Слайд 1ЖЕКЕ
МИКРОБИОЛОГИЯ
-Жұқпалы аурулар қоздырғыштарын
Зерттейді.
Слайд 2Қоздырғыштың сипаттамасына жатқызылады:
Қоздырғыштың латындық атауы
Жалпы сипаттамасы: морфологиясы, дақылдық қасиеті, биохимиялық
қасиеті, антигенные, биологиялық қасиеті
Эпидемиологиясы,тудыратын аурудың патогенезі,
Лабораториялық диагностику
Слайд 3Микроорганизмдердің жалпы сипаттамасына жатады:
Морфологиялық қасиеті: пішіні, мөлшері,құрылыс ерекшеліктері
Тинкториальдық: Граммен
боялуы
Биохимиялық қасиетіне: ферментативті белсенділігі,оны бактерияларды идентификациялау үшін қолдануы
Антигендік қасиеті: негізгі
антигендер, сероварлардың болуы
Биологиялық қасиеті: токсиндер, агрессия ферменттері
Слайд 4 Жеке миробилогиядағы негізгі түсініктердің
мазмұны
Эпидемиология – жұғу жолдары қоздырғыштың адам популяциясында немесе табиғатта таралуы
Патогенез
– аурудың дамуы: процестің локализациясы,организмге әсер етуі, клиникалық көрініс беруі
Лабораториялық диагностикасы – қоздырғышты идентификациялауға көмектесетін әдістер және диагноз қою
Слайд 5Жұқпалы ауруларды диагностикалау әдістері
Зерттелетін заттағы микробтарды анықтау:
1.жағынды дайындау
2.Граммен бояу
3.микроскопиялау
Бактериоскопиялық
1.
Слайд 6Жұқпалы ауруларды диагностикалау әдістері
- зерттелетін заттан инфекциялық қоздырғышты бөліп алу:
1. таза дақылды бөліп алу 2.идентификациялау:морфологиялық (микроскопия) , дақылдық, биохимиялық және серологиялық қасиеттері бойынша (серологиялық реакциялар).
2.Бактериологиялық
Слайд 7Жұқпалы ауруларды диагностикалау әдістері
серодиагностика -аурудың қан сары суындағы антиденелерді
серологиялық реакциялардың көмегімен анықтау .
Кейдеантиденелердің аз мөлшерінің болуының өзі аурудың бар екендігін көрсетеді. Диагностикалық титр деп –диангостикаға қажетті антиденелердің ең аз мөлшері.
3.Серологиялық - серодиагностика
Слайд 8Жұқпалы ауруларды диагностикалау әдістеріи
лабораториялық жануарларды зақымдау.
Зақымдаудың мақсаты:таза дақылды бөліп
алу ( микробтардың бар екендігін негіздеу және идентификация жүргізу), вируленттілікті
анықтау. Егер дақылды лаб.әдіспен бөліп алу қиын болса,осы әдіс қолданылады.
4. Биологиялық
Слайд 9Жұқпалы ауруларды диагностикалау әдістері
-микробтық аллергияны анықтау (баяу жүретін гиперсезімталдылық типі)
сәйкес келетін аллергенмен тері ішілік байқау жүргізуді қою арқылы.
Мысалы: Мантубайқауы- туберкулезді диагностикалау үшін.
5. Аллергиялық
Слайд 10Дәріс № 1
Патогенді
коккалар
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1.Жеке микробиологияға кіріспе
2.Стафилококктардың, стрептококктардың,
менингококктардың, гонококктардың қасиеттері.
4.Патогенезі, диагностикасы, профилактикасы және берілген инфекцияларды емдеу жолдары.
Слайд 11Номенклатура және классификация. Стафилококка- лар
Тұқымдасы
Micrococcaceae
Түрлері: Staphylococcus aureus,
Staph. epidermidis,
Staph. saprophyticus
Слайд 12Стафилококктың морфологиясы
Пішіні шар тәрізді
Жағындыда жүзім сағағына ұқсас орналасады
Грам оң кокка
Спора
түзбейді, талшықтары жоқ
микрокапсуласы болуы мүмкін
электронный
сканирующий микроскоп
обычный микроскоп
Слайд 13Стафилококктардың дақылдық-биохимиялық қасиеттері.
