату. Қойылған мақсатты жүзеге асыру үшін келесідей міндеттер анықталды: - форсункаларды орнату параметрлерін негіздеу; - форсункаларды әр түрлі орнату тәсілдері кезінде жапырақтардың жоғарғы және төменгі бетін өңдеу сапасын анықтау; - бүрікудің әртүрлі тәсілдері кезінде шығын мөлшерін анықтау; - зерттелетін бүріккіштің жұмыс істеу тиімділігін анықтау. Диссертация бойынша 3 ғылыми мақала жарық көрді, соның ішінде AGRIS ұсынатын 1 басылымда, 1 журналда және 1 ғылыми – практикалық конференция журналында.

тәсілі мен құрылымын жасау үшін форсункалардың орнату биіктігі мен қозғалыс

бағытына қатысты бұрылу бұрышын өзгерту; өсімдіктер жапырақтарының жоғарғы және төменгі беткі жағы тамшылар санының түрлі өлшем диапазонындағы жабу ауданын анықтау; жұмыс алдында жаңа бүріккіштерді жылдам және дәл реттеуге айтарлықтай жеңілдету; деректерді сынау және өңдеу процесін жеделдету; химияландыру құралдарын пайдаланудың тиімділігін сапалы бағалауға мүмкіндік беретін ұстағыш беттерге экспресс-талдау жүргізуге арналған арнайы әдістемені әзірлеу.

құрылғы. [см.а. с. СССР № 1683618,кл. А01М7/00, А01М21/00].
Слайд №7

жалпы түрі жоғарыда көрсетілген; фиг. 2-артынан бүріккіш түрі; фиг. 3

- "А" торабының егжей-тегжейлі бейнесі (қиыстыратын құрылғының рамамен топсалы қосылуы); фиг. 4 - "Б" торабының егжей-тегжейлі бейнесі (алдыңғы тросты қоршаудың сақтандыру механизмі).

Слайд №8

[см. Пат. РФ № 2219770, кл.7А01М7/00]

Ағаш бұта өсімдіктерінің бүріккіші

өңдеу ауданы трапеция болып табылады. Сонда So6p осылай анықтаймыз:

Ньютон екінші

заңына сәйкес дифференциалды қозғалыс теңдеуін құрамыз:

мұнда m - тамшы салмағы;
α -тамшы жеделдету;
Р-тамшы салмағы;
R-қарсылық күші.

формула арқылы аламыз

үшін есептеу сұлбасы
Өңдеу алаңын анықтаудың есептік схемасы
Өңдеудің жиынтық ауданын анықтаймыз:
Синус

теоремасын пайдалана отырып, бізде:

Жасалған қорытындыларды ескере отырып, өңдеу алаңын анықтаймыз:

№8

схемасы
көрсетілген.
Слайд №9
Әзірлеу құрылымы

көрсетілген
Сурет-11.Төменгі оталған дақылдарды өңдеу схемасы көрсетілген
Слайд №10

құралдың макеттік үлгісі
Тозаңдату процесін зертханалық зерттеуге арналған стенді

даму фазасына байланысты жапырақ бетінің диаметрі және ауданы
Суретгі ұсынылған кестелерден

көрініп тұрғандай, өсімдіктердің биіктігі даму фазасына байланысты 3,3-тен 32,7 см-ге дейін өзгереді, жапырақ бетінің диаметрі тиісінше 2,5-тен 46 см-ге дейін, ал оның ауданы 1700 см2-ге жетеді. Бұл ретте осы жапырақтың бес жұбы фазасынан бастап вегетативтік массаның даму және тамыр тұқымының өсу қарқындылығы байқалды.

шашыратқыш сұйықтықтың шығыны тиісінше 0,85-ден 1,45 л/мин-ға дейін ұлғайғанын анықталды.
Сурет

-4,1 Шашыратқыш сұйықтықтың шығынының өзгеруі қысымға байланысты.

беру қысымына және орнату биіктігіне байланысты бүріккіштердің жұмыс көрсеткіштері

β = 90° бұрышындағы бүріккіштердің арақашықтығына байланысты бүріккіштің ені (В)

өзгереді

Осы графиктердің негізінде бүріккішті орнату қашықтығын, өңдеу диаметрін немесе енін, жапырақ бетінің зақымдалуынсыз және өсімдіктердің айналасындағы топырақтың үстіңгі қабатының бұзылуынсыз өсімдіктерді өңдеуге арналған ерітіндіні беру қысымын таңдауға болады. Өсуді реттегіштерді және гербицидтерді бірлесіп енгізу тәсілін қолдану, ол өсімдіктер жапырақтарын өсуді реттейтін препараттар ерітінділерімен бүрку және гербицидтерді қорғау аймағы шегінде, олардың дақыл бетіне түспестен таспалы түрде енгізу, өңдеудің өзіндік құнын төмендетуге (қорғау аймағының еніне байланысты реттегіштерді енгізу дозасын 16-37% - ға, гербицидтерді 50% - ға дейін азайту есебінен), дақылдар егістіктерін бүрку сапасын айтарлықтай арттыруға, сондай-ақ гербицидтердің дақылдық өсімдіктерге теріс әсерін азайтуға мүмкіндік береді.

