Слайд 1Қош келдіңіздер!
4 “б” сынып
Дүниетану сабағы
Слайд 3Үй тапсырмасын сұрау:
“Конверт – сұрақ “ әдісі
Слайд 4СҰРАҚТАР:
1топ:1)ылғалды жеткілікті шағын үлескілерді қалай атайды? 2)шалғындарды қай жерден кездестіруге
болады ?
3)шалғында қандай гүлдер өседі ,ата?
2 топ: 1)пішен дайындалатын шалғынды
қалай атайды?
2)шалғында өсетін улы өсімдіктерді қалай атайды?
3)шалғында қандай бунақденелілер кездеседі, ата.
3 топ:1)шалғында кездесетін бөдене құсты сипатта?тағы қандай құстар кездеседі?
2)шалғынды не үшін қорғау керек?
3) табиға бірлестік дегеніміз не?
Сұрақтарға 3 топта тобымен жауап береді кезектесіп.
Слайд 6Жаңа сабақ :
Дала өсімдіктері мен жануарлары
Слайд 7 Мәтінмен жұмыс:
«Ойлан, бірік, топтас»
Жеке
жұмыс:Парақшада оқулықтағы мәтіндер 3 бөлікке бөлініп жазылған.3 топ осы мәтінді
оқып, өз түсінгендерін дәптерлеріне түсіріп жазады.
Жұптық жұмыс:Қасындағы көршісімен бірігіп түсінгендерін толықтырып жазады .
Топтық жұмыс:
Әр топ бірігіп өз жазғандарын толықтырып А3 ге жазып шығады және 3 топта топпен өз жазбаларын қорғайды.
Слайд 8«Анықта, жікте, топта »
1.топ:
А)даланың түрлерін ата
Ә) кеміргіштерді топта
2.топ:
а) бұталар мен
өсімдіктер топта
3.топ:
а)құстар мен жануарларды ата
Слайд 9Дала :1:ылғалды2.Қуаң 3 шөл
Кеміргіштер:тышқан,қосаяқ,саршұнақ
Бұталар: жатаған изен, бұтақараған, көкпек пен теріскен,
Өсімдіктер:қаражусан,боз
бетеге, жусан,қазжуа,ботагөз,мыңжапырақ, сарыбас жоңышқалар,сары гүлді қазжуа,жауқазындар. жуашықтар.
Құстар: бозторғай,бүркіт.
Жануарлар:суырлар, борсықтар,
дала тасбақасы,түлкі,қасқыр, қарсақ, ор қоян,ақбөкен
Слайд 11«Ой қорыту»
Қуаң дала – жылудың көбеюімен, жауын – шашынның азаюымен
ерекшеленеді.Қуаң даланың көрікті кезі – көктем. Топырағы көктемгі қар суымен
ылғалданып, шөбі көк – майса болып, көз тартады.Далалы аймақ үшін ауа рай қатаң, қысы суық, ұзақ, аяз, қардың қалыңдығы 20см болып, 140-160 күн жатады. Жазы керісінше ыстық, құрғақ болады
Слайд 12Өсімдіктері:
Бұталар: жатаған изен, бұтақараған, көкпек пен теріскен,
Өсімдіктер:қуаң далада қаражусан,
Далада боз
бетеге, жусан, қазжуа, ботагөз, мыңжапырақ, сарыбас жоңышқалар,сары гүлді қазжуа,жауқазындар. жуашықтар
Слайд 13Жануарлары:
Суырлар, борсықтар, дала тасбақасы, түлкі,
қасқыр, қарсақ,
ор қоян,ақбөкен.
Слайд 15СӘЙКЕСТЕНДІР:
Суырлар, борсықтар, дала тасбақасы, түлкі,
қасқыр, қарсақ,
ор қоян,ақбөкен.
Слайд 17Анықтама :
Қуаң дала – жылудың көбеюімен, жауын – шашынның азаюымен
ерекшеленеді.Қуаң даланың көрікті кезі – көктем. Топырағы көктемгі қар суымен
ылғалданып, шөбі көк – майса болып, көз тартады.Далалы аймақ үшін ауа рай қатаң, қысы суық, ұзақ, аяз, қардың қалыңдығы 20см болып, 140-160 күн жатады.