Факультативті анаэробтар.Ортаға талапшыл емес,қарапайым орталарда өседі.
Сорпада –біркелкі лайлану.Тығыз
орталарда: колониясы S – формалы,дөңес, пигменттелген: алтын түсті -
Staphylococcus aureus, сары -Staph. epidermidis, Staphylococcus saprophyticus ашық ақ түсті колониялар.Зертханада 6-10% тұз
қосылған ортада-сары уызды тұзды агар,сүтті-тұзды орта қолданады.
Биохимиялық белсенділігі жоғары: глицеринді, глюкозаны, мальтозаны, лактозаны, сахарозаны, манниттіферментациялайды. (қышқылды газсыз түзеді, желатинді сұйылтады).
Слайд 14Стафилококктың патогенді факторлары
Агрессия ферменттері: плазмокоагулаза,
фибринолизин, лецитиназа, лизоцим гиалуронидаза, желатиназа және т.б..
Экзотоксиндер: гемолизин,
лейкоцидин -
мембрананы зақымдаушы токсиндер.
Олар адамның,қоянның,қойдың эритроциттерін лизиске ұшыратады. Жануарлардың венасы ішіне енгізгенде – летальді (өлімге) ұшыратады.
Лейкоцидины- лейкоциттердің бұзылуын шақырады.
Барлығы –жиырмаға жуық экзотоксиндер мен агрессиялық ферменттер бар.
Слайд 15Стафилококтың патогенді факторлары
Фагоцитозды жаншитын немесе басатын факторлар (пептидогликандар, тейхой қышқылы
, токсиндер)
Стафилококкты аллергендер
Стафилококкты энтеротоксиндер: төмен молекулалы ақуыздар,ас қорыту ферменттерімен ыдырамайды,
тағамдық интоксикацияны шақырады
Слайд 16Стафилококкты инфекциялар
Зақымдалу жолдары: ауа-тамшы,зақымдалған тері арқылы, алиментарлы жолмен (тағаммен)
Ауру формасы:
О ш а қ т ы Ж а й ы л м а л ы:
Іріңді сепсис, септикопиемия
қабыну:
фурункулалар, карбункулалар,
Әр түрлі ағзалардың қабынуы
Тағамдық интоксикация
Травмадан кейінгі асқынулар:
жараның іріңдеуі, остеомиелит, перитонит.
Слайд 17Стафилококкты инфекциялар
Аурудың формасы зақымдалған ағзаға байланысты
КӨЗДІҢ ШЫРЫШТЫ ҚАБЫҚШАСЫ
конъюнктивит
ОРТАҢҒЫ ҚҰЛАҚТЫҢ ҚУЫСЫ
отит
Гайморова пазухасы гайморит
Сүт бездері мастит
Сүйек остеомиелит
Қуық цистит
Слайд 18Стафилококкты инфекция
Қабыну,тіндердің некроз тканей
мүмкін болатын жағдайлар:
аяғын толығымен жоғалтуы мүмкін,немесе бір бөлігі зақымдалады, летальді жағдайға әкеледі (гангренада)
Жаралық және күйіктен кейінгі
Слайд 19Стафилококкты инфекция
Тағамдық интоксикация
Стафилококктар тағам
өнімдерінде көбейеді (сүт өнімдері: қаймақта,ірімшікте, майдан жасалған кремде және т.б.)
токсиндер жинақталады (энтеротоксиндер)
АІЖ –на түседі
и н т о к с и к а ц и я (құсу, диарея, есінен айырылуы мүмкін)
Слайд 20Зертханалық диагностика
Іріңнен бактериоскопиялық зерттеу мен бактериологиялық зерттеу жүргізуге болады.Қан,қақырық,нәжісті бактериологиялық
зерттеу үшін қолдануға болады.Таза дақыл бөлінгеннен соң түрдің жеке қасиеттері
талданады.Егер
Staphylococcus aureus қоздырғышы болса
Плазмакоагулаза,гемолизин,А-протеин
анықталады.
