vi топ элементтері. оттегі, күкірт қасиеттері және қосылыстары

Тулегенова. Г

әдебиеттер

оттегі О, күкірт S, селен Se,теллур Te,полоний Po элементтері жатады.

Бұл элементтер атомдарының валенттік деңгейлерінің электрондық формуласы ns2np4. Оттегі қосылыстарда көбінесе теріс жирек - II, сирек - I тотығу дәрежелерін көрсетеді. Басқа халькогендерге +IV және +VI, сонымен бірге -II тотығу дәрежелері тән. Электртерістіктері бойынша О және S -бейметалдар, ал Se, Te және Po - амфотерлі элементтер; Se мен Te бейметалдық, ал Po металдық қасиеттерді басымырақ көрсетеді.Бос күйінде оттегі O2 - газ, ал күкірт және оның аналогтары- қатты заттар. Оттегіден полонийға қарай жай заттардың тотықтыру мүмкіндіктері азаяды.

VІ - тобындағы химиялық элемент . Реттік нөмірі 8 ,

атом массасы 15,999 . Оттегі — Химияның ең маңызды элементі және Жер бетіндегі Көптеген тірі ағзалардың тыныс алуын қамтамасыз етеді . Оттегісіз біз бірнеше минут қана өмір сүре аламыз . Жасушалар мен талшықтар өмір тіршілігіне қажетті Өздеріндегі энергияны босата отырып , органикалық заттарды тотықтыру үшін оттегіні пайдаланады

қайнау температураларының айырмашылығына қарай буландырып бөліп алады . Осылайша алынған

оттегі көгілдір түсті баллондарда сақталады , себебі сұйық оттегі ашық - көгілдір түсті болады . Ал зертханалық алу әдістері кейбір оттегіге бай күрделі қосылыстарды айыруға негізделген Тұрмыста жиі қолданылатын « марганцовканы » айыру . Ол үшін құрғақ сынауыққа аздаған түйірлерін салып , Оның аузын газ шығатын түтігі бар тығынмен жауып қыздырамыз

, Дәмсіз , түссіз газ . Сондықтан оны ауадан ажырату

қиын . Тек он сегізінші ғасырда тәжірибе жүзінде ағылшын химигі Дж . Пристли ( 1774 ж . ) мен швед ғалымы К. Шееле ( 1772 ж . ) оттекті бос күйінде алып , оның ауаның құрамдас бөлігі екенін дәлелдеді . Оттек ауадан сәл ауыр . 0 ° С - та және бір атм қысымда ( 101,325 кПа ) оның бір литрінің массасы 1,43 грамм , ал ауаныкі - 1,29 грамм тартады . Оттектің физикалық қасиеті Оттек суда аз ериді . Қалыпты жағдайда 20 ° С - та және 1 атм қысымда судың 100 көлемінде небәрі З көлем оттек газы ериді . Осы қасиетіне орай , арнайы газ өлшегіш деп аталатын шыны аспаптағы суды ығыстыру арқылы оттек газын жинап сақтауға болады . Оттек - 183 ° С - та сұйылады , - 218 ° С - та қатады .

бұл үдеріс жану деп аталады , ол жылу мен жарықты

бөле жүреді . Жай заттармен әрекеттесуі Бейметалдармен әрекеттесуін көру үшін оттегі толтырылған сынауыққа көмірдің түйірін салсақ , ол жарқырап жана бастайды : C + 02 = CO2 Түзілген көмір қышқыл газын әк суына жіберсек Оның лайланатыны сендерге белгілі . Бұдан басқа күкірт , фосфор , т.б. бейметалдар да оттегінде жанады : S + 02 = SO24P + 502 = 2P205 Кейбір металдар да оттегінде жанып оксидтер түзеді . Мысалы , оттегімен Толтырылған сынауыққа магний ұнтақтарын сепсек , оның жарқырап жанғанын көруге болады . 2Mg + O2 = 2Mgo Болат сымның ұшына кішкентай көмір түйірін шаншып алып , оны тұтатып оттегімен толтырылған ыдысқа салсақ жанған КӨмірден бөлінген жылудың әсерінен темiр жана бастайды .

үдерістері де жүріп жатады . Оттегінін , атмосферадағы қоры 1,5

• 1015 т , оның 1 • 1010 тоннасы жану үшін жұмсалады . Тыныс алу жеке ағзаның Өмірі үшін , ал шіру - эволюция ( даму ) үшін маңызды үдерістер

зат күйінде кездеседі , оның бірі 02 , екіншісі ОЗ

, ол озон деп аталады . Енді озонмен жете таныссақ , озон найзағай ойнағанда ауада пайда болады . Сонда электр заря- дының Әсерінен мына реакция жүреді : 302 - 20ЗБір элементтің бірнеше жай зат күйінде болу құбылысы аллотропия деп аталады . Озонның формуласы ОЗ , салыстырмалы молекулалық массасы 48 , оттегінен 1,5 есе ауыр ( 48 : 32 = 1,5 ) , суда аз еритін , -112 ° С - да қайнайтын , -193 ° C - да балқитын газ күйінде қою - көк түсті , ал қатты күйінде көктен қара - күлгін түске дейін боялады

периодтық жүйесінің VI тобындағы химиялық элемент ; ат . Н.

