қорыту.
Сабақтың жоспары:
1. Ас қорыту жүйесіне жалпы шолу.
2. Ас қорыту жүйесінің
қызыметі.3. Ас қорыту түтігінің құрлысы .
Разделы презентаций
- Разное
- Английский язык
- Астрономия
- Алгебра
- Биология
- География
- Геометрия
- Детские презентации
- Информатика
- История
- Литература
- Математика
- Медицина
- Менеджмент
- Музыка
- МХК
- Немецкий язык
- ОБЖ
- Обществознание
- Окружающий мир
- Педагогика
- Русский язык
- Технология
- Физика
- Философия
- Химия
- Шаблоны, картинки для презентаций
- Экология
- Экономика
- Юриспруденция
Сабақтың тақырыбы: Ас қорыту. Сабақтың жоспары: 1. Ас қорыту жүйесіне жалпы
Содержание
- 1. Сабақтың тақырыбы: Ас қорыту. Сабақтың жоспары: 1. Ас қорыту жүйесіне жалпы
- 2. Сабақтың мақсаты:Сабақтың мақсаттары:Оқу мақсаты:Білімгерлерлерге анатомия пәнінің міндеттерін,
- 3. Үй тапсырмасының тақырыбы: Қол-аяқ бұлшықеттері мен шандырлары.
- 4. 1.Қол бұлшықеттері топографиялық қызметіне қарай қанша топқа
- 5. II-кезең.Қима қағаз сұрақтары:161112131415789102345
- 6. Дельта тәрізді бұлшық еттің латынша атуы:Жауырынасты бұлшық етінің латынша атауы:
- 7. 1) m.Deltoideus.2) m.Subscapularis.
- 8. Кіші жұмыр ет жауырынның қай жағында орналасқан?Үлкен жұмыр ет латынша атауы:
- 9. 1) Жауырын еттерінің төменгі жағында орналасқан.2) m.Teres major.
- 10. Кіші жұмыр еттің латынша атауы:Үлкен жұмыр ет қай жерден басталады?
- 11. 1) m.Teres minor.2) Жауырынның бұрышынан басталады.
- 12. Жауырынның жаласты еті қай жерден басталады?Жауырынның жаласты еті қай жерден бекиді?
- 13. 1) Жауырынның жаласты ойысынан басталады.2) Тоқпан жіліктің үлкен бұдырына бекиді.
- 14. Құстұмсық-тоқпан жілік етінің латынша атауы:Тоқпан жіліктің екі басты етінің латынша атауы:
- 15. 1) m.Coracobrachialis.2) m.Biseps brachii.
- 16. Құстұмсық-иық бұлшықетінің қызметі:Құстұмсық-иық бұлшықетінің басталуы:
- 17. 1) Иықты бүгеді.2) Жауырынның құстұмсық өсіндісінен басталады.
- 18. Тоқпан жілік етінің латынша атауы:Тоқпан жілік етінің басталуы:
- 19. 1) m.Brachiolis.2) Тоқпан жіліктің алдыңғы бетінен басталады.
- 20. Тоқпан жіліктің үшбасты етінің латынша атауы:Тоқпан жіліктің үшбасты етінің қызметі:
- 21. 1) m.Triseps brachii.2) Жиырылғанда қолды иық және шынтақ буынынан жазады.
- 22. Шынтақ етінің латынша атауы:Шынтақ етінің қызметі:
- 23. 1) m.anconeus.2) Қолды шынтақ буынынан жазады.
- 24. Дөңгелек пронатордың латынша атауы: Дөңгелек пронатордың қызыметі:
- 25. 1) Pronator teres.2) Білекті пронациялайды және оның бүгілуіне қатысады.
- 26. Білектің бұлшық еттері қанша топқа бөлінеді?Жұмыр пранатордың латыншасы:
- 27. 1) 2 топқа бөлінеді: 1.Алдыңғы;
- 28. Жұмыр пронатордың қызметі:Кәрі жіліктің білезік бүгетін етінің латынша атауы:
- 29. 1) Жілікті қол басымен бірге ішке қарай бұрады.2) m.Flexor carpi radialis.
- 30. Кәрі жіліктің білезік бүгетін етінің қызметі:Алақанның ұзын етінің латынша атауы:
- 31. 1) Қол басын бүгеді.2) m.Palmaris longus.