Жазы керісінше ыстық, құрғақ болады.
Қосаяқ – сүтқоректілер класы кеміргіштер отрядының бір тұқымдасы. Қазақстанда 9 туыстың 16 түрі мекендейді. Көптеген түрлері бірқатар індеттерді, оба ауруларын таратады.
Саршұнақ – Қазақстанда 6 түрі бар. Астық тұқымдарымен қоректенеді, Қазақстанда жылына 2млн – ға жуық саршұнақ терісі дайындалады.
Қаражусан – жусан туысына жататын көп жылдық өсімдік. Шөбі мен тамырының тұнбалары тәбет ашады, асқазан, ішек бездерінің қызметін күшейтеді, жүйке жүйесін тыныштандырады.
Көкпек – көп жылдық шөп тектес өсімдік. Көкпекті далалы жерлерде ел отынға пайдаланады, күзде түйе жейді.Теріскен – көп жылдық шөп тектес өсімдік. Аласа бұта көкпек пен теріскен көп өседі. Бұлардың барлығының ботаникадағы ғылыми аты – алабота тұқымдастар.
Боз бетеге - көп жылдық өсімдік. Жақсы мал азығы. Қазақстанда 20 түрі өседі. Жаңбырлы жылдарда оны екі рет оруға болады.
Жусан – жусан көрмеген, жусан иісін иіскемеген, жусан жеген малдың сүтін ішпеген бала кемде- кем болар. Өйткені жерімізде жусан көп, оның Қазақстанда 81 түрі бар. Жусан – көп жылдық шөптесін өсімдік. Оның құрамында қоректік заттар мол, эфир майы бар. Әсіресе қой, ешкінің жақсы азығы.
Қазжуа – лалагүл тұқымдасына жататын көп жылдық өсімдік. Қазақстанның далалы аймақтарында 37 түрі бар. Қазжуаның қайнатыныдысы сары ауру мен демікпеге қарсы ішеді.
Ботакөз – екі және көп жылдық өсімдік. Қазақстанда 12 түрі бар. Ботакөздер – хош иісті, әдемі гүлді әсемдік өсімдіктер.
Мыңжапырақ – күрделігүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық өсімдік. Мыңжапырақ – дәрілік өсімдік.
Бозторғай – жыл құсы. Торғайлар тобына жататын сайрағыш құстар тұқымдасы. Жылына екі рет жұмыртқалайды.
Бүркіт – қырандар туысына жататын ірі жыртқыш құс. Бүркітті қолға үйретіп, баптап, саятшылыққа пайдалану қазақ халқының ертеден келе жатқан өнері.
Дала суыры – Қазақстандағы суыр туысының 4 түрінің бірі. Суырлар 20жылға дейін өмір сүреді. Бұлардың жауы - қасқыр, түлкі және бүркіт. Бірақ бұларға үлкен қауіп адамнан туады, себебі оның майы және терісі үшін көптеп аулайды.
Борсық - жыртқыш аң. Терісі мен майы үшін ауланады. Борсықтың май витаминге бай. Сондықтан халық медицинасында оны буын ауруларына, туберкулез және іріңді жараны емдеуге қолданады.
Дала тасбақасы – қазіргі кезде көбіне орта азиялық тасбақа деп атайды. Қауіпті жағдайда басы мен аяқтарын жинап тығылатын сүйекті сауыты болады, ол төрт аяқты жыртқыштардан берік қорғайды
Слайд 18БАҒАЛАУ:
Даланың неше түрі бар?
Қуаң даланы көбіне не үшін пайдаланады?
Қысқы
дала мен көктемгі даланың айырмашылығы барма?
Ауа –рай жағынан жағынан?
Даланы
қалай қоғауға болады?
Слайд 19КЕРІ БАЙЛАНЫС:
Мен сабақты өте жақсы түсіндім
Мен сабақты орташа түсіндім
Мен сабақты
мүлдем түсінбедім.
Слайд 20Кейінгі оқу:
“Көктемгі қуаң даланың көрінісін сипаттап жазу»
Мазмұндау.
Слайд 21Бағалау:
Сабаққа қатысқан оқушыларды бағалау.