мен жұмыс режимдерін бүрку әдістерінің жаңа тәсілдерін негіздеу бойынша зерттеулердің

нәтижелері баяндалған.
Зерттеулер қолда бар бүріккіштердің отандық және импорттық өндірістің аз тиімділігін көрсетті.
Жұмыста сағалық жасушалардың көп санына, сондай-ақ осы беттерді мекендейтін зиянкестердің көп санына байланысты жапырақтардың төменгі (абаксиалды) жағын өңдеудің орындылығы дәлелденеді. Ұсынылған схема бойынша өңдеу жүргізуге мүмкіндік беретін бүріккіш конструкциясын әзірлеу қажеттілігі дәлелденеді. Ол техникалық және технологиялық сипаттағы міндеттердің нақты шешімдерін қамтиды, бұл қойылған ғылыми-техникалық проблеманы шешуге үміттенуге мүмкіндік береді.
Бастапқы алғышарттардың, аналитикалық және теориялық зерттеулердің негізділігі, жасалған қорытындылардың әділдігі далалық эксперименттермен расталған.
Жүргізілген тәжірибелік зерттеулер ұсынылған бүрку технологиялық сызбаларын ғылыми негіздеуге мүмкіндік берді және теориялық және практикалық құндылығы бар техникалық шешім болып табылды.
Жүргізілген зерттеулер негізінде бүріккіштер үшін реттелетін ұстағыштары бар бүріккіштің конструкциясы әзірленді, әр түрлі дақылдарда олардың дамуының әртүрлі фазаларына өңдеу жүргізуге мүмкіндік береді.
Зерттеулерінің нәтижелері келесі қорытынды жасауға мүмкіндік берді:
1. Қазіргі уақытта қолданылатын өсімдіктерді қорғауға арналған техника Өңделген дақылдарды өңдеу кезінде оған қойылатын талаптарға толық көлемде жауап бермейді,бұл оның жетілмегендігімен түсіндіріледі.
2. Бүрікудің әр түрлі тәсілдерінде сұйықтық тамшысының қозғалыс траекториясын сипаттайтын теңдеулер алынды.
3. Екі қысым деңгейіне (0,2 және 0,3 МПа) арналған тозаңдатқыштарды орнатудың оңтайлы бұрыштары анықталды: өңдеудің бірінші тәсілі кезінде көлденең бұрышы β = +15º және β = 0º көкжиекке қатысты. Бүрікудің екінші тәсілі кезінде көкжиекке қатысты бұрылу бұрышы α = -5º және α = 0º құрауы тиіс. Өсімдіктерді үшінші тәсілмен өңдеп бүріккіштерді β = + 30°бұрышымен қозғалыс бағытына бұрумен құрастырады.
4. Әзірленген тәсілдерді қолдану парақтың жоғарғы жағын өңдеу сапасын арттыруға мүмкіндік беретіні анықталды: бірінші тәсілде - 9,38%, екінші тәсілде - 1,79% және үшінші тәсілде-16,60%.
5. Үшінші тәсілде тамшылардың тығыздығы табақтың төменгі жағында 13,8 дана/см тең, бұл табақтың жоғарғы жағына арналған МЕМСТ талаптарына сәйкес келеді. Бірінші және екінші тәсілдер стандарттан тиісінше 64,5% және 72,6% - ға асып түседі.
6. Стандартқа қатысты тамшылардың шығындары екінші және үшінші тәсілмен тиісінше 11,7% және 19,0% - ға төмендеді. Бірінші әдіс стандартты тамшылардан 16% артық.
7. Өсімдіктерді ұсынылған тәсілдермен өңдеу шығынның төмендеуіне ықпал етеді, себебі стандартты тәсілмен салыстырғанда осы тамшылармен жабу алаңы 13% - ға, бірінші жағдайда 45% - ға және үшінші өңдеу тәсілі кезінде 11% - ға төмендеді.
8. Өсімдіктерді қорғаудың технологиялық процесінде әзірленген бүріккішті қолдану 2716,55 мың теңгеге тең пайдаланудың 5 жылы ішінде таза дисконтталған табыс алуға мүмкіндік береді. 100 га алаңда (немесе 5433 теңге/га бір жыл үшін).