Конспект уроков на тему "Архимед к?ші"

заңға негізделген?
3. Ашық сұйықтық манометр қалай жасалған және қалай жұмыс

істейді?

4. Металл манометр қалай жұмыс істейді?

5. Қандай сорғыларды білесіңдер?

6. Шприцтің әрекеті қандай заңға негізделген?

7. Допқа, велосипедке ауа толтыруға арналған қарапайым сорғының құрылысы қандай?

доп қайтадан су бетіне неліктен шығады?
Сол ыдысқа цилиндрді салайық. Дене

батып кетті. Бұл жағдайда ығыстырушы күш әсер ете ме?

ме?
4.топ
Архимед заңы қалай
тұжырымдалады?
Архимед туралы қандай
аңыз айтылған?
2.топ
Сұйық ішіндегі

денеге
сұйықтың әсерін қалай
теориялық түрде
түсіндіруге болады?

3.топ
 Ығыстырушы күштің
шамасын қалай
анықтауға болады?

сұйықтың қандай сипаттамаларына байланысты болатынын қарастырайық. Бұл күштің мәнін тұңғыш

рет ертедегі грек ғалымы Архимед ( б. з. б. 287 - 212 жж.) есептеп шығарған. Архимедке дейін де адамдар ығыстырушы күштің бар екенін білгені анық. Алайда осы күштің шамасы неге тең болатынын дәл есептеп шығарған Архимед болатын.

Сұрақ
Су бетінде үлкен болса да ағаш бөрененің жүзіп жүретінін, ал оған тасталған кішкене металл кесегі батып кететіні әркімге де белгілі. Суда жүзе білетін әркім - ақ судың өзіне батырылған денені ығыстыратынын жақсы біледі. Адам аздап малти білсе, су да оның жүзуіне ықпал етеді. Сұйық тарапынан әрекет ететін бұл күш қайдан пайда болады?

Р0 — Рс
Сондықтан сұйықтың ішіндегі қандай да бір денеге

әсер ететін Архимед күшін анықтау үшін, бұл денені ауада және сұйықта өлшеп, алынған мәндерінің өзгерісін анықтаймыз.
Міне осы Архимед (кері итеруші) күші болып табылады.

осы дене ығыстырып шығарған сұйықтың салмағына тең болады.
Бұл заңды Архимед

ашқан, сондықтан оның есімімен — Архимед заңы деп аталады.

Сұйықтықтың барлығында, әр түрлі тереңдікте әр түрлі гидростатикалық қысым болғандықтан Архимед (кері итеруші) күші тек суда емес, басқа да кез келген сұйықта әсер етеді. Одан басқа бұл күш газдарда да әсер етеді, осы себептен әуе шары, дирижаблі ұшады.

денеге сұйық (немесе газ) тарапынан кері итеруші күш әсер етеді,

оның шамасы сұйықтың немесе газ тығыздығын еркін түсу үдеуімен, сұйыққа (немесе газға) батып тұрған дене бөлігінің көлемінің көбейтіндісіне тең болады.
FA=ρcgVД

бағытталған, оны ___________ немесе ___________деп атайды.
Архимед күші дененің ауадағы және

сұйықтағы ______________айырмасына тең.
Архимед күші дененің ығыстырып шығарған ____________________
Архимед заңы мына түрде жазылады: ____________
Архимед заңы арқылы әуеде _______, суда кемелер _______, сүңгуір қайықтар _______ .

Диктант

жоғары бағытталған, оны кері итеруші күш немесе Архимед күші деп

атайды.
Архимед күші дененің ауадағы және сұйықтағы салмақтарының айырмасына тең.
Архимед күші дененің ығыстырып шығарған сұйықтың көлеміне тең.
Архимед заңының формуласы: FА = ρcVcg.
Архимед заңы арқылы әуеде ұшады, суда кемелер қалқиды, сүңгуір қайықтар жүзеді.

Диктант

тоқтауы, сынуы Б) Дененің ағуы
В) Сыртқы күштің әсерінен

дененің көлемі мен пішінің өзгеруі
Атмосфералық қысым бойынша биіктікті өлшеуге арналған құрал ... А) барометр Ә) альтиметр Б) анероид В) сорғылар
Ауырлық күші әрекет еткен сұйықтың қысымының негізгі формуласы А) Р=Ғ/S Ә) Р=gрh Б) Р=gт В) Р=mV
Пішіні мен көлемі өзгерген денені қандай дене дейді?
А) пластикалық Ә) деформацияланған Б) серпімді В) өзгертілген
5. Күшті өлшейтін құрал?
А) танометр Ә) динамометр Б) альтиметр В) амперметр
6. Ауырлық күші дегеніміз –
А) салмақ түскендегі күш Ә) механикалық күш Б) дененің Жерге тартылу күші В) сырттан әсер етуші күш
7. Тығыздықтың өлшем бірлігі
А) м/с Ә) м3 Б) сағ В) кг/м3
8. Бір дене екінші дене бетімен қозғалғанда пайда болатын күш ..... деп аталады
А) ауырлық Ә) серпімділік Б) қысым В) үйкеліс
9. Нормаль қысым күшін .... әрпімен белгілейді. А) N Ә) R Б) m В) F
10. Гук заңын өрнектейтін теңдеу
А) Ға=mg Ә) Ғ=mN Б) Ғ=kх В) р=m/V

Физикалық тест