Паскаль программалау тілі

керек
белгілілік: бастапқы деректері бірдей болған жағдайда нәтижесі де бірдей болады
нәтижелік:

Алгоритм – атқарушы орындайтын амалдардың тиянақты жоспары.

қажетті командалардың жиынтығы
Команда – компьютер орындауға міндетті әрекеттің өрнектелуі.
алғашқы

командасына сәйкес келеді (ассемблер)
Жоғарғы деңгейлі тілдер – кәдімгі табиғи тілге(ағылшын

«жоғарыдан төменге қарай» программаларын жасау






берілгендердің әр түрлі құрылымдары(массивтер,

{негізгі программа}
end.
{ процедуралар мен функциялар }
фигуралық жақшаның ішінде орналасқан түсініктемелер

.
Айнымалы – өз атауы (жад ұяшығы)болатын, өзгеретін шама.
Процедура –

Бас әріптер мен кіші әріптердің арасында айырмашылық болмайды

Атауларды сипаттағанда
орыс, қазақ әріптерін
бос орындарды
жақшаларды, +, =, !, ? белгілерін және т.б.
қолдануға болмайды

Атаулар санмен басталмауы керек

Қай атаулар дұрыс жазылған?
AXby R&B 4Wheel Вася “PesBarbos” TU154 [QuQu] _ABBA A+B

= 3.14; { нақты сан }

qq = 'Вася'; { символдар

бүтін және бөлшек бөліктері нүктемен ажыратылады

орыс, қазақ әріптерін қолдануға болады!

екі мән қабылдай алады:
True (ақиқат, «иә»)
False (жалған, «жоқ»)

программаның жұмысы кезінде өзгертіп отыруға болады.
Айнымалылардың типі:
integer { бүтін }
real { нақты

Айнымалыларды сипаттау (жад бөлу):

var a, b: integer;
Q: real;
s1, s2: string;

командасы.
Меншіктеу операторы айнымалының мәнін өзгерту үшін қолданылады.
program qq;
var a, b:

a

?

5

5

b

?

5+2

7

a

5

7*4

28

Мысал:

- * / div mod


функцияларды

көбейту

бөлу

бүтінді бүтінге бөлу

бөлуден қалған қалдық

<айнымалы атауы> := <өрнек>;

:= 5;
10 := x;
y

Қай операторлар дұрыс жазылмаған?

айнымалы атауы := белгісінің сол жағында болуы керек

бүтін мен бөлшектің арасы нүктемен ажыратылуы керек

нақты мәнді бүтін айнымалыға меншіктеуге болмайды

div, mod
солдан оңға қарай қосу және алу
z := (5*a*c+3*(c-d))/a*(b-c)/ b;
x:=(a*a+5*c*c-d*(a+b))/((c+d)*(d-2*a));

2 6 3 4 7 5 1 12 8 11 10 9

qq;
var a, b, c: integer;
begin
read ( a, b

енгізу}
read ( a, b ); { а және b айнымалыларының

Екі санды қалай енгізуге болады?
бос орын арқылы:
25 30
Enter арқылы:
25
30

шығару}
writeln ( a ); {a айнымалысының мәнін шығарып,келесі жолға көшу}
writeln

writeln ( ‘Жауап: ', c ); { мәтінді және c айнымалысының мәнін шығару}

writeln ( a, '+', b, '=', c );

15;
writeln ( '>', i, '',

>15<
> 15<

>1.234568E+001<
> 1.23E+001<
> 12.35<

барлық символдар саны

барлық символдар саны

бөлшек бөлігіндегі символдар саны

сан енгізіңіз');
read ( a, b );
c

Протокол:
Екі бүтін сан енгізіңіз
25 30
25+30=55

бұны компьютер шығарады

бұны программа жазушы өзі енгізеді

блогі
«енгізу» блогі
«процесс» блогі
«шығару» блогі
«соңы» блогі

Үш сан енгіз:
4 5 7
4+5+7=16
4*5*7=140
"5":

бірінші сан екінші саннан үлкен болса, біріншісін, ал егер кіші

Қадамдардың тізбектеп орындалуы кейбір шарттарға байланысты болатын алгоритмдерді тармақталу алгоритмдері деп атайды.

qq;
var a, b, max: integer;
begin
writeln(‘Екі бүтін сан енгіз');

істеу керек}
end
else begin
{егер

Ерекшеліктері:
else-тің алдында нүктелі үтір болмауы керек
екінші бөліктің (else …) болмауы да мүмкін (толымсыз түрі)
егер блокта бір ғана оператор болса, begin мен end сөздерін жазбауға да болады

a := b;
end
else
b :=

if a > b then begin
a := b;
else begin
b := a;
end;

if a > b then begin
a := b;
end;
else begin
b := a;
end;

if a > b then begin
a := b;
end
else b > a begin
b := a;
end;

begin

end

begin

end

бүтін сан енгіз');
read ( a, b );

шартты оператордың толымсыз түрі

бүтін сан енгіз');
read ( a, b );

max := a;

a > b

a := b;
else b := a;

if a > b then begin
a := b;
end;
else b := a;

if a > b then
else begin
b := a;
end;

if a > b then
a := b;
else b := a; end;

a := b

end

a := b

if b >= a then
b := a;

сан енгіз:
4 15 9
Ең үлкен сан 15
"5": Бес

алуда. Адамның жасын енгізіп, оны фирмаға алуға болатындығы немесе болмайтындығы

read ( x );
if x >= 25 then

read ( x );
if (x >= 25)

қарапайым шарттардан (қатынастардан) тұрады:
not – ЕМЕС (терістеу, инверсия)
and – ЖӘНЕ

тең

тең емес

Ерекшелігі – қарапайым шарттардың әрқайсысын жақшамен жабу.
Мысал:
4 1

if not (a > b) or (c <> d) and (b <> a)
then begin
...
end

жағдайда ақиқат немесе жалған:
not (a > b)
(a < b) and

Күрделі шарттар

True

True

FALSE

(-∞, 6)

∅

(6, 10)

(10, ∞)

(-∞, 10)

(-∞, 6) ∪ (10,∞)

(-∞, ∞)

(6, ∞)

x < 6

x > 10

x < 10

x > 6

True

True

Мысал:
Ай нөмірін енгіз:
4
көктем

саны белгілі цикл
қадамдар саны белгісіз цикл (шартты цикл)
Есеп. 1-ден 8-ге

1;

i2 := i * i;
i3 := i2 * i;
цикл айнымалысының

барлығы да атқарылды ма? соны тексеру

квадрат пен куб-ты есептейміз

нәтижесін шығару

келесі i-ге өту

i2 * i;
i := 1,8
«цикл»блогі
цикл денесі

8 do begin
i2 := i*i;
i3 :=

цикл айнымалысы

бастапқы мән

ең соңғы мән

мен кубтарын есептеп шығару (кері қарай есептеу).
Ерекшелігі: цикл айнымалысы кеміп

for i:=8 1 do begin
i2 := i*i;
i3 := i2*i;
writeln(i:4, i2:4, i3:4);
end;

downto

do begin
{цикл денесі}

Айнымалының 1-ге артуы:

for <айнымалы> := <алғашқы мән> downto
<ең соңғы мән> do begin
{цикл денесі}
end;

Айнымалының 1-ге кемуі:

өзгеру қадамы қашанда 1-ге (to) немесе -1-ге (downto) тең
егер цикл

for i:=1 to 8 do
writeln('Привет');

және соңғы мәндер өзгертілгенімен цикл ішіндегі қадамдар саны өзгермейді:
n :=

мүдіріп қалу жоқ

a := a+1;
a = 4
a := 1;
for i:=3 to 1

a = 1

a := 1;
for i:=1 downto 3 do a := a+1;

a = 1

a := 1;
for i:=3 downto 1 do a := a+1;

a = 4

??? then begin
i2 :=

Қадамдарды қалай өзгертуге болады?

Есеп. Экранға 1-ден 9-ға дейінгі тақ сандардың квадраттары мен кубтарын есептеп шығару.
Ерекшелігі: цикл айнымалысы 2-ге артып отыру керек.
Мәселе: Паскальде қадамдар саны 1 немесе -1 болуы мүмкін.
Шығарылуы:

i mod 2 = 1

i2 := i*i;
i3 := i2*i;
writeln(i:4, i2:4, i3:4);

Тек қана тақ i-лермен орындалады

шығару керек, k айнымалысы 1-ден 5-ке дейін өзгереді. i-дің бастапқы

???
for k:=1 to 5 do begin
i2 := i*i;
i3 := i2*i;
writeln(i:4, i2:4, i3:4);
???
end;

i := i + 2;

i := 1;

шығару керек, k айнымылысы 1-ден 5-ке дейін өзгереді. k-ны біле

i = 2k-1

for k:=1 to 5 do begin
???
i2 := i*i;
i3 := i2*i;
writeln(i:4, i2:4, i3:4);
end;

i := 2*k – 1;

