То?ыз ??мала?.

ережелерін үйрету.
б) Оқушыларды ұқыптылыққа, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.
Сабақтың тақырыбы:
Тоғызқұмалақ

атайды. Себебі бұл ойынды алғашында өрісте қойларын жусатып жіберген қойшылар

ойнайтын болған. Жерден ұя-шұңқырлар қазылып, құмалақпен ойналған . Тоғызқұмалақ ойыны 400 мың жыл бұрын пайда болған.

18 – отаудан, 2- қазаннан тұратын арнайы тақтада 162- таспен

ойналады. Тоғызқұмалақ ойыны – тақ сандар мен жұп сандардың өзара тартысы. Бастапқыда әр отауда тоғыз құмалақтан орналасады. Ойынды солдан оңға қарай кез келген отаудан бастап жүруге болады. Ол үшін жүріс жасалатын отаудан орнына бір құмалақ қана қалдырып, қалған сегіз құмалақты түгелімен аласыз да, келесі отаудан бастап әрбір отауға қолдағы құмалақ біткенше бір-бірден салып шығасыз. Ойыншылардың мақсаты – неғұрлым көп құмалақ алу. Сондықтан ойын үстінде әрбір ойыншы өз отауларындағы құмалақтарды шамасы келгенше жұп ұстауға, қарсы жақтың отауларын тақ жасап отыруға тырысады. Тақ санды отауларға үздіксіз шабуыл жасалады. Қазандарға ойыншылардың ұтыстары жазылады. «Тоғызқұмалақ» ойыншының жылдам ойлауына, есептеудің түрлі тәсілдерін меңгеруіне ықпал етеді және бабаларымыздың осал адамдар болмағанына көз жеткізеді.

ұтып алуға да болады. Оны ежелде – “тұзды үй”, қазіргі

тілде – тұздық деп атайды.
Тұздық алу үшін жүріс жасаған кезде, қарсыластың екі құмалағы бар отауына таратқан құмалағыңыздың соңғысын түсіру керек. Отаудағы соңғы құмалақ үшеу болған жағдайда тұздық болады және сол отауда бірге ұтып алынады.
Енді жүріс жасалған сайын тұздық алынған отауға түсетін бір құмалақ, міндетті түрде сіздің қазаныңызға салынып отырады.
- Тұздық алынған отауға арнайы белгі қойылады.
- Тұздық ойында бір рет алынады және №9 отаудан ешқашан алынбайды.
- Тұздық аттас отаулардан алынбайды.

Әр құмалақ ұтып алынған сайын немесе тұздыққа түскен сайын қарсыластардың

жүріс мөлшері кеми береді.
Сондықтан ойын соңында қарсыластардың бірінің отауларында жүріс жасай алмайтын жағдай да кездеседі.
Ойыншылардың бірінің отауларындағы құмалақты бірінші таусып алып, жүріссіз қалуы – атсырау деп аталады.
Атсырауға ұшыраған ойыншының қарсыласы бұл жағдайда қосымша бір жүріс жасап, барлық құмалақтарды өз қазанына салып алады.

отауларының біріне түсіп, жүріс беретін болса, ойын әрі қарай жалғаса

береді.
Егер ойыншы ойын барысында 82 құмалақ жинаса ойын бірден тоқтатылады.