16 , ат . М. 32,06 . Тұрақты 4 изотопы бар . Сондай - ақ жасанды жолмен алынған 6 ИЗОТОПы белгілі . Күкірттің жер қыртысындағы салмақ мөлшері 0,05 % , теңіз суында 0,08 - 0,09 % . Күкірт біздің заманымыздан 2000 жыл бұрын белгілі болған . Қалыпты жағдайда күкірт сары түсті , бейметалл . Табиғатта бос күйінде ( саф К. ) және сульфидті ( мысалы , пирит , галенит , анТИМОНИТ , т.б. ) , сульфатты ( гипс , ангидрит , барит , Мирабилит , т.б. ) , т.б. Минералдар түрінде кездеседі

топтың негізгі Топшасының элементі , реттік НӨмірі 16. Олай болса

ядро заряды +16 , протон саны 16 , нейтроны да 16 ; электрондарының жалпы саны 16 . Электрондық құрылысы . Осы электрондар үш электрондық қабаттарда бөлініп орналасады , күкірттің электрондық формуласы : 1s22s22p63s23p4 Күкірт II , IV , VI - валентті бола алады , ал тотығу дәрежелері -2,0 , +4 , +6 болып келеді .
Физикалық қасиеттері Күкірт - сары түсті , суда нашар еритін , су жұқтырмайтын , жылу мен тоқ өткізбейтін , морт СЫҢҒЫШ келетін қатты зат . Балку температурасы 119 ° С . Күкірт атомының сыртқы валенттілік кабатында екі дара электроны болғандықтан , олар өзара байланыса алады .

де, бейметалдармен де жақсы әрекеттеседі. Металдармен жоғары температурда әрекеттесіп, сульфидтер

түзеді.
Күкірт жай заттармен әрекеттеседі
Күкірт жоғары температурада сутекпен әрекеттеседі
Жоғары температурада күкірт фтормен және оттекпен әрекеттеседі(жанады)
2Al+3S=Al2S3; Zn+S=ZnS; S+H2=H2S

сульфидтер ( ZnS , PbS , FeS2 , т.б. )

күйінде болса , сульфаттары ( CaSO4 + 2H20 - ғаныш ( гипс ) , Na2SO4 • 10H20 - мирабилит , FeSO4 • 7H20 - темір купоросы ) т . б . болады . Күкірт қосылыстары мұнайда және тас көмірде де кездеседі . Бос күйіндегі күкіртті тау жыныстарынан балқыту арқылы алады . Вулкан атқылағанда газбен ілесе ұшқан күкірт сыртқа шығып кристалл түрінде қатаяды . Ондай күкіртті вулканмен байланысты арасан көздерден ( фумаролдардан ) , тау жыныстарының жарықтарынан , қуыстарынан кездестіруге болады . Сульфид минералдардың тотығуынан пайда болатын күкірт кендері көбінесе сульфид кендерінің үстіңгі қабатында болады . Бұл жағдайда пайда болатын күкірттің реакциясын мынадай түрде көрсетейік . RS + Fe2 ( SO4 ) 3 = 2FeSO4 + RSO4 + S

, тұрмыста жертөлені және қоймаларды аластау үшін , оқ Дәрі

ЖӨНе сіріңке өндірістерінде қолданылады . Кен орны КСРО - да шөгінді күкірт кенінің ең көп жері Орта Азияда ( Қарақұм , Гаурдақ , Шорсу ) , Поволжьеде ( Куйбышев қаласы маңында ) . Вулкандық күкірт кендері Кавказда , Камчаткада және Курил аралдарында кездеседі . Шет мемлекеттердегі күкірт кені Италияда , Сицилияда бар . Техас және Луизиана штаттарындағы ( АҚШ ) күкірт кендері тау ЖЫНЫСтарының жарығында кездеседі . Вулкандық күкірт кендері Италияда , Жанонияда , Чилиде » т . б . жерлерде бар . Нәруыздардың , Витаминдердің гормондардың құрамында болады

. Ана тілі , 1992 .
•2. К.А.Аханбаев . Химия негіздері

. Алматы . Мектеп , 1987 .
•3. К.А.Аханбаев . Жалпы және анорганикалық Химия . Алматы . Санат , 1999 .
•4. Г.П.Хомченко . Химия ( Жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған) Алматы.Рауан 1990