- 32. Алақанның ұзын етінің қызметі:Саусақ бүгетін беткей еттің латынша атауы:
- 33. 1) Қол басын бүгеді.2) m.Flexor digitorum superficialis.
- 34. Саусақ бүгетін беткей еттің қызметі:Шынтақтың білезік бүгетін еттің латынша атауы:
- 35. 1) Саусақтарды қол басымен бірге бүгеді.2) m.Flexor carpi ulnaros.
- 36. I-нұсқаII-нұсқаIII – кезең. Тест сұрақтары:
- 37. I-нұсқа1 Аяқ бұлшық етінің латынша аталуы:а) m.iliopsoasб)
- 38. 4 Кіші бел бұлшық етінің қызметі:а) санды
- 39. 7 Жамбас бұлшықеттерін ата:а) артқы және алдыңғы
- 40. Жамбас бұлшықеттеріне жатпайтын бұлшықеттердің латынша атауын атаңыз:m.Guadratus lumborumm.abdominis m.carpitism.anconeusm.Pectoralis minorm.Piriformism.lumbricalesm.Psoas minorm.Gluteus maximusm.Obturatorius internusm.iliopsoasm.Palmaris longus
- 41. m.Guadratus lumborumm.abdominis m.carpitis m.anconeusm.Pectoralis minor m.Piriformism.lumbricalesm.Psoas minorm.Gluteus maximusm.Obturatorius internusm.iliopsoasm.Palmaris longus Дұрыс жауабы:
- 42. Иық бұлшықеттерінің латынша атауын атаңыз:m.Biceps brachiim.coracobrachialism.brachialism.Ablguus internus abdominis m.Quadratus lumbocumm.latissimusdorsim.Serratus anteriorm.Trasversus abdominism.Pectoralis majorm.piramidalism.Obliguus externusm.Rectus abdominis
- 43. Дұрыс жауабы:m.Biceps brachiim.coracobrachialism.brachialism.Ablguus internus abdominis m.Quadratus lumbocumm.latissimusdorsim.Serratus anteriorm.Trasversus abdominism.Pectoralis majorm.piramidalism.Obliguus externusm.Rectus abdominis
- 44. Дельта тәрізді етИық белдеуінің бұлшық еттерін
- 45. Дельта тәрізді етДұрыс жауабы:Өттің еттеріҮлкен дөңгелек бұлшық
- 46. Мылқау суреттер:
- 47. Төмендегі суретке сипаттама беріңіз:
- 48. Төмендегі суреттке сипаттама беріңіз:
- 49. Төмендегі суреттке сипаттама беріңіз:
- 50. Төмендегі суретке сипаттама беріңіз:
- 51. Кестені толтырыңыз:
- 52. Дұрыс жауабы:
- 53. Жаңа Сабақтың тақырыбы:
- 54. Төменгі жақ сүйекЕріндерТілМеншікті ауыз қуысыЖұмсақ таңдайЖұтқыншақӨңешАсқазанҰйқы безіАш
- 55. Ауыз қуысы (Полость рта ,cavitas oris)Жоғарғы ерінЖоғарғы
- 56. Тіл (язык,lingua)Тілдің түбіріТілдің соқыр тесігіШекаралық жүлге Тілдің
- 57. Тістер (зубы,dentеs)Кіреуке Тістік заттекТістің ұлпасыТістік цементТіс түбірінің өзегіТіс ұшының тесігіТістің түбіріТістің мойныТіс сауыты
- 58. Жұтқыншақ (глотка,pharynx)Мұрынның қалқасыСоқыр тесікЖұтқыншақтың таралуыАлмұрт тәрізді қалтаЖұтқыншақ-көмейлік қақпашықтық қатпарШекаралық жүлгеТүтік-жұтқыншақтық қатпарЖұтқыншақтың қалтасыШырышты қабықЕсту түтігінің жұтқыншақтық тесігі
- 59. Өңеш (пищевод, esophagus)Жұтқыншақтың көмейлік бөлігіӨңештің мойындық бөлігінің тарылуыӨңештің кеуделік бөлігінің тарылуыӨңештің көкеттік тарылуыКөкетІштік бөлікКеуделік бөлікМойындық бөлік
- 60. Асқазан (желудок,gaster)
- 61. Аш ішек, тоқ ішек және соқыр ішек
- 62. Бауыр (печень,hepar)Өт қуықБауырдың сол үлесіБауырлық артерияТөменгі қуыстық венаБауырдың оң жақ үлгісі
- 63. Тік ішек (прямая кишка,rectum proctos)Сигма тәрізді жиектік
- 64. Ұйқы безі (поджелудочный железы, pancreas)Жалпы өт түтігіҰйқы
- 65. Ас қорыту жүйесі латыншасы: systema digestorium, Орысша:
- 66. 3) қорытылған;4) қорытылмаған.Ауыз қуысы латынша: cavitas oris,Грекше:
- 67. Тілдің үстіңгі жағында дәмді сезетін әр түрлі
- 68. Мұрын бөлігі хоана тесіктері арқылы мұрын қуысымен
- 69. 1) кардиалды немесе кіреберіс:2) асқазан түбі;3) асқазан
- 70. 12 елі ішек латыншасы: duodeum,Орысшасы: двенадцатиперстная кишка
- 71. Соқыр ішек – латыншасы: ceacum, орысшасы: слепая
- 72. Жоғарғы бетінде орақ тәрізді байлам бар.Ол арқылы
- 73. Қан капилярлары бөлшектердің ортасындағы орталық венаға қосылады.Оларды
- 74. Оларға инсулин мен глюкоген жатады.Бұл гормондар қанттың
- 75. Тоқ ішектің қызметі: 1) Суды сіңіреді;
- 76. Ауызша фронтальды сұрақтар:1. Ас қорыту жүйесінің латынша
- 77. Жақсы!Орташа. Нашар. Бүгінгі сабақты қалай бағалайсыз?
- 78. Негізгі пайдаланған әдебиеттер: “Күзенбаева Ә , Адам
- 79. Скачать презентанцию
Сабақтың мақсаты:Сабақтың мақсаттары:Оқу мақсаты:Білімгерлерлерге анатомия пәнінің міндеттерін, зерттеу әдістерін түсіндіру.Тәрбиелік мақсаты: Білімгерлерді мейірімділікке, ұқыптылықа, мәдениеттілікке үйрету. Оқуға және болашақ мамандығына деген сүйіспеншілігін арттыру.Дамыту мақсаты: Ойлау қабілетін, ой өрісін дамыту. Ғылымға деген
Слайды и текст этой презентации
Слайд 2Сабақтың мақсаты:
Сабақтың мақсаттары:
Оқу мақсаты:Білімгерлерлерге анатомия пәнінің міндеттерін, зерттеу әдістерін түсіндіру.
Тәрбиелік
мақсаты: Білімгерлерді мейірімділікке, ұқыптылықа, мәдениеттілікке үйрету. Оқуға және болашақ мамандығына
деген сүйіспеншілігін арттыру.Дамыту мақсаты: Ойлау қабілетін, ой өрісін дамыту. Ғылымға деген қабілетін арттыру. Білімдерін тәжірбиеде қолдана білуді үйрету. Туған өлкеге денген сезімін қалыптастыру, логикалық ойлау қабілеттілігін дамыту.
Слайд 41.Қол бұлшықеттері топографиялық қызметіне қарай қанша топқа бөлнеді?
2. Дельта тәрізді
бұлшық еттің латынша атауы:
3. Дельта тәрізді бұлшық еттің қызметі:
4. Иық
бұлшық еттері қанша топ түзеді?5. Құстұмсық-иық бұлшық етінің латынша атауы:
6. Құстұмсық-иық бұлшық етінің қызметі:
7. Супинатордың қызметі:
8. Мықын шандырының латынша атауы:
9. Мықын-бел бұлшық етінің латынша атауы:
10. Тігінші бұлшық еттің латынша атауы:
11. Тігінші бұлшық еттің қызметі:
12. Сирақ бұлшық еттері қанша топқа бөлінеді?
13. Асықты жілік шыбығының басталуы:
14. Сирақтың үшбасты бұлшық еттері қандай бұлшық еттерден тұрады?
15. Табан бұлшық еттінің латынша атауы:
Ауызша фронтальды жекеше сұрау.
сұрақтары:
I-кезең.
Слайд 37I-нұсқа
1 Аяқ бұлшық етінің латынша аталуы:
а) m.iliopsoas
б) mm.membri inferioris
в) m.spinalis
г)
mm.thoracis
2 Жамбас бұлшық еттері қанша топқа бөлінеді?
а) 4
б) 5
в) 2
г)
33 Кіші бел бұлшық етінің латынша аталуы:
а) m.piriformis
б) m.iliopsoas
в) m.sartorius
г) m.psoas minor
II-нұсқа
1 Қол бұлшықеттері топаграфиялық қызметіне қарай қанша топқа бөлінеді?
а) 2
б) 3
в) 5
г) 4
2 Дельтатәрізді бұлшықеттің латынша аталуы:
а) m.teres minor
б) m.subscapularis
в) m.deltoideus
г) m.biceps brachii
3 Білек бұлшықетеріне қандай топтар жатады?
а) артқы және алдыңғы
б) медиалді , латералді қарыншалар
в) ішкі және сыртқы
г) үлкен бел, мықындық бұлшықеттер
Слайд 384 Кіші бел бұлшық етінің қызметі:
а) санды сыртқа қарай айналдырады
б)
мықын шандырын кереді
в) ортан жілікті сыртқа бұрады
г) санды жазады
5 Аяқ
блшық еттері орналасуынақарай қанша топқа бөлінеді?
а) 3
б) 2
в) 4
г) 5
6 Тігінші еттің латынша аталуы:
а) m.plantaris
б) m.sarforiuz
в) m.semitendinosus
г) m.piriformis
4 Иықтың екі басты бұлшық етінің пішіні кандай?
а) дөңгеленген
б) жалпақ
в) ұзын ірі бұлшықет
г) ұршықтәрізді
5 Шынтақ бұлшық еттінің латынша аталуы:
а) m.brachioradialis
б) m.anconeus
в) m.palmaris longus
г) m.iliacus
6 Шынтақ бұлшық етінің қызметі?
а) қол басын бүгеді
б) иықты бүгеді
в) шынтақбуынында білекті бүгеді
г) білекті шынтақ буынында жазады
Слайд 397 Жамбас бұлшықеттерін ата:
а) артқы және алдыңғы будалары
б) медиалді ,
латералді қарыншалар
в)ішкі және сыртқы
г) үлкен бел, мықындық бұлшықеттер
8 Санның шартты
еті қай жерде орналасқан?а) төменгі егіз еттің астында
б) жамбастың сырт жағында
в) бөксе еттерінің алдында
г) санның алдынғы жағында
9 Сирақ бұлшықеттеріне қандай топтар жатады?
а) ортаңғы және шеткі
б) алдыңғы,латералді,сыртқы
в) қиғаш бас,көлденең бас
г) үлкен бел,мықындық
7 Құстұмсық-иық бұлшық етінің пішіні қандай?
а) жалпақ,ұршықтәрізді
б) күшті дамыған,жалпақ
в) ұзын бір қауырсынды жалпақ
г) дөңгеленген
8 Қол ұшы бұлшықеттері қанша топқа бөлінеді?
а) 3
б) 5
в) 4
г) 6
9 Білек бұлшықетінің латынша аталуы?
а) mm.capitis
б) mm.anterbrachii
в) m.anconeus
г) m.palmarislongus
Слайд 40Жамбас бұлшықеттеріне жатпайтын бұлшықеттердің латынша атауын атаңыз:
m.Guadratus lumborum
m.abdominis
m.carpitis
m.anconeus
m.Pectoralis minor
m.Piriformis
m.lumbricales
m.Psoas
minor
m.Gluteus maximus
m.Obturatorius internus
m.iliopsoas
m.Palmaris longus
Слайд 41m.Guadratus lumborum
m.abdominis
m.carpitis
m.anconeus
m.Pectoralis minor
m.Piriformis
m.lumbricales
m.Psoas minor
m.Gluteus maximus
m.Obturatorius internus
m.iliopsoas
m.Palmaris
longus
Дұрыс жауабы:
Слайд 42Иық бұлшықеттерінің латынша атауын атаңыз:
m.Biceps brachii
m.coracobrachialis
m.brachialis
m.Ablguus internus abdominis
m.Quadratus lumbocum
m.latissimusdorsi
m.Serratus
anterior
m.Trasversus abdominis
m.Pectoralis major
m.piramidalis
m.Obliguus externus
m.Rectus abdominis
Слайд 43Дұрыс жауабы:
m.Biceps brachii
m.coracobrachialis
m.brachialis
m.Ablguus internus abdominis
m.Quadratus lumbocum
m.latissimusdorsi
m.Serratus anterior
m.Trasversus abdominis
m.Pectoralis major
m.piramidalis
m.Obliguus
externus
m.Rectus abdominis
Слайд 44Дельта тәрізді ет
Иық белдеуінің бұлшық еттерін
атаңыз:
Өттің еттері
Үлкен дөңгелек
бұлшық етҚылқанүсті бұлшық ет
Қылқанасты бұлшық ет
Шайнау еттері
Жауырынасты бұлшық ет
Қиықша ет
Кіші дөңгелек бұлшық ет
Трапеция тәрізді ет
Бронх еттері
Қолды бүгу еті
Слайд 45Дельта тәрізді ет
Дұрыс жауабы:
Өттің еттері
Үлкен дөңгелек бұлшық ет
Қылқанүсті бұлшық ет
Қылқанасты
бұлшық ет
Шайнау еттері
Жауырынасты бұлшық ет
Қиықша ет
Кіші дөңгелек бұлшық ет
Трапеция тәрізді
етБронх еттері
Қолды бүгу еті
Слайд 53Жаңа Сабақтың тақырыбы:
Ас қорыту.
Сабақтың жоспары:
1. Ас қорыту жүйесіне жалпы шолу.
2. Ас қорыту
жүйесінің қызыметі.3. Ас қорыту түтігінің құрлысы .
Слайд 54Төменгі жақ сүйек
Еріндер
Тіл
Меншікті ауыз қуысы
Жұмсақ таңдай
Жұтқыншақ
Өңеш
Асқазан
Ұйқы безі
Аш ішек
Тоқ ішек
Он екі
елі ішек
Бауыр
Тік ішек
Соқыр ішек
Ас қорыту жүйесі (Пищеварительная
система, systema digestorum)
Слайд 55Ауыз қуысы (Полость рта ,cavitas oris)
Жоғарғы ерін
Жоғарғы жақ сүйектің тістері
Жұмсақ
таңдай
Таңдайлық тілшік
Аңқа
Таңдай-тілдік доғашық
Төменгі ерін
Төменгі жақ сүйектің тістері
Таңдай-жұтқыншақтық доғашық
Слайд 56Тіл (язык,lingua)
Тілдің түбірі
Тілдің соқыр тесігі
Шекаралық жүлге
Тілдің орталық жүлгісі
Тілдің денесі
Тіл
жиегі
Тіл ұшы
Жапырақ тәрізді бүртіктер
Саңырауқұлақтәрізді бүртіктер
Науашықтәрізді бүртіктер
Таңдайлық бадамша
Тіл-көмекейлік қақпашықтық орталық қатпар
Дауыстық
қатпар
Слайд 57Тістер (зубы,dentеs)
Кіреуке
Тістік заттек
Тістің ұлпасы
Тістік цемент
Тіс түбірінің өзегі
Тіс ұшының тесігі
Тістің
түбірі
Тістің мойны
Тіс сауыты
Слайд 58Жұтқыншақ (глотка,pharynx)
Мұрынның қалқасы
Соқыр тесік
Жұтқыншақтың таралуы
Алмұрт тәрізді қалта
Жұтқыншақ-көмейлік қақпашықтық қатпар
Шекаралық жүлге
Түтік-жұтқыншақтық
қатпар
Жұтқыншақтың қалтасы
Шырышты қабық
Есту түтігінің жұтқыншақтық тесігі
Слайд 59Өңеш (пищевод, esophagus)
Жұтқыншақтың көмейлік бөлігі
Өңештің мойындық бөлігінің тарылуы
Өңештің кеуделік бөлігінің
тарылуы
Өңештің көкеттік тарылуы
Көкет
Іштік бөлік
Кеуделік бөлік
Мойындық бөлік
Слайд 61Аш ішек, тоқ ішек және соқыр ішек (тонкая кишка,толстая кишка,слепая
кишка,intestinum tenue, intestinum crassum,caecum)
Сигма тәрізді жиек ішек
Жоғарыланған жиек ішек
Көлденең
жиек ішекТөмендеген жиек ішек
Соқыр ішек
Мықын ішек
Аш ішек
Слайд 62Бауыр (печень,hepar)
Өт қуық
Бауырдың сол үлесі
Бауырлық артерия
Төменгі қуыстық вена
Бауырдың оң жақ
үлгісі
Слайд 63Тік ішек (прямая кишка,rectum proctos)
Сигма тәрізді жиектік ішек
Тік ішектің кеңжері
Артқы өтістің өзегі
Артқы өтісті қысатын бұлшықет
Артқы өтіс аймағының терісі
Артқы өтісті
көтеретін бұлшықет
Слайд 64Ұйқы безі (поджелудочный железы, pancreas)
Жалпы өт түтігі
Ұйқы без денесі
Ұйқы
без түтігі
Ұйқы без басы
Он екі елі ішектің жоғарланған бөлігі
Тесігі
Слайд 65
Ас қорыту жүйесі латыншасы: systema digestorium,
Орысша: пищеварительная система.
Ас қорыту
мүшелері:
Ауыз қуысы;
Жұтқыншақ ;
Өңеш;
Аш ішек;
Тоқ ішек;
Бездері: үш жұп:
1.Сілекей бездері (шықшыт,тіл
асты ақ,жақ асты);2.Ұйқы безі (қарын асты безі);
3.Бауыр.
Жүйенің қызметтері:
1) тағамды механикалық;
2) қоректік заттарды;
Тіректі конспект:
Слайд 663) қорытылған;
4) қорытылмаған.
Ауыз қуысы латынша: cavitas oris,
Грекше: stoma,
Орысша: Ротовая
полость.
Екі бөлігі бар: кіре берісі және меншікті ауыз қуысы.
Меншікті ауыз
қуысы жоғары жағынан таңдай мен төменгі жағынан бұлшық ет диафрогмасынан,екі бүйірінен және алдынан тістермен,ал артынан аранмен шектеседі.Таңдай -латынша: palatinum, орысша: небо.
Қатты және жұмсақ таңдайдан тұрады.Жұмсақ таңдайдың ортаңғы бөлігі-тілшесі деп аталады.
Бүйір жағында алдыңғы және артқы жағында талшықтар болады.Олардың аралықтарында бадалша бездер жатады.Лимфоидті ұлпадан түзілген, қорғаныш қызмет атқарады.
Тіл – латынша: lingua, орысша: язык – пішінін өзгертіп тұратын етті мүше.Сыртынан кілегей қабықшамен қапталған.
Слайд 67
Тілдің үстіңгі жағында дәмді сезетін әр түрлі емізікшелер орналасқан .Олардың
құрамында дәм сезу рецепторлары болады.Тілдің түбірі,денесі,ұшы болады.
Қызметі: 1) дәм сезу,сөйлеуге
және шайнауға қатысады.Тістер-латынша: dens ,орысша: зуб.
Шығу мерзіміне байланысты сүтті және тұрақты түрлері болады.Тұрақты тістің саны-32.Пішініне қарай күрек,ит, кіші және үлкен,ауыз тістер деп бөледі.
Тістің құрылысы: тіс сауыттан,мойыннан,түбірден құралған.
Тіс сауыты эмальмен қапталған.Оның астында дентин жатады.Тістің ішкі қуысы болады.Ол пульпа толтырып жатады (қан тамырлары мен нерв талшықтарынан) тұрады Жұтқыншақ-латынша: pharynx,орысша: глотка.
Мойын омыртқаларының алдыңғы жағында орналасқан.Бас қаңқасының негізгі сүйегінен басталып 4-ші мойын омыртқасы тұсында өңешке жалғасады.Үш бөлігі бар: мұрын,ауыз,көмей.
Слайд 68Мұрын бөлігі хоана тесіктері арқылы мұрын қуысымен байланысады.Бұл бөлігінің екі
бүйірінде түтіктерінің тесіктері болады.Ол түтіктер арқылы ортаңғы құлақ жұтқыншақтың мұрын
бөлігінен байланысады. Ортыңғы құлақ сыртқы ортадағы қысыммен теңестіреді.Ауыз бөлігі: аран арқылы ауыз қуыспен байланысады.
Көмей бөлігі: оның алдында көмей тесігі орналасқан.Осы бөлік өңешке жалғасып кетеді.
Өңеш- латынша: esophagus.
Орысша: пищевод
Ұзындығы 25-30 см. бөлімдері: мойын,кеуде,құрсақ. 11 арқа омыртқа тұсында асқазанға жалғасады.Қабырғасы 3 қабаттан тұрады.Ішкісі кілегейлі эпителий ұлпасы ортаңғы бұлшық етті,сыртқысы дәнекерлі.
Асқазан- латынша: gaster,орысша: желудок.
Бөлімдері:
Слайд 691) кардиалды немесе кіреберіс:
2) асқазан түбі;
3) асқазан денесі;
4) шыға беріс.
Асқазанның
кіші және үлкен иіндері бар.Қабырғасы 3 қабаттан тұрады.Ішкісі кілегейлі,эпителий ұлпасынан,қатпарланып
тұрады.Бұл қабатта көптеген бездер бар: 3 түрлі.Олар тұз қышқылын пепсин мен шырышты затты шығарады.Осы үшеуі араласып асқазан сөлін түзейді.Ортаңғы қабаты бұлшық етті,ет талшықтары 3 бағытта орналасқан.Сыртқысы ұзына бойы,ортаңғысы көлденең,ал ішкісі қиғаш орналасқан. Сыртқы қабаты сір қабат.Іш пердеден құралған.Бұл қабат кіші және үлкен шажырқай түзейді.
Аш ішек- латынша: istestinum tenue,орысша: тонкий кишечник. Асқазаннан басталып тоқ ішекке жалғасады.Ас қорыту жолының ең ұзын бөлігі 5-6 м-ге дейін жетеді.3 бөлімі бар: 1) 12 елі ішек; 2) Аш ішек; 3) Мықын ішек;
Слайд 7012 елі ішек латыншасы: duodeum,
Орысшасы: двенадцатиперстная кишка .
Асқазанның шыға берісінен
басталып,оңға қарай иіліп,сәл төмен түсіп,ащы ішекке ауысады.Пішіні доға тәрізді,ұзындығы 25
см.Шажырқайы болмайды.Ішектің орта жерінен ұйқы безінің түтігімен өт түтігі ашылады.Бұл жерде тамақ толық қортылады.Аш ішектің иірімдері көлденең орналасқан,мықын ішектің ұзына бойы.Аш ішектің негізгі қызметі:сіңіру. Сондықтан кілегейлі қабатының құрылысы ерекше.Тоқ ішек латынша: intestinum crassum,
Орысша: толстый кишечник.
Ұзындығы 1,5-2,5 метрдей.Оң жақ мықын бөлігінде аш ішектен басталады.Анус тесігімен аяқталады.
Тоқ ішектің 3 бөлімі бар:
Соқыр ішек 4 көлденең;
Өрлеме 5 төмен;
Тік ішек 6 сигма.
Слайд 71Соқыр ішек – латыншасы: ceacum, орысшасы: слепая кишка.
Жамбастың оң ойысында
жатады.Ұзындығы 6-7 см,ені 5-6 см.Ішектің түбіне құрт тәрізді өсінді жалғасып
жатады.Оның ұзындығы-2-12 см жетеді.Аш ішектің соқыр ішекке ашылар жерінде қос ерінді қақпақша жатады.Тік ішек латынша: rectum,орысша: прямая кишка.
Ұзындығы 16-18см,ені 4-5 см Кіші жамбас астауында орналасқан.Кеңейген жоғарғы бөлігін ампулла деп атайды.Төменгі бөлімінде аналь бағамдары және олардың арасындағы аналь қуыстары болады.Бұл аймақты жинақ деп атайды.Өйткені бұл жерден вена тамыры тарайды.
Бауыр латынша: hepar,орысша: печень.
Адам денесіндегі ең үлкен без.Салмағы 1,5 кг.Түсі: қызғылт-қоңыр.Құрсақ қуысының жоғарғы оң жағында орналасқан. Төменгі оң жақ қабырғалардың астында жатады. Бауырдың жоғарғы және төменгі беттерін алдыңғы және артқы жиектерін байқаймыз.
Слайд 72Жоғарғы бетінде орақ тәрізді байлам бар.Ол арқылы бауыр көк етке
ілініп тұрады.Төменгі бетінде екі ұзынан жатқан сайлар және бір көлденең
сай бар.Оң жағындағы сайында өт қапшығы жатады.Көлденең сайында бауыр қақпасы жатады.Ол жерден бауырдың қан тамырлады,өт түтігі, нерв талшықтары,лимфа тамырлары кіріп шығады.Бауырдың негізгі қызметтері:
Зат алмасуына қатысады;
Гомеостаз (ішкі ортаның тұрақтылығын сақтайды);
Қандағы зиянды заттарды залалсыздандырады;
Өт жасап шығарады;
Глюкоген қорын жасайды.
