Слайд 1Różnice kulturowe
Ekokulturowy model uwarunkowań
psychiki
Wartości
dr A. Siewierska-Chmaj
mgr Z. Sawicka
Слайд 2To, co wspólne cywilizacjom
Religia jako podstawa
Środowisko- cywilizacje łączą ludzi żyjących
w zbliżonych warunkach ekologicznych, bardzo ważna istotną rolę odgrywa tu
temperatura, cywilizacje powstające w tropikach często upadały w niewyjaśnionych okolicznościach
Слайд 3To co wspólne cywilizacjom
Jedną z cech wyróżniających cywilizacje jest odmienność
sposobu rozwiązywania problemów w wynikających ze skrajnie trudnych warunków naturalnych
Ludzie
w różny sposób rozwiązywali problemy bytowe i to stawało się przyczyna odmienności
Слайд 4Czy i jak dalece środowisko naturalne wpływa
ma kształt życia
zbiorowości zamieszkujących je?
Czy istnieje determinizm klimatyczno-ekologiczny
w życiu społecznym ludzi?
Czy
psychologiczne wyposażenie jednostki
może zależeć od środowiska naturalnego?
Ekokulturowy model uwarunkowań psychiki
Слайд 5Funkcjonalizm
Funkcjonalizm w antropologii (m.in. B.Malinowski) przyjmuje, że wszystkie poziomy życia
społecznego, poczynając od gospodarki, przez system rodzinny i wierzenia, są
wzajemnie uwarunkowane, tworząc spójny system. Ciąg tych powiązań zaczyna się od specyficznych cech niszy ekologicznej, w której funkcjonuje dana społeczność.
Слайд 6Kontekst
ekologiczny
Kontekst
Społeczno-
polityczny
Adaptacja
biologiczna
Adaptacja
kulturowa
Wpływy
ekologiczne
Transmisja
genetyczna
Transmisja
kulturowa
akulturacja
Obserwowalne
zachowanie
Cechy
inferowane
Слайд 7Adaptacja biologiczna
Adaptacja biologiczna-to przystosowanie się do życia w określonych warunkach
środowiskowych; transmisja genetyczna
Długotrwałe życie na terenach położonych wysoko nad
Poziomem
morza zwiększa wytrzymałość wysiłkową
Kenia, Afryka
Tereny sawanny, wypas bydła, strefy deszczowe
Najlepsi na świecie biegacze długodystansowi
Слайд 8Transmisja kulturowa
Transmisja kulturowa-sankcjonuje te kompetencje i wartości, które sprzyjają skutecznemu
radzeniu sobie z problemami życiowymi właściwymi dla danej niszy ekologicznej
Trening
socjalizacyjny w społeczeństwach łowieckich
Nabywanie umiejętności przyszłych myśliwych
Wartości-socjalizacja negatywna-jak nie należy
postępować
Слайд 9Adaptacja biologiczna a transmisja kulturowa
Adaptacja biologiczna
transmisja kulturowa
Adaptacja biologiczna transmisja kulturowa
skandynawscy,
kanadyjscy,
rosyjscy hokeiści
Brak czarnoskórych hokeistów
w lidze NHL
mimo posiadania
fizycznych predyspozycji
Слайд 10Ciekawostka
GRZYBOBRANIE W POLSCE
Слайд 11Adaptacja biologiczna i transmisja genetyczna
Jak mucha tse-tse wpływa na los
ludzi?
Слайд 12Kontekst ekokulturowy a społeczna zależność/niezależność
nomadyczny tryb życia i mała liczebność
społeczności
brak możliwości akumulacji żywności
proste (spłaszczone) struktury społeczne
Zbieractwo/łowiectwo
Intensywne rolnictwo
osiadły tryb życia,
gęste zaludnienie
akumulacja żywności (spichlerze etc.)
