САУЫН СИЫРДЫ АЗЫҚТАНДЫРУ

Қазақ агротехникалық университеті, ҚР, Астана қ.
ауылшаруашылығы

ғылымдарының докторы, профессор

сиыр сауымы – 24 кг, ІІ -"- – 36 кг,

І -"- – 50 кг болып, 1 кг сүтке жұмсалған құнарлы жем мөлшері, тиісінше, 600-500; 500-400; 350-300 грамға кеміген
Бұл азықтандырудың экономикалық фактор екенін көрсетеді

күн

алмасуы 300-700% өседі
Азық (құрғақ зат) желіну мөлшері өнім өндіру мұқтаждығын

қамтамасыз етпегендіктен, сиырдың дене қорының жұмсалуынан тірілей салмағы кемиді
3-4-ші айда азық (құрғақ зат) желінуі өсіп, сиыр тірілей салмағы өсе бастайды

оны түзуге қажетті энергия дене қорынан жұмсалады
Соның салдарынан сүтею кезеңіндегі

ТС кемуі 6-8%, ең шегі 10% аспауы керек. Одан асқан жағдайда сиыр денсаулығына зиян келіп, сервис-кезеңі ұзаруынан көбеюшілік көрсеткіштері төмендап, өнімділігі аяаяды
Тұқымдық өнімдік қасиеттері жоғары сиырлар онлдай қасиеттері төмен сиырлармен салыстырғанда денедегі май қорын ұзағырақ пайдаланады
Бұл кезеңде сиырлардың ТС кемуі күніне 700 г жетуі мүмкін

мен химус жылжуының жылдамдығы;
Метаболикалық – аумақты жемшөптің мол мөлшері қарынға

(месқарынға) басқа азықтар енуін шектейді; құнарлы жемнің көп мөлшері рацион энергиялық қуаттылығын арттырғанмен, аумақты азық желінуін шектейді
Аумақты және құнарлы азықтар қатынасы кормов, рационның физикалық аумағы ж.б.

лаг-кезеңі деп аталады:
- құнажын лаг-кезеңі – 8-10 апта
- сақа

сиыр лаг-кезеңі – 4-6 апта
Желінген азық құрғақ затының әр 1 кг қосымша
2-2,5 кг сүт түзілуіне мүмкіндік тудырады
Құрғақ зат желінуіне:
сиыр өнімділігі
тірілей салмағы
азық мөлшері мен сапасы
олардың қорытылуы
жегізердегі алдын ала өңделуі
жегізу жиілігі ж.б. жағдайлар әсер етеді

көлемі – 60-40%
- протеин мөлшері –

18-19%
- БДЖ – 28%, ҚДЖ – 19% болуға тиіс
Рацион құрамы мен құрылымын қысқы мерзімді, жедел түрде өзгертуге болмайды
Ацидоз, ҚЗ желінуінң азаюын, т.с.с. Жағдайларға жол бермеу үшін алғашқы екі аптада құнарлы жем мөлшерін біртіндеп, тәулігіне 500-700 г көлемінде қосады

затпен

Сүт сауымы,

Тірілей салмағы, кг
кг 400 500 600

20 14,6 15,9 17,3
30 17,7 19,6 20,9

Сауым күндері

Жегізу деңгейі, %
15 75
30 85
60 95
90 100
120 100
150 98
180 93
210 81
240 79
270 71
300 65

аумақты азық есебінен алынатын сауым

жетеді

Оның қорын толықтыру үшін рацион ҚЗ 17-19 % деңгейінде протеин

жеткізіліге тиіс

Жеткізілген протеиннің 35-30% месқарында ыдырамайтын түрде болуы керек

Тәуліктік сауымы 20 кг-нан асатын сауын сиырдың протеиндік мұқтаждығын қамтамасыз ету үшін әр 5 кг сүтке «шикі» протеині 34-50% деңгейіндегі 500 г құнарлы жем жегізу керек

денесінің 1 кг салмақ қосымына – 24 МДж, майлылығы 3,6-3,8%

1 кг сүт түзіміне – 3 МДж
өнімдік энергия жұмсалады;
оның дене салмақ қосымы мен сүт тізуге орташа пайдаланымы 60% (0,6) болғандықтан 1кг:
- сүт түзіміне… 3 : 0,6 = 5 МДж,
-салмақ қосымына… 24:0,6 = 40 АЭ жұмсалады
Дене қорының сүт түзіміне пайдаланымы 80% (0,8) шамасында болғандықтан, 1 кг дене салмағынан… 24 х 0,8 = 19 МДж, яғни 6-7 кг сүт түзуге жететін АЭ босайды

затпен

Қоңдылығы Суалған Бұзаулағаннан кейінгі
балл кезеңде 1 аптада 2 аптада 70 күнде
3.25 6.06 12.07 13.17 13.90
4.04 6.07 10.56 11.50 13.21

Тірілей салмағының

кемуі
3.25 0.64 43.30
4.04 1.12 55.52
P 0.001 0.065

Тірі салмағының

балл к е м у і
3.25 0.64 43.30
4.04 1.12 55.52
P 0.001 0.065

күні
Норма
С А

У Ы М Сиыр қоңдылығы

азықтандыруының шешуші кезеңі – саумының алғашқы үштік кезеңі
Бұл кезеңдегі

астарласқан организм мұқтаждығын жан-жақты және толық қамту мүмкіндігі шектеулі

л сүт бракқа шығарылады
Сервис-кезеңі 19 күнге ұзарады
Шудың уақытында бөлінбеуінен келген

зиян соммасы 3000-4000 теңгені құрайды

Шудың уақытында түспеуінің салдары

қамтамасыз етуге жеткілікті протеині бар, рацион жегізу керек
Қоңдылығы

–
2.75-3.25 балл аралығында болуға тиіс

2.75 - 3.25

Азықтандыру
мол сүттілікпен қатар сиыр салмағын толықтыруға бағытталады

келесі сауымға қажет қор жинала бастайды

дамыған, салмақты (енесінің т.с. 7-10% шамасында) бұзау алу