Бауырдың ішкі құрылысы: әр бөлігі 4 сигменттен тұрады.Олар бөлшектерге бөлінеді.Пішіндері преумға ұқсас. Бөлшектер гепотоциттерден (бауыр жасаушы) қан капиляр және өт түтікшелерінен тұрады.
Слайд 73Қан капилярлары бөлшектердің ортасындағы орталық венаға қосылады.Оларды қабырғасы бөгде заттарды,микроптарды
қоршап алатын клеткелардан түзілген. Өт түтікшелері бір – бірімен қосылып,іріленіп
бөлікше аралық өт түтікшесін пайда қылады.Өт қапшығы- латынша: vesicachole,
Орысша: желечный пузырь.
Пішіні алмұртқа ұқсас,оның мойны,денесі,түбі болады.Өт түтігі 12 елі ішекке құйылады.Тәулігіне 500-1200 мл өт бөлінеді
Ұйқы безі латынша: parcreаs,
Орысша: поджелудочная железа.
1-2 бел омыртқаларының тұсында орналасқан. Оның басы,денесі, ұшы болады.Құйрығы көк бауырмен шектеседі.Ұзындығы 15 см,салмағы 70-80 грамм.Бездің бөлшектері ацинустерден тұрады.Олар сөл бөліп шығарады.Ал лангерганс аралықтарында альфа,бетта жасушалары гармондарды түзейді.
Слайд 74Оларға инсулин мен глюкоген жатады.Бұл гормондар қанттың мөлшерін бір қалыпта
ұстап тұрады.Егер гормондардың бөлінуі азайса адам қантты диабетке ұшырайды.
Ұйқы безінің
сөлінің құрамында көптеген ферменттер бар.Олар арқылы қоректік заттар толық қорытылады.Өттің әсерінен лимфаза ферменті белсендіріледі.Ұйқы безі аралас безге жатады. Ол эндокринді және экзокринді қызмет атқарады.Эндокринді қызмет-қанға гармон бөледі.Ал экзокринді 12 елі ішектің қуысына сөл бөледі.Үш пердесі латынша: peretonium,орысша: брюлина
Серозды қабық,екі жапырақшадан тұрады.1) паритальдық; 2) висцеральды.
Құрсақ қуысының қабырғаларын астарлап жатады,құрсақ қуысында орналасқан мүшелерді жауып жатады.Құрсақ қуысының қабырғасынан мүшеге ауысқанда шарбылар пайда болады.Олар арқылы ішектер бір қалыпта орналасады.
Слайд 75
Тоқ ішектің қызметі: 1) Суды сіңіреді;
2) В витаминін түзейді;
3) Қорытылмаған заттарды нәжіске
айналдырады .
Құрылысының ерекшеліктері:
Кілегейлі қабатында бүрлер болмайды.
Гаструлалары бар.
Бұлшық ет талшықтары 3 таспа пайда қылады.
Слайд 76Ауызша фронтальды сұрақтар:
1. Ас қорыту жүйесінің латынша атауы:
2. Ас қорыту
жүйесінің жалпы ұзындығы:
3. Ас қорыту ағзалары қанша қабаттан тұрады?
4.
Ауыз қуысының латынша атауы:5. Өңештің ұзындығы:
6. Сілекей бездері қанша топқа бөлінеді?
7. Күрек тістің жалпы саны:
8. Бауырдың салмағы:
9. Он екі елі ішек қайда орналасқан?
10. Аш ішектің бөлімдерін атаңыз:
11. Тоқ ішектің қызыметі:
12. Асқазанның бөлімдерін атаңыз:
13. Асқазанның латынша атауы:
14. Соқыр ішектің ұзындығы:
15. Тік ішек қайда орналасқан?
Слайд 78Негізгі пайдаланған әдебиеттер: “Күзенбаева Ә , Адам анатомиясы” 2001жыл, 71-92
беттер.
Қосымша әдебиеттер: М. Дайырбекова, “Адам анатомиясы” Алматы 2002жыл,108-124 беттер.
Үй тапсырмасы:
Ас қорыту. 