zhierarchizowana struktura społeczna
Слайд 13Kontekst ekokulturowy a społeczna zależność/niezależność
Klimat sprzyjający
wegetacji
Rolnictwo
ogrodnictwo
Duże osady,
Hierarchiczność,
akumulacja żywności
Pożądane kompetencje:
Liczenie,
współpraca
Posłuszeństwo
odpowiedzialność
Zależność
poznawcza
od pola
Zależność
społeczna,
konformizm
Слайд 14Kontekst ekokulturowy a społeczna zależność/niezależność
Klimat ekstremalny
Ograniczona wegetacja
Zbieractwo, łowiectwo
Nomadzi, małe, luźne
Społeczności,
mała
akumulacja żywności
Orientacja przestrzenna,
Sprawność ruchowo-
wzrokowa
Asertywność,
Osiąganie niezależności
Styl
poznawczy
niezależny
od pola
Niski
konformizm
Слайд 15System ekokulturowy a orientacja przestrzenna
System egocentryczny (europejski)
System geocentryczny (amerykański)
System
egzocentryczny (balijski, oceaniczny
Слайд 16Klimat a kultura honoru i agresja
Klimat suchy, preriowy, sprzyjający pasterstwu
(np. południowe stany USA) - kultura honoru (wendeta), Wyższy poziom
przestępczości, mimo większej deklarowanej religijności. Gloryfikacja przemocy. W Europie podobny schemat występuje na Bałkanach!
Слайд 17Północ vs Południe
USA
Kultura honoru: wrażliwość
na reputację i jej zniewagę
Dostęp do
broni palnej,
Statystyki zabójstw,
Kary śmierci
Pobudzenie psychofizjologiczne
W efekcie zaczepek, demonstracja
męskości
Слайд 18Klimat a męskość i agresja
W klimacie ciepłym środowisko nie stanowi
zagrożenia dla życia, uwalniając mężczyzn od konieczności inwestowania energii w
rodzinę – nadmiar energii pożytkowany na rywalizację z innymi mężczyznami i poszukiwanie większej ilości partnerek – inwestowanie w męskość, co z kolei wiąże się z większą przemocą.
W klimacie zimnym przeżycie biologiczne wymaga współpracy i zaangażowania ojców w sprawy rodziny – inwestowanie w ojcostwo. Nie przypadkowo właśnie w krajach skandynawskich narodził się partnerski model rodziny!
Слайд 19Wartości
Kulturowa mapa świata oparta na wartościach
Слайд 20Koncepcja wartości –
czy wartości mogą definiować
społeczeństwa,
czy tylko jednostki?
Struktura wartości
– jak wartości wpływają na życie
jednostek, a jak na
ogólny
poziom kulturowy społeczeństw?
Kulturowa mapa świata
– jak wartości w życiu
społecznym i
psychologicznym
wpływają na
funkcjonowanie ludzi?
WARTOŚCI
Badania Shaloma Schwartza – Schwartz Value Survey i Profile Value Questionnaire–
wartości jako kluczowe czynniki motywacyjne w życiu jednostek, elementy tworzące
kulturę danej społeczności.
Слайд 21Wartości
– „pożądane, ponadsytuacyjne i różniące się pod względem znaczenia
cele,
będące naczelnymi zasadami według których ludzie kierują swoim życiem”.
Wartości
są powszechnikami zarówno w psychologicznym wyposażeniu jednostek,
jak i kultur.
Слайд 22
Wartości występują w ograniczonej ilości, co wynika z trzech klas
niezbywalnych wymogów funkcjonalnych ludzkiej egzystencji:
Potrzeb fizjologicznych (np. bezpieczeństwa, utrzymania zasobów
naturalnych).
Konieczności współdziałania społecznego (np. dbanie o dobrostan bliskich, sprawiedliwy podział dób, zaufanie).
Przetrwania i działania grupy (np. władza, podporządkowanie).
Слайд 23Źródłem wartości jest praktyka życiowa, wartości nie są wrodzone!
10 typów
wartości:
Przystosowanie
Tradycja
Życzliwość
Uniwersalizm
Kierowanie sobą
Слайд 246. Stymulacja
7. Hedonizm
8.Osiągnięcia
9.Władza
10.Bezpieczeństwo
Źródłem wartości jest praktyka życiowa, wartości nie
są wrodzone!
