ҚОЖА АХМЕТ ЯСАУИ HOCA AHMET YESEVİ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ULUSLARARASI ҚАЗАҚ –

HOCA AHMET YESEVİ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ULUSLARARASI ҚАЗАҚ – ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ TÜRK – KAZAK ÜNİVERSİTESİ

Факультет: Медицина
Тақырыбы: Микробтарды бояу әдістері
Қабылдаған: Асанова Ғ.
Орындаған: ЖМ-201(F)



Түркістан-2015

Грам əдісі бойынша бояу
4. Михин əдісі бойынша капсуланы бояу
5.

Меллер əдісі бойынша спораны бояу
6. Циль-Нильсен бойынша қышқылға төзімді бактерияларды бояу әдісі
ІІІ. Қорытынды

жəне боялмаған əр түрлі препараттар даярлайды. Тірі күйінде препарат жасау

олардың формасы мен қозғалысын анықтауға мүмкіншілік береді. Тірі микробтардан препарат жасау үшін « жаншылған тамшы » жəне « ілінген тамшы » əдістерін қолданады. «Жаншылған тамшы » препаратын даярлау үшін заттық əйнектің ортасына ілмешекпепен сұйық ортада өсірілген өсіндінің бір тамшысын тамызып, оны жапқыш шынымен жаншып, самырсын майының бір тамшысын жабынды əйнектің үстіне тамызады, аздап күңгірттенген көз аясында микроскоптайды.

жасалынған препараттарды бояу арқылы олардың морофлогиясын жəне орналасуын зерттейді. Жай

бояу əдісімен тек қана микробтың морфологиясын көре алсақ, күрделі бояу арқылы микроб клеткасының кейбір структуралық элементтерін (капсула, спора, денешіктер) көру мүмкіншілігі туады.

Жағынды дайындау
Кептіру
Бекіту

Бояу

физиологиялық ерітіндіні тамызып, содан соң оған пробиркадағы қатты қоректік ортада

өсірілген бактерия өсіндісінен осы ілмешекпен алып салады. Материалды ерітіндіде жақсылап езіп, оны заттық əйнек ауданының 1 – 2 шаршы сантиметр бетіне жұқалап жаяды. Сонда жағынды даярланғаннан кейін азғана уақытта кебеді . Егер де препарат сұйық қоректік ортада даярланатын болса, онда ілмешекпен өсіндіден бір тамшы алады да, құрғақ таза заттық əйнек ортасына тамызып, бірқалыпты етіп жұқалап жағады. Препаратты даярлап болған соң ілмешекті спиртовка жалынында күйдіреді.

болған препаратты 1. Бактерияларды əйнекке жабыстыру 2. Зарарсыздандыру жəне 3.

Бояуды қабылдағыштығын арттыру үшін спиртовка жалынында кем дегенде 3 – 6 рет шарпып алады . Олардың арасы кем дегенде 5 – 6 секунд болу керек , микроб клеткасында тұрпайы өзгеріс болмауы үшін жағындыңы қатты қыздырып жіберуге болмайды.

танысуға мүмкіндік береді. Жай əдіспен боялғанда тек бір ғана бояу

– көбінесе қызыл – фуксин немесе көгашметилен көгі қолданылады.

Жағындыны Пфейфер фуксинімен 1 – 2 минуттай мерзімде ғана, ал Леффлер көгімен 3 – 5 минут аралығында бояйды.

Бояу мерзімі өткеннен соң оны препараттан төгіп, сумен шаяды, ауалы жерде кептіреді, судың қалдығын сүзгіш қағазбен абйлап сорғытып алады. Боялған жағынды əбден құрғаған болуы керек. Олай бомаса жағындығы тамызылған самырсын майымен ол қосылып эмульсия түзеді де, микроскоптау процесінде кеселін тигізеді.

Даяр болған препаратқа самырсын майын тамызып, оны 90 х объективпен микроскоптайды.

біреуі негізгі, ал екіншісі қосымша болып табылады. Күрделі бояу кезінде

бояғыш заттардан басқа əртүрлі түссіздендіретін заттар ( спирт, қышқылдар , т.б) қолданады.