Слайд 21Стафилококкты инфекцияның лабораториялық диагностикасы
Бактериологиялық: таза дақылды бөліп алу
және келесі белгілері бойынша идентифика:
а) грам оқ кокктар,жағындыда жүзім
сағағы тәрізді орналасады
б) колонииясы S – формада,алтындалған түсті немесе сары түсті
в) лецитиназаның болуы (сары уызды тұзды агарда- колонияның айналасы- опалесценция)
Г) гемолизиннің болуы (қанды агарда - гемолиз)
Д) плазмокоагулазаның болуы (плазмокоагуляция реакциясы)
Слайд 23Карбункул-шиқан (көршиқан).
Жедел дамиды,жақын орналасқан көптеген фолликулдардың жедел қабынуы инфильтраттың
түзуі және некроз дамуы
Слайд 24Гидраденит-
итемшек
Апокринді бездің терең іріңді қабынуы -жәй тер бездері(қолтық асты орналасқан-, шаб
аймағы менсыртқы есту жолының іріңді қабынуы.
Слайд 25«Ячмень-теріскен– шаш қабының іріңді қабынуы – кірпік үсті даму)
Слайд 27Алдын алу
1.Инфекция көзімен күрес және бактерия тасымалдаушылықты анықтау
2.Емдік мекемеде стаф.тудыратын
аурулардың алдын алуүшін аурухана бөлім.жұмыс тәртібін қадағалау.
3.Жарақат алған науқастарға анатоксин
немесе иммунды глобуллинмен иммуниз.
4.Жаңа туған балаларды иммунизациялау
5.Созылмалы стаф.инфекцияны емдеу үшін анатоксин,аутовакцина қолдану.
Слайд 28Стрептококктардың систематика- сы және номенклатурасы
Тұқымдас: Streptococcaceae
Түрлері:
Streptococcus pyogenes, Streptococcus mutans, Streptococcus salivarius, Streptococcus pneumoniae
Слайд 29Стрептококктардың морфоло- гиясы
1.Шар тәрізді жасушалар, тізбек құрып орналасады ,кейде жұптасып
орналасады (жағындыда).
2.Қозғалмайды, спорасы жоқ , капсула болуы мүмкін.
3.Грам оң .
Streptococcus pneumonia :
диплококктар, ланцет тәрізді, спорасы, талшықтары жоқ, вирулентті түрінде капсула бар.
Стрептококки
Қаннан жағындыи,
окраска по Граму
мазок
из исследуемого
материала
Слайд 31 Streptococcus-дақылдық қасиеті
Ортаға талапшыл: глюкоза қосылған ортада ,сары су ортасында,қанды
агарда жақсы өседі.
Сорпада - қабырғалап өсу (пробирканың қабырғасында ұсақ колониялар)тығыз
орталарда – ұсақ,жартылай мөлдір,түссіз колониялар.
Қанды агарда - гемолиз аймағы:
А) мөлдір - бета-гемолитикалық стрептококк,
Б) жасылдау,жартылай мөлдір - альфа-гемолитикалық стрептококк.
В)гемолиз жоқ -гемолитикалық емес -гамма-стрептококк.
Слайд 32Стрептококтардың систематикасы
Браун классификациясы:
Гемолизиннің болуына байланысты: альфа-,
бета- және гамма- стрептококктар
Альфа- және гамма-стрептококктар
сау адамдар мен жануарлардың ішегі мен ауыз қуысында өте көп мөлшерде кездеседі,сирек жағдайларда патогенді болады, гемолитикалық бета- стрептококктың кейбір түрлері– адамдар мен сүт қоректілердің жұқпалы ауруларының себебкерлері болады.
Слайд 33Стрептококктардың систематикасы
Стрептококктардың топтық қасиетін анықтау идентификация үшін үлкен маңызы бар.
Лансфильд классификациясы қолданылады
20 серологиялық топ белгілі (от A
до V ).
Адам үшін Патогенді мына топтарда A, B, D, сирек C, F, G )
Сары суды зертеу арқылы преципитация
Реакциясының көмегімен анықталады
Слайд 34Патогенді стрептококтармен байланысты (Streptococcus pyogenes)ауру
Пиогенді:
1.стрептодермии
2.Іріңді ангина-баспа
3.скарлатина
4.рожистое воспаление-тілме
5. менингит,
сепсис
Аутоиммунды:
1.ревматизм
2.ревмокардит
3.ревматоидты артрит
Слайд 38Бетте-стрептококкты импетиго
Балаларда жиі кездесетін ауру формасы, контагиозды. Морфологиялық
элемент - фликтен - беткей эпидермальді пустула.беті құрғақ,іші серозды сұйықтыққа толы.
