Polityka zagraniczna Polski i UE

1989

Międzynarodowych
Kierunek studiów Stosunki Międzynarodowe
Profil kształcenia Ogólnoakademicki
Forma studiów Stacjonarne
Poziom kształcenia Studia Pierwszego Stopnia
Forma

zajęć Zajęcia składają się z wykładów i konwersatorium z elementami interaktywnego seminarium z udziałem Studentów. Studenci będą zachęcani do wzięcia udziału w dyskusji w trakcie wykładów. Najbardziej aktywni uczestnicy dyskusji będą nagradzani dodatkowymi punktami, na poczet egzaminu końcowego.
Liczba godzin kontaktowych 30+8

szczegółowej znajomości i uwarunkowań polityki międzynarodowej Polski i UE. Jednak

niektóre elementarne aspekty wiedzy w tym zakresie stanowić mogą dodatkowe wsparcie i ułatwienie dla Studentów.

kursu jest przede wszystkim przekazanie uczestnikom wiedzy na temat priorytetów

polityki zagranicznej Polski i UE oraz współczesnych wyzwań krajowych, regionalnych i globalnych w istotnym stopniu wpływających na kształtowanie polityki zagranicznej Polski i UE. Celem jest również przedstawienie problemów i celów wspólnych polityki zagranicznej Polski i UE oraz różnic wynikających z interesów Polski, nie zawsze zgodnych z interesami polityki zagranicznej UE. Ponadto, zajęcia przedstawią uczestnikom sposób działania organów odpowiedzialnych za kształtowanie polityki zagranicznej w Polsce i w UE a także zależności pomiędzy organami krajowymi a unijnymi.
Uczestnicy będą mieli również okazję do sprawdzenia swoich umiejętności w zakresie analizy i interpretacji artykułów prasowych oraz oficjalnych komunikatów organów polityki zagranicznej na temat działań kształtujących politykę zagraniczną Polski i UE.

i unijnych kształtujących politykę zagraniczną oraz kierunków rozwoju samej polityki

zagranicznej i jej priorytetów.
UMIEJĘTNOŚCI U1
Uczestnicy będą rozwijać zdolności do oceny mocnych i słabych stron w procesach i relacjach zagranicznych Polski i UE z punktu widzenia państwa i Wspólnoty.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1
Uczestnicy będą mieli możliwość sprawdzenia swoich umiejętności i wiedzy w trakcie prac nad tekstami opisującymi działania w ramach prowadzonej przez Polskę i UE polityki zagranicznej.

polityki zagranicznej krajów obozu radzieckiego. Rada Wzajemnej Współpracy Gospodarczej, Układ

Warszawski, Stosunki z RFN i NRD oraz USA, relacje z ZSRR. Charakterystyka okresu „zimnej wojny”, ocena możliwości i praktyki działania mniejszych państw w warunkach świata dwubiegunowego.
2.Uwarunkowania polskiej polityki zagranicznej po 1989(6h)
Kształtowanie się nowego ładu międzynarodowego po zakończeniu „zimnej wojny”, budowa demokracji i reform wolnorynkowych. Kształtowanie się nowej koncepcji polityki zagranicznej. Rozpoczęcie procesu przyspieszenia integracji europejskiej.
Uwarunkowania zewnętrzne
Istotne zmiany w otoczeniu międzynarodowym Polski po zapoczątkowaniu demokratycznych przemian, m.in. zjednoczenie Niemiec, rozpad ZSRR, zakończenie „zimnej wojny”, transformacja NATO i UE.
Uwarunkowania wewnętrzne
Decyzja o transformacji gospodarczej, odejście od socjalizmu i rozpoczęcie współpracy z krajami Zachodnimi przy jednoczesnym zapotrzebowaniu na szeroką pomoc merytoryczno-finansową z Zachodu w przeprowadzaniu przemian polityczno-społecznych i gospodarczych w kraju.
 

(6h)
Polska
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Służba Dyplomatyczno-Konsularna Polski, Parlament, Kancelaria Prezydenta RP.
Unia

Europejska
Wysoki przedstawiciel UE ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Unijny korpus dyplomatyczny – Europejska Służba Działań Zewnętrznych.
Przesłanki i trudności w kształtowaniu wspólnej polityki zagranicznej UE
4.Koncepcje polityki zagranicznej (6h)
Polska
Koncepcja polityki zagranicznej Polski po 1989 roku, tj. uzyskanie gwarancji bezpieczeństwa poprzez uczestnictwo w nowym systemie bezpieczeństwa; zapewnienie wsparcia dla przemian rynkowych; budowanie prestiżu Polski i Polaków.
Wola integracji z UE i z NATO główny kierunek polskiej polityki zagranicznej. Uczestnictwo w inicjatywach środkowoeuropejskich.
Stosunki z Rosją, i państwami post-radzieckimi.
Ekonomizacja polskiej służby zagranicznej.
Unia Europejska
Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.
Środki pomocowe. Rozwiązanie konfliktów i budowanie porozumienia międzynarodowego. Misje pokojowe oraz środki interwencji (m.in. operacje rozbrojeniowe, misje humanitarne i ratunkowe, doradztwo wojskowe i pomoc wojskowa). 

Stanami Zjednoczonymi
Partnerstwo Transatlantyckie UE-USA, koordynacja procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie,

wsparcie demokracji w różnych regionach świata, zapobieganie proliferacji broni masowego rażenia, walka z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną.
Stosunki bilateralne z państwami wschodnimi (Rosja, Ukraina, Białoruś, Partnerstwo Wschodnie UE)
6.Różnice w polityce zagranicznej Polski i UE (3h)
Różnice głównie w polityce wschodniej Polski i UE, różne rozumienie powiązań historycznych czy kulturowych. Stosunki z Rosją przez pryzmat polityki historycznej oraz polityki energetycznej. Podejście do europejskich aspiracji Ukrainy. Różny zasób dostępnych środków w sferze polityki zagranicznej – finanse i instrumenty prawne. Prymat bezpośrednich stosunków Bruksela-Moskwa kosztem bilateralnych relacji Polska-Rosja.

i klasyfikowani na podstawie ich ogólnego wkładu w zajęcia, frekwencji,

testów, ewentualnych prezentacji oraz na podstawie egzaminu końcowego.

NATO i do Unii Europejskiej-Problemy tożsamości i adaptacji, DIFIN, 2010
2.Kuźniar

R., Polityka zagraniczna III Rzeczypospolitej, Scholar, 2012
3.Kuźniar R., My, Europa, Scholar 2013
4.Matuszewska J., Trzy światy. Modele polityki zagranicznej Unii Europejskiej, Stanów Zjednoczonych i Rosji, Instytut Studiów Politycznych PAN, 2011
 

2012.
2.Borkowski P.J., Polityka sąsiedztwa Unii Europejskiej, Warszawa 2009.
3.Czaputowicz J. (red.),

Polityka zagraniczna Polski, PISM, 2008
4.Jesień L. (red.), Change and Continuity, PISM, 2011
5.Kaczmarski M., Bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej, Warszawa 2010
6.Łoś-Nowak T. (red.), Polityka zagraniczna. Aktorzy - potencjały – strategie, Poltext, 2011
7.Maszkiewicz M., Między bezpieczeństwem a tożsamością. Rosyjskie, ukraińskie i białoruskie interpretacje idei i koncepcji w polskiej polityce wschodniej 1990-2010, Warszawa 2013
8.Ociepka B., Miękka siła i dyplomacja publiczna Polski, Warszawa 2013
9.Topolski I., Polityka Federacji Rosyjskiej wobec państw Europy Wschodniej, Lublin 2013
10.Unia Europejska w stosunkach międzynarodowych (Rewizorski M. red.), Warszawa 2011
 

studentki(ta) (i pkt ECTS) związanych z osiągnięciem efektów kształcenia(szacowana liczba

godzin przeznaczana przez studenta, który zaliczy przedmiot, w rozbiciu na poszczególne działania (Obciążenie studenta związane z zajęciami praktycznymi -bilans godzin i pkt ECTS).
28 godzin – godziny kontaktowe;
32 godziny – praca własna z literaturą;
10 godzin - przygotowanie do egzaminu;
20 godzin - przygotowanie prezentacji;
Tygodniowa liczba godzin pracy studentki(ta)
(Liczba z punktu D.2 podzielona przez 15 tygodni) 6h

prowadzącego z.rapacki@vistula.edu.pl
Data sporządzenia sylabusa 10.09.2014

dążącą do podboju państw europejskich i przekształcenia ich w republiki

radzieckie zgodnie z doktryną i celami politycznymi.
Wojna przez cały okres trwania toczyła się równolegle w wymiarze militarnym i bardzo silnie zaakcentowanym wymiarze politycznym. Trwała w latach 1919-1920, a jej najważniejszym epizodem militarnymi była bitwa warszawska, zwana cudem nad Wisłą.
12 października 1920 zawarto w Rydze zawieszenie broni, a 18 marca 1921, również w Rydze, podpisany został traktat pokojowy, który wytyczył granicę polsko-radziecką. Do agresji ZSRR na Polskę (1939) traktat regulował stosunki pomiędzy II Rzeczpospolitą a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką /RFSRR/, a następnie (od 1922) z ZSRR.

Joachim von Ribbentrop oraz ludowy komisarz spraw zagranicznych ZSRS Wiaczesław

Mołotow podpisali układ. We wstępie do układu stwierdzano: "Rząd Rzeszy Niemieckiej i rząd ZSRS uznają, po upadku dotychczasowego państwa polskiego, za wyłącznie swoje zadanie przywrócenie na tym terenie pokoju i porządku oraz zapewnienie żyjącym tam narodom spokojnej egzystencji, zgodnej z ich narodowymi odrębnościami". Art. IV dokumentu głosił: "Rząd ZSRS i rząd Rzeszy Niemieckiej uważają układ niniejszy za mocną podstawę postępowego rozwoju przyjaznych stosunków pomiędzy swymi narodami". Zgodnie z propozycją Stalina podpisano tajny protokół dodatkowy wprowadzający korektę do podziału terytorialnego ziem polskich. Ustalona granica pomiędzy ZSRS a III Rzeszą przebiegać miała odtąd wzdłuż linii rzek San-Bug-Narew-Pisa. W drugim tajnym protokole przedstawiciele obu totalitarnych mocarstw zobowiązali się, że "nie będą na swoich terenach tolerować żadnej polskiej agitacji, która przenikałaby na terytorium drugiej strony. Wszelkie próby takiej agitacji na ich terenach będą likwidowane, a obie strony będą się informowały wzajemnie o podejmowanych w tych celach środkach". Dokument ten stanowił podstawę do ścisłej współpracy Gestapo i NKWD w zwalczaniu polskiego ruchu oporu. Ostatecznie w wyniku dokonanego rozbioru Polski Niemcy zajęły obszar ok. 186 tys. km kw., zamieszkany przez ok. 22 mln osób Związek Sowiecki, uczestnicząc w rozbiorze Polski, zajął obszar o powierzchni ponad 190 tys. km kw., z ludnością liczącą ok. 13 mln osób. Okrojona Wileńszczyzna została przez władze sowieckie w październiku 1939 r. uroczyście przekazana Litwie. Nie na długo jednak, bowiem już w czerwcu 1940 r. Litwa razem z Łotwą i Estonią weszła w skład ZSRS.

1939 pomiędzy Wielką Brytanią a Polską. W imieniu rządów polskiego

oraz brytyjskiego podpisali go ambasador Rzeczypospolitej w Wielkiej Brytanii Edward Raczyński oraz sekretarz spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii lord Edward Halifax.
Traktat sojuszniczy rozwijał wcześniejsze, jednostronne gwarancje brytyjskie, był dokumentem prawa międzynarodowego zobowiązującym obie strony do udzielenia sobie wzajemnej pomocy militarnej w przypadku agresji na jedną ze stron, lub tzw. agresji pośredniej – na terytorium Wolnego Miasta Gdańska, Litwy, Belgii i Holandii i nie zawierania odrębnego pokoju z agresorem. Składał się on z dwóch części – tekstu zasadniczego oraz tajnego protokołu wyjaśniającego, że chodzi wyłącznie o Niemcy

z Anglią i Francją przewidywały wypowiedzenie agresorowi wojny w dniu

zaatakowania sojusznika, prowadzenie ograniczonych działań w ciągu 3 pierwszych dni od ogłoszenia mobilizacji i włączenie do działań pełni sił lądowych w 15 dniu. Działania lotnictwa obiecywano rozpocząć natychmiast po rozpoczęciu wojny.
Zaskoczenie Hitlera, który planował uderzyć na Polskę 26 VIII trwało tylko kilka dni i 1 IX 1939 zaatakował Polskę. Anglia i Francja wypowiedziały Niemcom wojnę 3 IX 1939 (a więc z opóźnieniem w stosunku do zobowiązań), działań wojennych jednak nie rozpoczęły („dziwna wojna”, „siedząca wojna”), o czym zadecydowali w Abbeville (12 IX 1939) premierzy obu państw „monachijczycy” Daladier i Chamberlain, oczywiście nie informując Polski o swej decyzji.

by się stało, gdyby Francja i Wielka Brytania rozpoczęły działania

zaczepne???
Czy wojna mogłaby się zakończyć w ciągu 6 miesięcy???

Delano Roosevelta, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill i przywódca ZSRR

Józef Stalin spotykali się trzykrotnie na konferencjach:
- w Teheranie (28 listopada 1943 - 1 grudnia 1943 roku
- w Jałcie (luty 1945) oraz
-w Poczdamie (lipiec-sierpień 1945).

frontu we Francji, w maju 1944 roku,
udzielenia pomocy oddziałom Tito

w Jugosławii,
Ustalono nową granicę wschodnią Polski i ZSRR na tak zwanej linii Curzona.
Rozmawiano także o utworzeniu Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz o Europejskiej Komisji Doradczej, która miała zadecydować o powojennych losach Niemiec; Stalin zażądał dodatkowo wydzielenia sowieckiej strefy wpływów w Europie wschodniej i krajach nadbałtyckich.
Ustalono ponadto, że żadna ze stron nie zawrze separatystycznego pokoju z Niemcami, dążąc do bezwarunkowej kapitulacji i likwidacji III Rzeszy.
Dokonano podziału krajów Europy na alianckie strefy operacyjne - na mocy między-alianckich uzgodnień Polska znalazła się w strefie operacyjnej Armii Czerwonej.
Ustalono, iż Niemcy zostaną podzielone na strefy okupacyjne, zaś radziecka strefa okupacyjna Niemiec przylegać będzie do Polski, przez którą przebiegały linie komunikacyjne do tej strefy, co de facto przesądzało losy Polski. Ze względu na odbywające się jesienią 1944 roku w USA wybory prezydenckie, na prośbę prezydenta Roosevelta liczącego na głosy Polonii amerykańskiej utajniono postanowienia wielkiej trójki w kwestii polskiej.

