Бухгалтерлік есеп нысандары

айналып тұратын лекті қайтадан жасау, кейбір жағдайларда есептен тыс ақпараттарды

да жасау.

беру

Ішінара есеп мәліметтері
Жедел есеп және есеп беру
Статистикалық есеп беру

қамтамасыз етуші ақпараттық мәліметтер базасы (ұлттық шоттар жүйесінде есеп беру

және бухгалтерлік баланс арқылы көрсеткіштерді беру жолы) құрылуда.

қызығушылық пен процестерді қамтамасыз етуге және ішкі, сыртқы қолданушыларға шешім

қабылдау үшін пайдалы және қажетті ақпараттарды алуға арналған (бухгалтерлік).

жедел жоспарлау және реттеу үшін қажет ақпараттарды барлық уақытта бере

алмайды. Бірақ, есептің интеграция және дифференция процестері оперативті болуына қажеттілік түрлі көзқарастардың пайда болуына себепші болды.

Алғашында оны ағылшын тілінде жазатын авторлар қолдана бастады.
Германияда

бұл термин мүлде қолданылмайды, сәкесінше оқу курсы «Шығындарды және нәтижелерді есептеу» деп аталады.
Сондықтан да, ұсталымдардың есебі, бақылануы және талдануының жоспарлануы, ағымдық жылдық шығындары және сатудан түсетін түсім негізінде шектелінеді.

өндірістік инвестициялар, олардың қолданылуы және басқа да басқару мәселелері кіретін

жекеленген сала ретінде қарастырылады.
Францияда «басқару есебі» түсінігінің орнына «маржиналдық есеп» (француз тілінен marqinal- шекті, анықталған көрсеткіштер арасындағы айырмашылықты бейнелеу) термині қолданылады, бұл маржиналдық пайда көрсеткіштерін қолдану арқылы перспективалық басқару шешімдерін тану және шектеулі ізденім дегенді ұғындырады.

болып табылады және ол АҚШ-тағы «Лиман Миллс» фабрикасында қолданған есеп

жүйесіне жатады. Бұл есептің даму процесінде өзіндік құнды калькуляциялаудың өзіндік қатары жасалынған:

стандарт-кост

Калькуляция- лаудың дифференциалдық жүйесі

директ-костинг

сәкес кәсіпорын өз бетінше жоспарланған әр түрлі шығын түрлерін есептен

шығару жолымен өзіндік құнды жасайды.

олар осы жүйеге өзіндік құн құрамында тек айнымалы өндіріс шығындарын

есептеу керек деген идея берген.

болып табылады, мұны ұсынған ғалымдар Р.Каплан және Р.Купер, олар осы

жүйені «Біркелкі жоғалту: басқару есебі жүйесінің төмендеуі және жоғарылауы» (1988жыл) деген еңбектерінде жазған.

қарастырған кеңестік авторлардың бірі С.Стуковты айтуға болады, ол 1988 жылы

шыққан «Өндірістік есеп және бақылау жүйесі» атты кітабында бірінші рет оның ерекшеліктерін ашты. Ол жақсы тәжірибені «екі қолмен жинап алуды» ұсына отырып, өндірістік есепті ұйымдастырудың отандық, сонымен қатар шетелдік тәсілдерін кеңінен шолып өтті.

есептерімен қатар бюджеттік (жоспарлы) есеп те жекеленіп, айрықшаланатын. Қазіргі уақытта

бұл есеп түрі екі бағытта дамуда:
- қаржылық және басқару есебі құрамындағы интегралданған сметалық есеп (стандарттар, нормативтер және т.б);
- басқару есебі ақпарат арқылы құрылған өзіндік бюджеттік есеп. Оның міндетіне жауапкершілік, міндеттемелерге байланысты енгізу мақсаты бар қабылданған шешімдерді бақылау кіреді;
- өндіріс процесін түзетуге мүмкіндік беретін өндірістік параллельді бақылау.

онда бейнелеуші немесе кран-шоттары секілді танымал шоттар, яғни жұптасқан бақылаушы

шоттар, бірдей атаумен қолданылады. Мысалы шетелдік басқару есебінде келесі топтар ұсынылған:

шоттары;
Ішкі өндірістік бөлімшелер есебінің шоттары;
Ауытқудың шоттары.

ұйымдастырылады және нақты ақпарат пен жоспарлауды (нормалау, болжамдау) шоғырландырады. Сонымен

қатар, ол әртүрлі нысандарды қабылдай алады:
аналитикалық,
калькуляциялық,
маржиналдық және стратегиялық.

тиімді, осыған сәйкес процедуралар жасау мәліметтерін ұсынып жатқанын айта кету

қажет. Бұл принципті бұзу басқарудағы жеделдіктің жоғалуына және есеп жүйесінің қымбаттауына әкеліп соқтырады.

өнімнің (жұмыс қызметі) өзіндік құнын алып бару әдістеріне байланысты әртүрлі

ауытқушылықтарды шоғырландыруға мүмкіндік береді.

анықтау жатыр, яғни айнымалы шығындар мен сатудың арасындағы айырмашылық (дирек-костинг).

қасиеттері тән, бұлар стратегиялық шешімдерді қабылдау нәтижесінде берілген уақыт мерзімі

арқылы фирманың жағдайын анықтайды (фирманың құны, пайда сомасы және т.б.).

өсуде, мұның құрамына өнімнің жеке түрлерінің өзіндік құнын калькуляциялау бойынша

есеп беру жариялылығы кіреді. Бұл,әсіресе,дәстүрлік профильде,халық кеңінен қолданатын тауарларды өндіру кезінде маңызды болып табылады (сату бағасын төмендету факторы). Сонымен қатар,есептік калькуляция жариялылығы, бәсекелестікпен,яғни бірдей өнім,қызмет және жұмыс өндірушілермен күресу кезінде күшті ақпараттық құрал бола алады.