боялуы, олардың клетка қабықшасының құрылысына байланысты, яғни грамтеріс бактерияларымен салыстырғанда

грамоң бактериялардың клетка қабықшасы қалың, пептидогликан полимері көп орналасқан, генцианвиолетпен жақсы боялады, 30 – 40 секунд ішінде спирт əсерінен түссізденбейді. Ал грамтеріс бактерияларда клетка қабықшасы жұқа, пептидогликан аз мөлшерде орналасқан, бояуды əлсіз қабылдайды, сондықтан спирттің əсерінен шапшаң түссізденеді.
Бекітілген жағындыға бір тілім сүзгіш қағазды салады да, үстіне генцианвиолет ерітіндісін құйып 3 минут ұстайды.
2. Содан соң бояуды қағазбен бірге төгіп тастайды да ( сумен шаймау керек ), препарат бетіне иодталған спиртті тамызып, 30 секундтай ұстайды.
3. Сумен шаяды, аздап кептіреді.
4. Екі минуттай уақыт Пфейрфер фуксинімен қосымша бояйды.
5. Бояуды төгіп, препаратты сумен шаяды, сүзгіш қағазбен кептіріп микроскоптайды. Микроскоптық бейне : грамоң бактериялар – күңгірт – күлгін түсті , грамтеріс бактериялар – қызыл түсті .

тіршілігінің өнімі және ол торша қабырғасы арқылы сыртқа шығып, клетка

қабығын айнала қоршап тұрады. Егерде шырыш қабат қалың, берік, белгілі бір пішіні болып, бактериялар торшаларының айналасына жинал- ған болса, оны капсула деп атайды. Бірқатар микробтарда капсула муцин және әр түрлі полисахаридтерден тұрса, кейбіреулерінде олар полипептидтерден түзіледі. Ауру қоздырғыш зардапты бакте- рияларда капсула түзілуі – олардың қолайсыз ортаға қайтарған қорғаныш реакциясы, яғни микроб организмге енгеннен кейін, оларға алғашында макрофагтар (фагоциттер), кейіннен соларға қарсы түзілген антиденелер қарсы тұрады. Капсуламен қоршалған торшаларға фагоцитоз қызметін атқаратын торшалардың (макро- фагтардың) әсері бәсеңдеу болады, ал антиденелерге олар төзімді келеді. Әдетте, капсуланы зардапты микробтар организмде түзеді. Капсула түзуші бактерияларды зерттеу үшін қажетті материалдардан (ағзалардың бөлшектері, қаны, т.б.) жағынды-сілем жасалады. Капсуланы бояу әдістері бірнешеу (Михин, Романовский-Гимза әдістері, сафранинмен бояу және басқалары).

көгімен бояйды (жеңіл бу шыққанша қыздырса да болады).
2. Сумен

тез шайып, сүзгіш қағазбен суын сорғытып, құрғат- қаннан кейін микроскоппен қарайды.
Микроскоптық көрініс нәтижесінде: бактерия торшасы көк, ал оның айналасындағы капсула қызғылт түсті.

түзеді. Бұл кезде бакте- риялар торшасында су азайып, цитоплазма қоюланып

қатаяды. Споралар бактериялар торшаларының ішінде, оның орта жерінде немесе шетінде (субтерминалды немесе терминалды орналасу) түзіледі. Спора қабығында смола тәрізді өткізгіштігі өте нашар заттар сіңгеннен болады. Бір микроб торшасында бір ғана спора түзіледі, ал ол бір спорадан тек бір ғана бактерия торшасы /вегатативтік/ өніп-өседі. Жалпы спора түзілу бактериялар үшін көбею тәсілі емес, ол микробтың тіршілік үшін күресінің бір көрінісі. Микроб споралары сыртқы орта факторларының әсеріне аса төзімді болады. Ол сегіз қабаттан тұрады. Спораның төзімділігі мен мықтылығы оның құрамында пептидогликанның мол болуына байланысты. Спораларды бояу үшін өте күшті әсер ететін арнаулы бояғыш заттар ерітінділері немесе хром қышқылы немесе басқа да сол сияқты спора қабығын жұмсартып, бұзатын заттармен алдын-ала өңдейді. Спораны бояудың әр түрлі әдістері белгілі. Солардың ішінде жиі қолданылатыны Меллер әдісі.

