"Ас ?орыту ж?йесі"

Құрманғазы ауданы

Н.В.Гоголь атындағы орта мектебінің биология пән мұғалімі Сабырғалиева Шұға Социалқызы

тапсырмалар беріледі)
№1 тапсырма.Суретпен жұмыс
Адам ағзасы үшін тамақтың

ролі қандай ?

тапсырма беру

ағзасында орналасуын көрсете түсіндіру.
Дамытушылық: Оқушылардың мүшелер жүйесі туралы
танымын дамыту.
Тәрбиелік:

Сабақта өзіндік ізденуге, оқулық пен жұмыс жасауға өз ойын қорытып, дәлелдеуге, өзіне және өзгелерге баға беруге , санитарлық гигиеналық дағдыға үйрету, салауатты өмір салтына тәрбиелеу.

танымдық қасиетін
қалыптастыру.
2)Өз бетінше ізденуге тәрбиелеу.
3)Білім

мен білік дағдысында да,
өмірде қолдана білуге үйрету.

инсерт, суретпен жұмыс, ЖИКСО, семантиклық карта
Пәнаралық байланыс: химия, медицина
Сабақтың көрнекілігі:

слайдтар, интерактивті тақта, суреттер, бағалау бетшесі.

дәнекер ұлпадан тұратын сірқабат

ауыз кіреберісі

нағыз ауыз қуысы

Ерін мен ұртпен (сырт жағынан)
Тістер мен қызыл иекпен (іш жағынан)
тістерден басталып аран мен шектеледі
Ауыз қуысында 3 жұп сілекей бездері өзектері ашылады.

Тіл көлденеңжолақты бұлшықет ұлпасынан тұрады.
Бұлшықет талшықтары ұзына бойына, көлденең, тік бағытта жатады.

6- кеңірдек;7 –өңеш; 8-бауыр 9-қарын; 10-өт қабы; 11-ұлтабар; 12-аш ішек;

13-ұйқыбез; 14-тоқ ішек; 15-тік ішек

Жұтқыншақ

Мойын омыртқаның алдыңғы жағында орналасқан.
Ұзындығы:11-13 см болатын бұлшық етті мүше тыныс алу және ас қорыту жолдары қиылысады. Екі бүйіріндегі тесіктер арқылы ортаңғы құлақ қуысымен байланысқан. Жұтқыншақтың ауыз қуысымен жалғасқан жерінде 6 бадамша бездер орналасқан.

Ұзындығы:25 см болатын ас қорыту мүшесі, 11 кеуде омыртқасында асқазанға ашылады

Өңеш

асқорыту жолының кеңейген мүшесі.
Қарынның ішкі жағын астарлап жатқан қатпарлы сілемейлі

қабықшасы оның көлемін үлкейтеді. Бұлшықет талшықтары үш түрлі бағытта орналасады.Ішкі қабаты қиғаш, ортаңғысы-сақина тәрізді, сыртқысы-ұзыннан орналасқан.Сілемейлі қабықшада көп бездер бар. Бездерден сөл бөлінеді.
Қарынның өңешпен ұлтабармен байланысқан жерінде сақина тәрізді бұлшықеттер болады.

мүше.Ұзындығы 5,5-6 метрдей
Аш ішектің қарыннан басталған 25-30 см бөлімі ұлтабар

деп аталады. Ұлтабарға бауырдан келетін өт қабының өзегі және ұйқыбездің де өзегі ашылады. Сілемейлі қабықшасында тұйық өскін түріндегі бүрлер өте көп. Ішкі бұлшықет талшықтары сақина тәрізді, сыртқысы ұзына бойына орналасқан. Аш ішек
Бүр – сіңіру Май лимфа
ақуыз, көмірсу ---- қанға

Тоқ ішек
Аш ішектен екі еседей жуан 1,5-2 метр. Тоқ ішектің аш ішектен басталған жері бүйен деп аталады. Оң жақ мықын тұсында орналасқан. Бүйеннің төменгі шеті тұйық өскін соқырішек болады. Оны аппендикс латынша “қосалқы” деп атайды. Тоқ ішектің соңғы бөлімі тік ішек
Тоқ ішек Н2О сіңіреді 
Тік ішек

Тамақтану гигиенасы :
25 % 40 % 15 % 20 %
таңертең түс сәске кеш

3-5м

ә/ 8-10м б/ 15-18м в/ 18-20м
2. Дәм сезу рецепторлары қайда орналасқан?
а/ жұмсақ таңдайда ә/ ұрттың сілемейлі қабығында
б/ тілде в/ көмейде
3. Ас қорыту және тыныс жолдары қай жерде қиылысады?
а/ ауыз қуысында ә/ жұтқыншақта
б/ өңеште в/ көмейде
4. Ас қорыту жолында асқазаннан кейін не орналасады?
а/ аш ішек ә/ тоқ ішек
б/ ұлтабар в/ бауыр
5. Тоқ ішектің бөлімдері:
а/ аш ішек, жиек ішек, тік ішек б/ соқырішек, жиек ішек, тік ішек
ә/ соқырішек, тік ішек, ұлтабар в/ ұлтабар, тік ішек, аш ішек
6. Аш ішек бөлімдері:
а/ ұлтабар, тік ішек, аш ішек б/ соқырішек, жиек ішек, тік ішек
ә/ ұлтабар, аш ішек, мықын ішек в/ соқырішек, тік ішек, ұлтабар

а) сілекей бездері
2.Асқазан

б) бауыр безі
3.Аш ішек в) ұйқы безі

Жауаптары:1-а, 2-ә, 3-б

Инсерт әдісі

Кері байланыс
5.Бағалау бағалау бетшесі арқылы оқушылар бірін бірі бағалайды.
Үйге тапсырмасы мен бекіту сұрақтарына жауап берген оқушылар бағаланады.
6.Үйге тапсырма беру: $44. оқып-түсінік айту.
«Асқорыту мүшелері» туралы мәнжазба дайындау
Ас қорыту мүшелерінің суретін салу.