Слайд 1
Сабақтың тақырыбы:
ҰБТ-ға дайындық барысында биология пәнінен қолданылатын әдіс - тәсілдер
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:
Оқушылардың тәнтану курсы бойынша алған білімдерін
қайталау, жүйелеу, жинақтау
Дамытушылық:
Оқушылардың ой -өрісін білімін тиянақтау. Ойлау қабілеттерімен танымдық ерекшелігін арттыру.
Тәрбиелік:
Ұрпақ тазалығының ұлт болашағы екендігін ұғындыру, жаман әдеттен жиренуге,салауатты өмір сүруге тәрбиелеу.
Слайд 3
Сабақтың жоспары:
І.
Бәйге
ІІ. Ғалымдар
ІІІ. Тірек сызбамен жұмыс (Тірек – қимыл жүйесі)
ІV. Биологиялық диктант (Ағзаның ішкі ортасы)
V. Сәйкестендіру тесті (Ішкі секреция бездері)
VІ. Сізден сұрақ – бізден жауап
VІІ. Сандар сөйлейді (Асқорыту жүйесі)
VІІІ . Сөзжұмбақ (Жүйке жүйесі)
ІХ. Жорға
Х. Тест
Слайд 5Бәйге
“Халықпен халықты,адам мен адамзатты теңестіретін нәрсе - Білім”
М.Әуезов
Слайд 6Бәйге
Адам ағзасын зерттейтін ғылым?
Цитология нені зерттейді?
Денедегі барлық сүйектердің жиынтығы?
Маңдай
сүйегінің саны?
Омыртқа жотасының бөлімдері?
Адам қанша жасқа дейін өседі?
Сегізкөз омыртқаларының байланысы?
Адамдағы
бұлшықеттердің саны?
Денедегі барлық сүйектердің саны?
Кеуде қуысының алдыңғы жағындағы сүйек?
Жүрек қабырғасы неше қабаттан тұрады?
Адреналин гормоны жүректің жиырылуын?
Гипотониялық ауруларда қан қысымы ?
Тез ашуланғыш, терлегіш ауру
Гуморальдық реттелуде негізгі роль атқаратын заттар?
Слайд 7
Төбе сүйегінің саны?
Арқа мен сегізкөз омыртқаларының иілімінің бағыты?
Құйымшақ омыртқаларының саны?
Адамдағы
сүйектердің қозғалмалы байланысы?
Қуану мен ренжуді білдіретін бұлшық ет?
Арқа омыртқаларының саны?
Толарсақтағы
ең үлкен сүйек?
Мойын омыртқасының саны?
Адам денесіндегі буындар саны?
Тірек қимыл жүйесін зерттейтін ғылым және дәрігер
Гипофиздің зәрдің түзілу жылдамдығын бәсеңдетіп, су алмасуды өзгертетін бөлімі
Адиссон ауруының екінші аты
Оттегіге қаныққан қан алдымен жүректің қай бөлігіне жеткізіледі?
Қарыншаның жиырылу уақыты?
Қанайналудың орталық мүшесі?
Слайд 8Ғалымдар:
Мидан тарайтын 12 жұп жүйкенің 7 жұбын толық сипаттап берген
ғалым
Слайд 10Ол «Медицинаның міндеті – тек адам ауруларының себептерін анықтап қоймай,
адамның денсаулығын сақтау жолдарын, ауруды жою жағын да зерттейді» –
деп көрсеткен. «Қайырымды қала» еңбегінде жүрек туралы өте құнды пікірлер айтқан, мысалы, «жүрек – табиғи жылылықтың көзі». Басқа мүшелерге жылылық нақ осыдан тарайды, олар жүректен нәр алады; «жүрек – басты мүше, мұны тәннің ешқандай мүшесі билемейді»
Слайд 12Тәжiк дәрiгерi әрi философы «Анатомия мен физиологяға кiрiспе», «дәрiгерлiк ғылымның
ережелерi» («Канон врачебной науки») еңбектерi өте кұнды.
Слайд 14 Ғылыми анатомияның негiзiн салған ғалым, Италиядағы Падуан университетiнiң
профессоры. Мәйiттермен жеке бакылаулар жүргiзiп, 7 кiтаптан тұратын «Адам денесiнiң
құрылысы туралы» (1543) еңбек жазған. Сондыктан да оны анатомия ғылымының негiзiн салушы ғалым деп орынды атайды.
Слайд 16Ағылшын дәрiгерi, анатом. Қанайналымның тұйық екендiгiн алғаш рет дұрыс түсiндiрген.
Үлкен қанайналым шеңберiнiң болатынын ашқан. Ол физиология ғылымының негiзiн салушы
ғалым.
Слайд 18
Физиологияның атасы деп санайды. Қанда еріген газды алғаш рет
зерттеген ғалым. Орталық жүйке жүйесіндегі тежелу процесін ашқан. 1863 жылы
«Ми рефлекстері» еңбегін жарыққа шығарды.
Слайд 20 Атақты ғалым-биолог, Нобель сыйлығының лауреаты лейкоциттердің (қан жасушасы) бөгде
заттарды сіңіріп қорытуын фагоцитоз деп атады. Қанның лейкоцит жасушаларының қызметін
жан-жақты зерттеген ғалым.
Слайд 22Адам мен жануарлардың жоғары жүйке жүйесінің қызметін, қанайналымының реттелуін зерттеген.
Жүрек бұлшықеттерінің жиырылуын тездететін, екіншісі – бәсеңдететін, үшіншісі – жиырылу
күшін өзгертетін арнайы жүйкелердің болатынын дәлелдеді. Асқорыту физиологиясын зерттеп, шартты рефлексті ашқаны үшін 1904 жылы Нобель сыйлығы берілген. Ғалымдардың анатомия мен физиология саласындағы зерттеулері ғылымның дамуына және медицинамен байланысына зор әсер етті.
Слайд 24 Ұрпағының болашағы үшінкүрескен қазақтың біртуар ұлы.
1920 жылдан бастап ғылыми-педагогикалық жұмыстармен шұғылданған. 1922 жылы доцент, 1929
жылы профессор атағын алған. Оның негізгі еңбектері: «Қырғыз өлкесі халқының арасында обамен қалай күресуге болады» (1918, Ташкент); «Табиғаттану» (1924, Ташкент); «Оқушының саулығын сақтау» (1925, Ташкент); «Адамның тән тірлігі» (1927, Ташкент)
Слайд 31Жатырда қанды емізген,
Ауызсыз қорек жегізген,
Туғызып, түзеп, өсіріп,
Өзіңді өзім дегізген
Тіршілік сүйтіп
таралған.
(Шәкәрім Құдайбердіұлы)
Слайд 33Қан жасушалары
Эритроциттер
Лейкоциттер
Тромбоциттер
Қызыл түсті
Түссіз
Қан пластинкалары
Ядролы
Ядросыз
250-400мың
4-9 мың
4,5-5млн
Ядросыз
120-127т
5-9т
7-10т
Слайд 34Биологиялық диктант
1.Ағзаның ішкі ортасына ......., ........, ........ жатады.
2.
......... – қанның қызыл түсті пигменті.
3.Тұқым қуалайтын ауру ............. деп
аталады.
4.Ағзаға түскен микробтарға қарсы түзілген заттарды ......... деп атайды.
5. ...... – қабылдамау, қарсы тұру, ағзаға қорғаныш болу
6.Шешекке алғаш егуді жасаған дәрігер - ................
7. Қан беретін адам .............., қабылдаушы ..................
Слайд 35Биологиялық диктант
1.Ағзаның ішкі ортасына қан, ұлпа сұйықтығы, және
лимфа жатады.
2.Гемолобин – қанның қызыл түсті пигменті.
3.Тұқым қуалайтын ауру гемофилия
деп аталады.
4.Ағзаға түскен микробтарға қарсы түзілген заттарды Антидене деп атайды.
5.Иммунитет – қабылдамау, қарсы тұру, ағзаға қорғаныш болу
6.Шешекке алғаш егуді жасаған дәрігер – Э.ДЖеннер
7. Қан беретін адам - донор, қабылдаушы - рецепиент
Слайд 38“Нақты сандар” кабинеті
5-6 г
1,5-2,5 л
70-100 г
100-120 г
25см
5-6 м
2-3 л
3-10 сағат
400-500
г.
11-13 см
8-10м
Слайд 39“Нақты сандар” кабинеті
5-6 г -тұз
1,5-2,5л - су
70-100 г-
май
100-120 г нәруыз
25см- өңеш
5-6 м- ашы ішек
-
2-3 л-қарын
3-10 сағат-қорытылу
400-500 г.-
көмірсу
11-13 см -жұтқыншақ
8-10м- ас жолы
Сөзжұмбақ
.
.
1.Жүйке жасушасы
2.Жүйке жасушасының өсіндісі
3.Ішкі секреция безі
4.Ас қорыту физиологиясын зерттеген ғалым
5.Тітіркендіруді қабыдлдайтын жүйке ұштары
6.Лейкоцит жасушаларын зерттеген ғалым
7.Жүйке жасушасының өсіндісі
Осы сөзжұмбақты дұрыс шешкенде жүйке жүйесінің басты қызметі шығады.
Слайд 42Тест.
“Бар ізгілік тек білімнен алынар
Білімменен аспанға жол салынар”
Ж.Баласұғын
Слайд 43 жоғалтсаң – көп нәрсе жоғалтқаның,
жоғалтсаң – ештеңе жоғалтпағаның,
жоғалтсаң – бәрін
жоғалтқаның.