Жағындыға 5 % хром қышқылының ерітіндісін құйып, бір минуттай

ұстайды.
3. Дистилденген сумен шаяды.
4. Препарат бетіне сүзгі қағаз қиындысын салып, оған Циль фуксинін құяды да, спирттік шам жалынында бу шыққанша қызды- рады, сол күйінде бояуды 3-5 минутқа қалдырады.
Қағазды алып, 5 % күкірт қышқылының ерітіндісімен 10 секундтай уақыт түссіздендіреді.
Дистилденген сумен шаяды.
Қосымша Леффлер көгімен 3 минуттай уақыт бояйды.
Дистилденген сумен шайып, кептіреді.
Микроскоптық көрініс нәтижесінде: споралар қызыл, вегетативтік клеткалар көк түске боялады.

туберкулез және паратуберкулез ауруларының қоздырғыштарын және майда, сүтте, ішек-қарында кездесетін

кейбір қышқылға төзімді сапрофиттерді әдеттегі әдіспен бояу оңайға түспейді. Бұның себебі бұл бактериялардың клетка қабығында және цитоплазмасында бояғыш ерітінділерді өткізбей- тін май, балауыз тәрізді заттар басқа микробтарға қарағанда анағұрлым көп кездесетіндігінде. Осыған байланысты бұл бактериялар химиялық (бояуларға да), физикалық әсерлерге, төзімді болып келеді. Қышқыл-спиртке төзімді бактерияларды зерттеліне- тін материалда анықтап, басқа микробтардан ажырату үшін арнаулы бояу әдістерін қолданады, неғұрлым кең тарағаны Циль- Нильсен әдісі бойынша бояу.

кептіріп, от жалынында бекітіп, оның үстіне Циль фуксині сіңірілген сүзгіш

қағазын қояды. Қағаз үстіне 3-5 тамшы су тамызады. Препаратты жалын үстінде бу пайда болғанша қыздырады. Жағындыны суытады, керек болған жағдайда су (2-3 тамшы) құюға болады. Қайтадан қыздырады (2-3 рет), суытады, қағазын алып тастап, сумен тағы да жуады. Препаратты түссіздендіру үшін ыдысқа құйылған күкірт қышқылының 5% ерітіндісіне 2-3 рет салады немесе оған тамызады да 3-5 секунд өткен соң дистилденген сумен жуады. Одан соң препаратқа су мен спирттегі метилен көгінің ерітіндісін тамызып, 3-5 минут аралығында ұстайды. Сумен жуып, кептірген соң микроскоппен қарайды. Микроскоптық көрініс нәтижесінде: қышқылға төзімді бак- териялар рубинді қызыл түске, ал басқа – түрлері көкке боялады.

аламыз.
Қорытынды

//Оқу құралы.-Алматы, ҚазҰАУ, 2013. - 160 бет.

Толысбаев Б. және

басқалар. Мал дәрігерлік микробиология.- Алматы, 1999.
М.Х. Шығаева, Ә.Т. Канаев. Микробиология және вирусо- логия. -Алматы, 2008. – 376 б.
Сайдулдин Т.С. Ветеринариялық індеттану. Алматы, 1999. 4 Мырзабекова Ш.Б. Ветеринариялық вирусология.- Алма- ты,.2004.
Емцев В.Т., Мишустин Е.Н. Микробиология. М.: ДРОФА. – 2006. – 445 с.
Мишустин Е.Н., Емцев В.Т. Микробиология. -М.: Агроп- ромиздат, 1987, 347 с.
Егоров Н.С. Промышленная микробиология. -М. Высш.шк., 1989, 688 с.
Теппер Е.З., Шильникова В.К., Переверзева Г.И. Практикум по микробиологии. -М., Агропромиздат, 1987.

Пайдаланылған әдебиеттер: