Көміртек және оның қосылыстары

орта мектеп
НАЗАРБАЕВА ГҮЛНҰР ОРАҚБАЙҚЫЗЫ Химия пәнінің мұғалімі

ойлау қабілеті дамиды
Тәрбиелік: Топтық жұмыс арқылы ынтымақтастыққа тәрбиеленеді.

және химиялық қасиеттері, қолданылуы туралы біледі.
2. Көміртектің маңызды қосылыстары, алынуы,

физикалық және химиялық қасиеттері, қолданылуы туралы біледі
3. Көміртектің маңызды қосылыстары тақырыбында есептер шығара алады.
4. Көміртектің аллотропиялық түрөзгерістерін салыстыра алады.
5. Көміртектің табиғаттағы айналымы, маңызы, физиологиялық әсері туралы жоба жасау

таныстырылым жасайды.
Көміртектің атом құрылысы , табиғатта кездесуі, физикалық және

химиялық қасиеттері, қолданылуы
2 топ. Көміртектің маңызды қосылыстары, алынуы, физикалық және химиялық қасиеттері, қолданылуы
Формативті бағалау /өзара бағалау/

H2CO3
қышқылдық
қасиет
SiO2, H2SiO3
қышқылдық
қасиет
GеO2, Gе(OH)4
амфотерлі
қасиет
РbO4, Pb(OH)4
амфотерлі
қасиет
SnO2, Sn(OH)4
амфотерлі қасиет

2P2
Графиктік формуласы:

1S 2S 2P

Көміртек қосылыстағы тотығу
дәрежелері: -4, +2, +4

күйінде алмазКөміртек бос күйінде алмаз, графитКөміртек бос күйінде алмаз, графит,

карбинКөміртек бос күйінде алмаз, графит, карбин деп аталатын аллотропиялық күйлерінде кездеседі. Табиғи қосылыстары карбонаттар (СаСО3 • MgCО3 - доломит, СаСО3 - мәрмәр - мәрмәр, MgCО3 - магнезит - мәрмәр, MgCО3 - магнезит). Байланысқан күйде көмірде, мұнайда, табиғи газдарда кездеседі. Бос күйінде көміртек улы емес, ал оның қосылыстары CO - иіс газы, ССl4 - төрт хлорлы көміртек, CS3 — күкіртті — күкіртті көміртек улы заттар. Аллотропиялық түр өзгерістері кристалдық торларының әр түрлілігімен сипатталады.

қатты зат, графит майАлмаз ең қатты зат, графит май тәрізді

жылтыр сұр түсті жұмсақ зат. Графит 2000°С-да, төменгі қысымдаАлмаз ең қатты зат, графит май тәрізді жылтыр сұр түсті жұмсақ зат. Графит 2000°С-да, төменгі қысымда карбинге айналады. Жаңадан алынған фуллерен деген түрі де бар, ол футболАлмаз ең қатты зат, графит май тәрізді жылтыр сұр түсті жұмсақ зат. Графит 2000°С-да, төменгі қысымда карбинге айналады. Жаңадан алынған фуллерен деген түрі де бар, ол футбол добы сияқты құрылыстыАлмаз ең қатты зат, графит май тәрізді жылтыр сұр түсті жұмсақ зат. Графит 2000°С-да, төменгі қысымда карбинге айналады. Жаңадан алынған фуллерен деген түрі де бар, ол футбол добы сияқты құрылысты болады. Көміртектің бұл түр өзгерістерінеАлмаз ең қатты зат, графит май тәрізді жылтыр сұр түсті жұмсақ зат. Графит 2000°С-да, төменгі қысымда карбинге айналады. Жаңадан алынған фуллерен деген түрі де бар, ол футбол добы сияқты құрылысты болады. Көміртектің бұл түр өзгерістеріне аморфты көміртекті қосуға болады. Оны ағашАлмаз ең қатты зат, графит май тәрізді жылтыр сұр түсті жұмсақ зат. Графит 2000°С-да, төменгі қысымда карбинге айналады. Жаңадан алынған фуллерен деген түрі де бар, ол футбол добы сияқты құрылысты болады. Көміртектің бұл түр өзгерістеріне аморфты көміртекті қосуға болады. Оны ағаш көмірін, тас көмірді ауа қатысынсыз құрғақ айдау арқылы алады. Сонда алынған көмірде өз бетіне газдарды, сұйықтарды сіңіретін қасиетАлмаз ең қатты зат, графит май тәрізді жылтыр сұр түсті жұмсақ зат. Графит 2000°С-да, төменгі қысымда карбинге айналады. Жаңадан алынған фуллерен деген түрі де бар, ол футбол добы сияқты құрылысты болады. Көміртектің бұл түр өзгерістеріне аморфты көміртекті қосуға болады. Оны ағаш көмірін, тас көмірді ауа қатысынсыз құрғақ айдау арқылы алады. Сонда алынған көмірде өз бетіне газдарды, сұйықтарды сіңіретін қасиет (адсорбция) пайда болады.

деп көмірдің немесе басқа қатты не сұйық заттардың өз бетінде

газ, бу, т.б еріген заттарды сіңіру қабілетін айтады. Беттерінде адсорбция жүретін заттарды адсорбенттер, ал сіңірілетін заттарды адсорбаттар деп атайды. Егер, мысалы, алдымен сия ерітіндісіне ұсақ ұнтақталған көмір қосып шайқап, сосын сүзсек, филтратта түссіз сұйықтық су қалады.Себебі еріген сия молекулаларын көмір сіңіріп алады.
Мұнда: көмір-адсорбент, бояу-адсорбат.

АДСОРБЦИЯ

2С + О2 = 2СО
ә) С + О2 = CO2
2)

Хлормен2) Хлормен әрекеттескенде көміртек тек жарық2) Хлормен әрекеттескенде көміртек тек жарық сәулесінің әсерінен төрт хлорлы көміртек түзіледі:
С + 2Cl2= CCl4 (бағалы еріткіш) өрт сөндіруде қолданылады.
3) Металдармен3) Металдармен әрекеттесіл карбидтер түзеді:
2С + Са = СаС2 (бұдан ацетилен алынады)
4) Күкіртпен күкіртті көміртек түзеді:
С + 2S = CS2 (еріткіш)
5) Сутекпен әрекеттескенде метан түзіледі:
С + 2Н2→СН4 (отын - ол табиғи газдың негізгі
құрам бөлігі)

(су газы) бөлінеді:
С + Н2О

= CO + Н2 (су газы - бағалы отын)
Алынған газдардың екеуі жанғыш болғандықтан
жылу көбірек бөлінеді. Сондықтан көмірді
жаққанда сулау қажет.
2) Концентрлі күкірт және азот қышқылдарымен әрекеттескенде тотығады:
С + 4HNО3(конц)=СО2+4NO2+2Н2O
3) С+ 2H2SО4(конц) = СО2+2SO2+2Н2O

тыныс
алу мүшелерін сақтау
үшін қолдануды ұсынған.

иіссіз, дәмсіз, ауадан сәл жеңіл, улы газ. Суда нашар ериді
Көміртек

(IV) оксиді СО2 - иіссіз, түссіз, ауадан 1,5 есе ауыр газ. Молекуласы сызықтық құрылысты: О=С=О

3 + NаОН=Nа 2 СО 3 +2Н 2О

натрий карбонаты
Н 2СО3 + NаОН=Nа НСО 3+2Н 2О
натрий гидрокарбонаты
Гидрокарбонаттарға сілтінің артық мөлшерімен әсеретсе, карбонатқа айналады:
Nа НСО 3+ NаОН=Nа2 СО3 +2Н 2О

2NаНСО3 =Nа 2СО3 +СО2 +Н2О

Гидролизге ұшырайды:

Nа2СО3+НОН=NаОН+NаНСО3
СО32- +НОН=НСО3 - + ОН –

Сапалық реакциясы:
Nа2СО3+2НСl=2NаОН+СО2 +Н2О
СО2 +Са(ОН)2 =СаСО3+Н2О
ақ тұнба

реакция теңдеуін толық және қысқартылған иондық теңдеу түрінде жазыңдар
№9
Төмендегі

айналымдарды іске асыруға болатын реакция теңдеулерін жазыңдар:
Na2O-Na2CO3-NaHCO3-Na2CO3-CO2

tropos – бұрылыс, қасиет ) химиялық
элементтердің бірнеше жай заттар

түрінде болуы. Қазақша тұрпаттастық деп аталады.

алмаз

графит

карбин