III А – топтың элементтері. Бор және алюминий

Қанағат.Б

химиялык қасиеттері
Алюминийдің физикалық және химиялык қасиеттері
Галий,индий,талий
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Ga, In, Tl.
ША топша элементтері Бейметалл Амфотерлі Периодтық жүйенің IІІА

топшасында кең таралған элементтер - B , AI , Galn , TI . Олардың атомдарының сыртқы деңгейінде Зе ѕ2p1болады.Қозбаған күйде р электрон ғана жұптаспаған . Бірақ бұл элементтердің тотығу дәрежесі +3 Д. көрсетеді , өйткені электронды s - тен р - күйге ауыстыру үшін аз энергия қажет . Тек талий көбінсе + 1т.Д . ТӘН . Бұл ТОПшаның барлық элементерінің Э203 типті оксидтер түзуі КӨП мөлшерде жылу бөлумен жүреді . Э ( OH ) 3 типті екідайлы қасиет көрсететін гидроксидтер сәйкес келеді

қара ( кристалданған ) немесе бурыл ( аморфты ) түсті

ұнтақ , жылуды және электрді нашар өткізеді . Бор басқа элементтерден қасиеттері бойынша ерекшеленеді . Ол – жалғыз бейметалл , химиялық инертті және В - f , B - N , B - C , т.б. сияқты Коваленттік байланыстар түзеді . Бордың химиясы кремнийдің Химиясына ұқсас , бұл жағдайда диагональ ұқсастық байқалады

C маңайында әрекеттесіп , В203 түзеді . Қайнаған HF ,

HCI және NaOH ерітінділері оған әсер етпейді . Аморфты бордың химиялық белсенділілігі жоғары және ыстық Концентрленген HNO3 , H2SO4 ерітінділерімен , хром қоспасымен , концентрленген H202 және ( NH4 ) 2S208 ерітінділерімен баяу тотығады : B + HNO3 = H3BO3 + 3NO2 Оксидтері , ОКСОқышқылдары
Бордың маңызды оттегiлiк қосылыстарына бор Оксиді B2O3 , бор қышқылдары және олардың тұздары бораттар жатады .
Бор оксидінің алынуы : 4B + 302 = 2B203 2H3B03 = B203 + 3H20 Ортобор ( бор ) қышқылы В ( OH ) з немесе НЗВОЗ бордың ерігіш қосылыстарының , мысалы бураның Na2 [ B4O5 ( OH ) 4 ] 8H20 гидролиздену өніміне жатады . Na2 [ B405 ( OH ) 4 ] 8H2O + H2SO4 = 4B ( OH ) 3 + Na2SO4 + 5H20 Бор қышқылы қолға майлы болып сезілетін , балық қабықшаларына ұқсас кристалдар . НВОЗ суда жақсы ериді жэне бір негізді әлсіз қышқылдарға жатады

даниялық физик Ханс Кристиан Эрстед алған . Өнеркәсіптік әдіспен (

балқыма электролизі ) алюминийді алғаш рет 1854-1856 жылы француз Химигі Анри Этьен Сент - Клер Девиль алды . 2007 жылдан бастап Қазақстанда алюминий алатын Павлодар электролиз зауыты жұмыс істей бастады . Алюминий оксидінің балқымасына электр Тоғымен ыдыратып алады : + 320-23 = 4A1 + 30 ° 2 ProPowerPoint.Ru Қосылыстары Алюминий – екідайлы элемент . Ол сұйылтылған қышқылдармен және сілтілермен жақсы әрекетеседі : 2AI + 6HCl = 2AlCl3 + 3H2 2Al + 2NaOH + 6H2O = 2Na [ Al ( OH ) 4 ] Алюминий белсенді металл болғандықтан , көптеген + ЗН , металдарды олардың Оксидтерінен тотықсыздандырады : 8AI + 3FeO * Fe2O3 = 4A1203 + 9Fe

ІІІ тобындағы химиялық элемент, реттік нөмірі 13,
АЛЮМИНИЙ (ЛАТ. ALUMINIUM),– АШУДАС,

AL – ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ ПЕРИОДТЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ІІІ ТОБЫНДАҒЫ ХИМИЯЛЫҚ ЭЛЕМЕНТ, РЕТТІК НӨМІРІ 13, АТОМДЫҚ МАССАСЫ 26,9815. БІР ТҰРАҚТЫ ИЗОТОПЫ БАР. ЖЕР ҚЫРТЫСЫНДА ТАРАЛУЫ БОЙЫНША ЭЛЕМЕНТТЕР АРАСЫНДА 4, МЕТАЛДАР АРАСЫНДА 1-ШІ ОРЫНДА. ТАБИҒАТТА ЖҮЗДЕГЕН МИНЕРАЛДАРЫ КЕЗДЕСЕДІ, ОНЫҢ КӨПШІЛІГІ – АЛЮМОСИЛИКАТТАР БОЛЫП КЕЛЕДІ. АЛЮМИНИЙ ЛАТЫНША ALUMІNІUM; АЛЮМИНИЙ АЛУ ҮШІН ПАЙДАЛАНЫЛАТЫН НЕГІЗГІ ШИКІЗАТ – БОКСИТ.
Алюминийді бос күйінде алғаш рет 1825 жылы даниялық физик Ханс Кристиан Эрстед алған. Алюминий – күміс түсті ақ металл, жылуды және электр тогын жақсы өткізеді, созуға, соғуға икемді, меншікті салмағы 2,7 г/см3; балқу температурасы 660ӘС, қайнау температурасы 2500ӘС; коррозияға берік, қалыпты температурада тұрақты, себебі бетіндегі алюминий оксидінен тұратын жұқа қабыршақ оны тотығудан қорғайды. Сондай-ақ ол амфотерлі элемент, сондықтан қышқылдармен де,
сілтілермен де әрекеттеседі.