Слайд 40Рожистое воспаление-тілме
Тілме-рожистое воспаление, или рожа (erysipelas), - терінің және тері асты жасушаның
белгілі аймағының жедел зақымдалуы, β
-гемолитикалық тың А тобы қоздырғышы.
Слайд 41Рожистое воспаление-тілме
Стрептококтар лимфа жүйесінде көбейеді.
Аяғының ісінуі және қызару.
Слайд 42Басқа стрептококктар
Streptococcus faecalis, Streptococcus faecies — Д тобындағы
стрептококктар, энтерококктар тобына жинақталады, септикалық процесстер туғызады; энтероколиттің себебкері болады
Слайд 46Стрептококкты инфекцияда болатын асқынулар
Слайд 47Streptococcus pneumoniae
Пневмококтың патогенді
факторы:
Капсула
Пневмококты токсин:
пневмолизин, нейраминидаза, гиалуронидаза және адгезиндер (мыс. пневмококты А типті белок
).
Мазок из исследуемого
материала
Слайд 49Streptococcus pneumoniae
Грамположительные диплококки, спор, жгутиков нет, имеют капсулу –
фактор патогенности.
К средам требовательны (сывороточные, кровяные)
Слайд 50Streptococcus pneumoniae
Факторы патогенности пневмококка:
Капсула
Пневмококковые токсины: пневмолизин, нейраминидаза, гиалуронидаза и
адгезины (например, пневмококковый поверхностный белок типа А).
Мазок из исследуемого
материала
Слайд 51 Стрептококктардың патогенді әсері
Слайд 52 Скарлатина
Зақымдалу жолы –ауа-тамшы
к ө р і
н і с б е р у і:
іріңді-септикалық процесстер (отит және т.б.)
Скарлатинозды токсинмен зақымдалу (эритрогенин) перифериялық қан тамырлары – ашық қызыл бөртпе, температура, интоксикация
Организмнің сенсибилизациясы- ( полиартрит түріндегі асқыну,жүрек тамыр аурулары және т.б.)
Слайд 53 Streptococcus pneumoniae-ерекшеліктері
Ерекшеліктері: грам оң диплококктар, спора, талшықтары жоқ,капсуласы
бар –патогенді фактор .
Ортаға талапшыл (сары су ортасы,қан қосылған орта)
Зақымдалу жолдары: ауа-тамшы Локализациясы:мұрын-жұтқыншақ
өкпе
пневмония
Басқа аурулар:
менингит, отит, перитонит, септицемия
Слайд 54Адам үшін патогенді
нейссериялар
Тұқымдас Neisseriaceae
Туыс
Neisseria
Түрлері:
Neisseria Neisseria
meningitidis gonorrhoeae
возбудитель
Менингит
қоздырғышы гонорея
және жаңа туған балалар дың бленнореиясы
Слайд 55Нейссериялардың морфологиялық ерекшеліктері
Коккалар домалақ немесе бұршақ тәрізді пішінде,жұптасып орналасқан -
диплококк.
Кофе дәніне ұқсайды.
Қозғалмайды,нәзік капсуласы болуы мүмкін.
Спора түзбейді.
Грам теріс.
Слайд 56Neisseria meningitidis
Менингококк дақылынан жағынды.
Граммен бояу
Диплококтар көрінеді,домалақ,бірақ шар тәрізді емес.
Слайд 57 Менингококктар
Менингококктың таза дақылынан дайындалған жағынды
( Граммен бояу).
Жарық микроскопы
Слайд 58Нейссерияның дақылдық-биохимиялық қасиеті
Аэробтар
Қоректік ортаға талапшыл (сары су ортасы).
Тығыз орталарда
домалақ,нәзік,түссіз колониялар түзеді.
Биохимиялық белсенділігі үлкен емес.
Neisseria meningitidis
- глюкозаны,
мальтозуаны қышқыл түзгенше ыдыратады.
N. gonorrhoeae тек глюкозаны ыдыратады.
Желатиназа болмайды.