trzech mocarstw i Francji będą okupowały 4 strefy Niemiec. Zgodnie

z tym planem przewidziano utworzenie skoordynowanej administracji i kontroli za pośrednictwem Sojuszniczej Komisji Kontroli, złożonej z naczelnych dowódców trzech mocarstw.
Na Niemcy nałożono reparacje wojenne;
Związek Radziecki otrzymał "zwierzchnictwo" nad Turyngią, Saksonią, Meklemburgią, Brandenburgią i Pomorzem Przednim;
Podjęto decyzje o transferze ludności pomiędzy państwami (m.in. przesiedleniu Niemców z Polski, Węgier, Czechosłowacji);
Polska utraciła Kresy Wschodnie na rzecz Związku Radzieckiego.
Ustalono rekompensatę dla Polski w postaci dotychczasowych ziem niemieckich: Ziemi Lubuskiej, Pomorza Zachodniego, Prus Wschodnich i Śląska oraz − ponadto − byłego Wolnego Miasta Gdańsk.
Mocarstwa zgodziły się na utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej urzędującego w Warszawie;
Churchill i Roosevelt uznali zgodność działań NKWD z konwencją dotyczącą prowadzenia wojny na lądzie - w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa, spokoju i porządku na tyłach Armii Czerwonej na terytorium Polski. Sojusznicy dali Stalinowi carte blanche na siłowe zniszczenie podziemia zbrojnego - przede wszystkim Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych. Roosevelt zapewnił Stalina, że Stany Zjednoczone nigdy nie będą popierać tymczasowych władz polskich, które byłyby wrogie jego interesom;
Stalin zobowiązał się do przystąpienia w dwa do trzech miesięcy po kapitulacji Niemiec do wojny z Japonią, w zamian za co otrzymał obietnicę m. in. utrzymania status quo w Mongolii Zewnętrznej, przywrócenia praw utraconych przez Rosję w 1904 roku, dotyczących Południowego Sachalinu i Portu Arthur, oraz przejęcie przez ZSRR Wysp Kurylskich.

światową ponoszą Niemcy.
-demilitaryzacja, denazyfikacja, demokratyzacja, decentralizacja oraz dekartelizacja Niemiec
-wypłatę przez

Niemcy reparacji dla państw poszkodowanych /15% reparacji przyznanych ZSRR miała otrzymać Polska/;
- nie ustalono wschodniej granicy Niemiec, dziś obowiązują: "Umowa o końcowej regulacji w sprawie Niemiec" (tzw. traktat 2+4) z 12 września 1990 roku oraz traktat polsko-niemiecki z 14 listopada 1990 roku o potwierdzeniu istniejącej granicy;
-przesiedlenia ludności niemieckiej z terenów Czechosłowacji, Polski i Węgier;
- ukaranie zbrodniarzy hitlerowskich;
/W czasie konferencji prezydent Stanów Zjednoczonych Harry Truman i brytyjski minister spraw zagranicznych Ernest Bevin domagali się od Stalina wycofania wojsk radzieckich z Polski/.

Pomocy Wzajemnej powstał na podstawie Deklaracji Bukaresztańskiej, jako odpowiedź na

militaryzację włączenie ich w strukturę NATO Niemiec Zachodnich. UW Formalnie sankcjonował podporządkowanie poszczególnych państw socjalistycznych i ich armii ZSRR.
Układ podpisano 14 maja 1955 w Warszawie; wszedł w życie 4 czerwca 1955, gdy dokumenty ratyfikacyjne zostały złożone Rządowi PRL przez wszystkie układające się strony.
Układ miał funkcjonować przez 30 lat. 26 kwietnia 1985 jego ważność przedłużono o następne 20 lat (w Sali kolumnowej Pałacu Namiestnikowskiego). Istniał do 1 lipca 1991.
Ustanowiono wspólne dowództwo Układu w Moskwie. Sztaby armii poszczególnych państw członkowskich podlegały Sztabowi Generalnemu Sił Zbrojnych ZSRR.
Naczelnym Dowódcą Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego był Marszałek ZSRR, który jednocześnie pełnił funkcję I Zastępcy Ministra Obrony ZSRR.

integracji gospodarczej /25 stycznia 1949 do 28 czerwca 1991/.
W jej

skład weszły: Ludowa Republika Bułgarii, Republika Czechosłowacka, Polska Rzeczpospolita Ludowa, Rumuńska Republika Ludowa, Węgierska Republika Ludowa i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich; dołączyła Albańska Republika Ludowa, a w 1950 Niemiecka Republika Demokratyczna. U genezy RWPG leży tzw. plan Mołotowa z 1947 – radziecka odpowiedź na Plan Marshalla i powstanie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej. Do grona członków nie zaproszono Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii, i Finlandii, która (odmówiła uczestnictwa w Planie Marshalla ale utrzymała ustrój demokratyczny i gospodarkę rynkową
Główna siedziba RWPG znajdowała się w Moskwie.

interesom ZSRR;
-polityka społeczna.