TÜRKMENISTANYŇ BILIM MINISTRLIGI TÜRKMENISTANYŇ MILLI BILIM

INSTITUTY
INFORMATIKA 7
Türkmenistanyň orta mekdepleriniň VII synplary üçin

interaktiw-multimedia elektron gollanmasy

AŞGABAT 2014

World Wide Web,
elektron poçta

torlaryň bileleşigi ýa-da bütindünýä kompýuter torudyr. Internet toruna personal kompýuterler,

telefonlar, telewizorlarda, awtomobillerde, aýdym-saz merkezlerinde we goşmaça oýun enjamlarda gurnalan gurluşlar birikdirilip bilner. Internet toruna birikdirilýän gurluşlaryň sany günsaýyn artýar. Internet hyzmatyny gurnaýjylar – internet prowaýderler – şol gurluşlar üçin toruň elýeterli bolmagyny üpjün edýärler.

bilim resurslaryny, meselem, dünýäniň iri kitaphanalarynyň we muzeýleriniň elektron gaznasy

we kataloglaryny, ylmy maglumatlar goruny we gözleg sistemalaryny, iri ylmy we bilim beriji merkezleriň gazananlary baradaky informasiýalary, ylmy makalalary we referatlary görmäge mümkinçilik berýär. Internet torunda syýasy wakalar, biznes, medisina, medeniýet, sport, turizm täzelikleri baradaky maglumatlar hem berilýär. Hut şu günki günde internet tory arkaly dükanlardaky harytlaryň görnüşleri bilen tanşyp, hatda satyn alyp hem bolýar.

gepleşikleriň programmasyny bilip bolýar. Elektron gazet-žurnallary okap bolýar, oýunlary, kompýuter

programmalaryny , wideo filmleri we saz eserlerini görüp, alyp bolýar. Internet tory adamlaryň ýazuw üsti bilen, dilden, bir-biregi görmek arkaly gepleşip bilmeklerine, konferensiýalary, çekişmeleri geçirmeklige mümkinçilik döredýär.
Şonuň bilen birlikde, internet torunda peýdasyz ýa-da gerekmejek ýüregedüşgünç reklamalara, hili pes edebi eserlere, hakyky ýagdaýa laýyk gelmeýän informasiýalara gabat gelmek bolýar.

elektron poçta, hakyky wagt kadasynda habarlary alyşmak serişdeleri ýaly meşhur

gulluklarynyň üsti bilen durmuşa geçirilýär.

Bütindünýä informasion kerebi (World Wide Web − WWW) − şu günki günde internet torunyň iň meşhur we oňaýly gullugydyr. Ol tor hyzmatlarynyň aglaba köplügini birikdirýär.

doglan güni 1991-nji ýylyň 6-njy awgusty hasaplanýar.
Şol

gün Ženeweda (Şweýsariýa) Ýewropa ýadro barlaglar merkezinde işleýän Tim Berners Li, WWW baradaky özüniň gysgaça proýektini çap edýär.

Tim Berners Li

kompýuteriň ekranynda tekstiň elementleriniň arasynda arabaglanşygy guramaga mümkinçilik berýän informasiýa

gurluşy bolup, bir elementden beýleki elemente geçmegi amal edýär.
Internet torunyň has giň ýaýran we netijeli gulluklarynyň biri-de elektron poçta (Electronic Mail − E-mail) gullugydyr.
Ol elektron gutusynyň kömegi bilen tekst habarlaryny(elektron hatlary) alyşmak üçin niýetlenendir.
Elektron hatlaryň ýany bilen oňa berkidilen görnüşde faýllary ibermek bolýar.
Poçta gutusynyň salgysy iki bölekden durýar: ady we arasy @ belgi bilen bölünen prowaýderiň salgysy, meselem tema@mail.ru .

IRC) hakyky wagtda tory ulanyjylaryň arasynda ýazuw gepleşiklerini alyp barmagy

üpjün edýär.
Internet toruna birikmegi dürli usullar bilen amala aşyrmak bolar.
Olardan has giň ýaýranlary şu aşakdakylardyr:
•modemiň kömegi bilen telefon liniýasy boýunça birikmek;
•berlen aragatnaşyk kanallary boýunça birikmek;
•öýjükli aragatnaşyk boýunça birikmek.
Soraglar
1.Internet torunyň esasy mümkinçiliklerini amala aşyrmak üçin, nähili çesmesi bar?
2.Internet toruny ulanyjylar üçin WWW nähili mümkinçiliklere eýe?