Слайд 59Нейссерияның дақылдық қасиеті
Нейссерияның шоколадты және қанды агарда өсуі:түссіз колонияларды көруге
болады, гемолиз жоқт
Слайд 62Менингит эпидемиологиясы
Менингококтар мұрын қуысында кездеседі және ауа-тамшы жолмен беріледі,адам ағзасынан
тыс жерлерде 30 минуттыің ішінде өледі.
Орташа менингококк тұрғындардың 1-3% кездеседі,
25% -ға дейін эпидемиялық ошақтарда кездеседі.Инфекцияның ерекшелігі сол — сау бактерия тасымалдаушылардың саны бірнеше жүздеген есе аурулардың санынан артық болады (!) (мысалы 1ауру адамға 200тасымалдаушы).
Слайд 63П а т о г е н е з
менингококковой
инфекции
бактериемия
Особенности патогенеза
менингита
Слайд 64Менингококкты инфекция
Жұқтыру жолы: ауа-тамшы
Біріншілік локализациясы мен көбеюі
мұрын-жұтқ.
г е н е р а л и з а ц и я (бактериемия)
ми жәнежұлын қабықша менингококцемия
м е н и н г и т
Слайд 65Менингококты менингит.
Менингиттің клиникасы:
Өте
қатты бастың ауыруы, температура
ригидтілік(напряжение) желке және мойын бұлшық еттерінің қатты
тартылуы –еріксіз жағдай ( вынужденная поза).
Слайд 66Менингококцемия - менингококкты сепсис
Менингококцемияға тән сипаттама.Кенеттен
аурудың баста луы,жоғарғы температура геморрагиялық бөртпенің көрініс беруі,бөртпе дұрыс емес
пішіндегі жұлдызша,тері мен шырыш ты қабықшаларда қан құйылу, (кровоизлияния в кожу и сли- зистые оболочки).Сәйкес келетін ем жасалмаса менингокок- цемиямен ауру адам аурудуң 1-ші 2-ші тәулігінде өледі.
Слайд 67Бактериальді менингитті диагностикалау әдістері
1.Микроскопиялық
жұлын сұйықтығынан жағынды,
Граммен, метилен көгімен бояу
2.Бактериологиялық сары су ортасында таза дақылды бөліп алу, идентификация : морфологиялық, биохимиялық, серологиялық қасиеттері бойынша (агглютинация реакциясы)
3.Серодиагностика: а)ликвордағы антигенді анықтау
(преципитация реакциясы),
б)антиденелерді анықтау (ТЕГА-тура емес гемаглютинация)
Слайд 68Менингиттің бактериоскопиялық диагностика әдісі
Жұлын сұйықты ғынан (ликвор) жағынды дайындау.
Диплококктар көрінеді
–бос орналасқандар және фагоциттің ішінде орналасқан.
фагоцитоз
Слайд 69Менингококктар ликвордан дайындалған жағындыда
фагоцит
менингококки
Слайд 70Созақтың эпидемиологиялық ерекшелігі мен патогенезі
Зақымдалу жолы: жынысты,
жаңа туған нәрестенің туу жолында зақымдалуы
Инфекцияның формасы- ошақты: гонококктар уретраның,қынаптың,жатыр мойнының шырышты қабықшасы мен одан жоғары жатқан ағзаларды зақымдайды.
Клиникасы іріңді қабыну:
ауырсыну,зәрге отырғанда болатын ауырсыну белгілері .
Жедел формасы созылмалы формаға айналуы мүмкін.
Слайд 71Созақтың лабораториялық диагностикасы
Слайд 72Жедел созақтың лабораториялық диагностикасы
Әдіс: бактериоскопиялық
Іріңнен жағынды ( уретрадан,қынаптан бөлінген зат).
Гонококктармен
қоршап алынған фагоциттерді көруге болады
Слайд 73Жағындыдағы гонококктар (уретрадан бөлінген ірің).
Метилен көгімен бояу
аяқталмаған
фагоцитоз
"шоғыр"
гонококктар
Слайд 74 Студенттерге тілек:
Стафилококк және
стрептококк инфекциясының алдын ала білуге,егер ауырса дер кезінде емдік шараларды
жүргізуге бағытталуы керек.
Ешқашан да менингитті кездестірмесін
Ешқашан гонореямен ауырмаңыздар