Слайд 25Struktura kołowa 10 typów wartości (poziom indywidualny)
BEZPIECZEŃSTWO
WŁADZA
TRADYCJA
KONFORMIZM
DOBROĆ
UNIWERSALIZM
SUKCES
HEDONIZM
POSZUKIWANIE DOZNAŃ
PODMIOTOWOŚĆ
Bezpieczeństwo narodowe
Poczucie przynależności
Bezpieczeństwo
rodziny
Odwzajemnianie przysług
Porządek społeczny
Zdrowy
Czysty
Siła władzy społecznej
Dbałość o wizerunek
publiczny
Bogactwo
Uznanie
społeczne
Ambitny
Zdolny
Inteligentny
Dogadzanie sobie
Przyjemność
Radość
życia
Urozmaicone życie
Podniecające życie
Śmiały
Szacunek dla siebie
Wybór własnych celów
Niezależny
Ciekawość
Wolność
Twórczość
Harmonia wewnętrzna
Sprawiedliwość społeczna
Pokój światowy
Ochrona
środowiska
Mądrość
Równość
Duchowość
Lojalny
Dojrzała miłość
Przyjaźń
Wybaczający
Odpowiedzialny
Uczciwy
Skromny
Grzeczność
Samodyscyplina
Cześć oddawana starszym
Akceptacja swego miejsca w życiu
Szacunek dla tradycji
Umiarkowanie
Posłuszny
Wycofanie
się
Слайд 26Struktura kołowa 10 typów wartości (poziom indywidualny)
BEZPIECZEŃSTWO
WŁADZA
TRADYCJA
KONFORMIZM
DOBROĆ
UNIWERSALIZM
SUKCES
HEDONIZM
POSZUKIWANIE
DOZNAŃ
PODMIOTOWOŚĆ
KONSERWATYZM
PODWYŻSZANIE WŁASNEGO JA
OTWARTOŚĆ
NA ZMIANĘ
PRZEKRACZANIE WŁASNEGO JA
Слайд 27WARTOŚCI A RELIGIA
0,0
-0,5
1,0
0,5
Sukces
Hedonizm
Doznania
Podmiotowość
Uniwersalizm
Bezpieczeństwo
Dobroć
Tradycjonalizm
Konformizm
Władza
JUDAIZM
PRAWOSŁAWIE
KATOLICYZM
PROTESTANTYZM
ISLAM
Слайд 28POLSKA SKALA WARTOŚCI wg Pawła Boskiego
Humanizm – centralny wymiar kultury
polskiej
W wyniku badań prowadzonych na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat Boski
doszedł do wniosku, że wymiar rdzenny i charakterystyczny dla kultury polskiej to humanizm – materializm, przy czym pozytywnie, wciąż jeszcze, wartościowany jest ten pierwszy biegun (twierdzenia mu odpowiadające zyskują większą akceptację). Humanizm przejawia się we wrażliwości i dbałości o relacje z ludźmi – są oni traktowani jak bliscy,
bez wyrachowania, i jest niejako
przeciwieństwem materializmu –
bezosobowego traktowania ludzi i
koncentracji na realizacji celów związanych
z własną korzyścią.
Слайд 29POLSKA SKALA WARTOŚCI wg Pawła Boskiego
Czterowymiarowy profil polskiej kultury:
Humanizm
Liberalizm
Materializm
Sarmatyzm
Слайд 30POLSKA SKALA WARTOŚCI wg Pawła Boskiego
Brak zaufania, pesymizm i cynizm
Polaków
Polska jest krajem o najniższym poziomie zaufania społecznego pośród wszystkich
krajów Unii Europejskiej, a także o najwyższej przewadze pesymistów nad optymistami w odniesieniu do sytuacji politycznej we własnym kraju.
Слайд 32Cechy kultury arabskiej
Autorytaryzm
Kolektywizm
Sztywność zachowań
Męskość
Слайд 33Arabskie wartości
Honor i godność (reguła jeden za wszystkich wszyscy za
jednego)
Wierność rodzinie
Robienie na innych dobrego wrażenia
Pochodzenie społeczne liczy się bardziej
od indywidualnych osiągnięć
Jednostka może żyć tylko w grupie
Слайд 34Arabska perspektywa
Hojność, humanitaryzm, lojalność, gościnność, uprzejmość
Silne poczucie przynależności do grupy
Ogromny
wkład w rozwój kultury europejskiej niedoceniany na Zachodzie
Ofiary Zachodu, pionki
w światowej grze
Слайд 35Proksemika
Mniejsza strefa osobista, Arabowie dobrze czują się w ścisku
Sfera publiczna
nie uznaje prywatności, kiedy kłócą się 2 osoby, kłóci się
cała ulica
Sfera prywatności ograniczona do domu
Arab kiedy chce być sam-milknie
Слайд 36Przyjaźń
W arabskiej kulturze ludzie są ważniejsi niż reguły
Arabowie inaczej pojmują
przyjaźń niż mieszkańcy Zachodu
Szybko nawiązują kontakty
Nie ma wyraźnej granicy pomiędzy
znajomością a przyjaźnią (każdy znajomy jest przyjacielem hello my friend, welcome)
Слайд 37Arabska przyjaźń
Przyjaciel ma obowiązek wyświadczyć przysługę
Nie wolno odmawiać przyjacielowi
Tak nie
znaczy zawsze tak- to wyrażenie dobrych chęci
Musimy się spotkać- realizowane
w ciągu najbliższego tygodnia, często odwiedziny bez zapowiedzi
Слайд 38Poznajmy się
Informacje o rodzinie i znajomościach są bardzo ważne
Arab zapyta
Cię: o twój status majątkowy,
stan cywilny, liczbę
dzieci (synów)
Arabowie nie lubią przechodzić od razu do interesów
Слайд 39Poznajmy się
My możemy zapytać Araba o:
Pielgrzymkę do Mekki
Arabską poezję
Rodzinę (ale
nie o kobiety)
Stan zdrowia (ale Arabowie nie lubią rozmawiać o
chorobach, śmierci, katastrofach)
Слайд 40Imiona arabskie
Imiona są listą przodków
Odzwierciedlają genealogię rodziny (jej męskiej części)
Ibn
lub bin znaczy syn, ab znaczy ojciec
Bint znaczy córka, um
znaczy matka
Tytuły mają znaczenie np. dr medycyny czy dr nauk
Слайд 41Zachowania społeczne i etykieta
Gościnność
Nie wolno odmówić poczęstunku
Szklankę zawsze trzymamy w
prawej ręce
Jesteśmy postrzegani przez pryzmat naszej gościnności
Na podstawie gościnności Arabowie
budują sobie swoją pozycję
Слайд 42Czas
Przeszłość i przyszłość na równi obecne
Nieważna punktualność
Zapomnij o czasie a
czas zapomni o Tobie
Fatalizm-wszystko dzieje się z woli Boga insza
Allah
Zachowania społeczne i etykieta
Слайд 43Kobieta
Kultura arabska to kultura męska
Islam chroni kobietę
Skromny strój pokazuje poszanowanie
dla islamu i ułatwia podróżowanie
Stereotyp kobiety z Zachodu
Zachowania społeczne
i etykieta
Слайд 44Zachowania społeczne i etykieta
Kobiety
Podajmy rękę kobiecie tylko jeśli
ona wyciągnie ją pierwsza
Gdy rozmawiamy z Arabami nie patrzymy im
prosto w oczy
Слайд 45Gesty
W kulturze arabskiej gesty są równie ważne jak słowa
Mężczyźni i
mniej wykształceni gestykulują więcej
Są lokalne różnice w gestach
Nie powinniśmy ich
używać, ale nauczyć się je rozpoznawać
Слайд 46Język arabski
Język arabski jest szóstym językiem mówionym na świecie
Istnieje wiele
odmian języka arabskiego
dialektów
Koran jest wykładnią języka arabskiego
Ogólnoarabski nauczany jest w szkołach
fusha