г/см3), өте созылғыш металл. Балқу температурасы
660°С. Электр тогы мен жылуды

жақсы өткізеді.
Химиялық қасиеттері. Алюминий актив металдардың қатарына
жатады. Металдардың электрохимиялық кернеу қатарында магнийден
кейін орын алады. Алюминийдің сыртқы электрондық қабатында үш
электрон бар. Сондықтан реакциялар кезінде ол үш электрондарын
беріп, химиялық қосылыстарда 3+ тотығу дәрежесін көрсетеді.
Алюминий күшті тотықсыздандырғыш.
Қыздырған кезде алюминий хлормен, күкіртпен, азотпен,
көміртекпен әрекеттесіп хлорид, сульфид, нитрид, карбид түзеді

көбінесе боскситтер жиі қолданады. Қыздырғанда олар суын жоғалтып, алюминий оксидіне

айналады. Алюминий оксидінің балқу температурасы жоғары (20450С) және ол электр тоғын өткізбейді. Сондықтан AI2O3–ті фторидтерді қоса отырып (CaF2, MgF2 немесе AIF3), балқытылған криолитте ерітеді. Бұл қоспа шамамен 10000С температурада балқиды. Электролиз кезінде катодта-алюминий, ал анодта –оттек бөлінеді. Электролиз реакциясының жалпы теңдеуі:
AI2O3 электролиз→ 2AI+1.5O2

бағалы қасиеттері бар құймалар алынатындықтан , оның авиациялық өнеркәсіпте ,

автокөлікте , электротехникада электр сымдарын жасау үшін , сонымен қатар жарылғыш заттарды алуда , Химиялық аппаратураларды дайындауда , Ғимараттарды салуда , жиһаздарды , ыдыстарды және т . б . жасауда маңызы зор .
Кездесуі Алюминий кеңдерінің бай қорлары Қазақстанда , Оралда , Хибин тауларында , Башкирияда , Сібірде кездеседі . Боксит - Al2O3 - nH2O Қазақстанда бокситтердің белгілі кен орындары бар . Олар Қостанай және Ақтөбе облыстарында орналасқан . Павлодар алюминий зауытында металл күйіндегі алюминий өндіріледі.

Күнделікті Өмірде оны нан өнімдерінен аламыз . Шайдың құрамында суға

қарағанда 20-200 есе көп болады . Алюминий судың , ауаның , дәрілік препараттың , иіс сулардың , алюминийден жасалған ыдыстарда болады . Алюминий зат алмасуға , жүйке жүйесінің қызметіне , жасушаның көбеюі мен өсуіне кері әсерін тигізеді . Сонымен қатар ағзадағы көп мөлшері қозғалыс белсенділігінің Төмендеуіне , есінен тануына да әсер етеді . Кейбір зерттеулерде алюминий МИДЫҢ зақымдануына да әсер етеді . Алюминий тұздарының көп болуы ағзадағы кальцийді төмендетеді , фасфордың адсорбциялануын азайтады , сүйектегі , бауырдағы , мидағы алюминийдің құрамын 10-20 есеге арттырады.

ашылды. 1861 жылы Крукс теллур табу үшін күкірт қышқылын өңдейтін

зауыттардың шлагын зерттей отырып, спектроскоптан белгісіз қанық-жасыл сызықтар тапты. Тереңірек зерттеп, бұл сызықтардың жаңа элемент беретінін анықтады, сөйтіп оған "таллий" деген ат берді, грекше "таллос" (жасыл бұтақ деген мағына).

және арсенопирит бар кенді стектральды анализдегенде ашылды. Таллий беретін жасыл

сызықтардың орнына басқа жаңа элементке тән ашық-көк сызықтар байқалды. Жаңа элементті түсіне сәйкес көк бояу атын "индиго" — индий деп атады.

Индийді мырыштың аналогы ретінде санаған, тек Мен­делеев жұмыстарының нәтижесінде индийдің атомдық салмағын жөндеп, алюминий аналогы деп III топқа орналас­тырды.

галий , индий және таллийден тұрады . ІІ топтағы негізгі

кіші топ элементтерінің металл қасиеттері ІІ топтың негізгі кіші тобының элементтерімен салыстырғанда әлсірейді . Осылайша , бор бейметалдарға жатады және кіші Топтағы Ионизацияның жоғары энергиясы бар . Атом зарядының өсуімен атомдардың иондалуы энергиясы төмендейді және металл қасиеттері артады .

Алматы . Ана тілі , 1992 .
2. К.А.Аханбаев .

Химия негіздері . Алматы . Мектеп , 1987 .
3. К.А.Аханбаев . Жалпы және анорганикалық Химия . Алматы . Санат , 1999 .
4. Г.П.Хомченко . Химия ( Жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған) Алматы.Рауан 1990