мен кубтарын есептеп шығару.
Мысал:
Интервал шекараларын енгіз:
4 6
4

Қолараны әрі-бері неше рет қозғалтуымыз керек,. ?
Есеп: (

n := n div 10;
цифрлардың санаушысын нөлге теңестіру
енгізу n

“n

:= 0;
while n 0 do begin
count

while n <> 0 do begin
count := count + 1;
n := n div 10;
end;

, n1: integer;

n1 := n;

n1,

"n <> 0“ болғанша орындай беру

end;
Ерекшеліктері:
күрделі шарттарды қолдануға болады:
егер цикл денесінде бір ғана оператор

while (a {цикл денесі}
end;

while a < b do
a := a + 1;

жалған болса, цикл бірде-бір рет орындалмайды

егер шарт түбінде жалған болмайтын

a := 4; b := 6;
while a > b do
a := a – b;

a := 4; b := 6;
while a < b do
d := a + b;

< b do a := a + 1;
2 рет
a =

a := 4; b := 6;
while a < b do a := a + b;

1 рет
a = 10

a := 4; b := 6;
while a > b do a := a + 1;

0 рет
a = 4

a := 4; b := 6;
while a < b do b := a - b;

1 рет b = -2

a := 4; b := 6;
while a < b do a := a - 1;

дағдарысқа ұшырау

{цикл денесі}
end;
i := 1;
while i

for i:=a downto b do
begin
{цикл денесі}
end;

i := a;
while i >= b do begin
{цикл денесі}
i := i - 1;
end;

while-ды for-ға , циклдегі қадамдар саны алдын ала белгілі болған жағдайда ғана ауыстыруға болады.

for-ны while –ауыстыруға қашанда болады.

табу.
Мысал:
Бүтін сан енгіз:
1234
1234 санындағы цифрлардың қосындысы

16, …
1, 2, 4, 8, 16, 32, …

an =

a1 = 1, an+1 = an+1

a1 = 1, an+1 = an + n

an = 2n-1

a1 = 1, an+1 = 2an

b1 = 1, bn+1 = bn+1

c1 = 2, cn+1 = 2cn

табу:
Тізбек элементтері (№2-ден бастап ):
b := b+1;
c

z := -z;

:= 1; c := 2; z := -1; a :=

бастапқы мәндер

a := z*b/c;
b := b + 1; c := 2*c; z := -z;

бірінші элемент

a := 1;

S := 0;

жаңа элемент

өзгеріс

S := 0; z := -1;
b :=

z := - z;
b := b + 1;
c := c * 2;

келесі қосылғышқа өту

S := 0; z := -1;
b := 1; c := 2; a := 1;

бастапқы мәндер

қосындының артуы

тізбек элементін есепке алу

= 1.157
"5": Тізбектегі элементтердің қосындысын 0,001 дәлдікпен табу :

Мәселе: Теріс санның немесе нөлдің енгізілмеуін қалай қадағалауға болады?
Шығарылуы: Егер

Соңғышартты цикл – шарттың тексерілуі циклдың соңында орындалатын цикл түрін айтады.

n
негізгі алгоритм

число');
read(n);
until n > 0;

repeat
writeln(‘Оң сан енгіз');
read(n);
until n > 0;

until n > 0;

ШЫҒУДЫҢ шарты

Ерекшеліктері:
цикл денесі кемінде бір рет орындалады
until ("…болмайынша") сөзінен кейін циклдан ШЫҒУДЫҢ шарты қойылады

:= a + 1; until a > b;
3 рет
a =

a := 4; b := 6;
repeat a := a + b; until a > b;

1 рет
a = 10

a := 4; b := 6;
repeat a := a + b; until a < b;

Мүдіріп қалу

a := 4; b := 6;
repeat b := a - b; until a < b;

2 рет
b = 6

a := 4; b := 6;
repeat a := a + 2; until a < b;

Мүдіріп қалу

қосындысы 10-ға тең екендігінің дұрыстығын анықтау.
Мысал:

шығару.
Шығарылуы: Айдағы күндер саны
28 күн – 2 (ақпан)
30 күн

31;
жоқ
M = 2?
D := 28;
иә
жоқ
M = 12?
D := 31;
иә
шығару D
қате

read ( M );
case M of
2:

case M of
2: begin D := 28; end;
4,6,9,11: begin D := 30; end;
1,3,5,7,8,10,12: D := 31;
else D := -1;
end;

ешбір нұсқасы сәйкес келген жоқ

арифметикалық өрнек
немесе символдық типті (char) арифметикалық өрнек
case i+3

var c: char;
...
case c of
'а': writeln(‘Бөкен');
'б': writeln('Борсық');
else writeln(‘Білмеймін');
end;

болуы мүмкін

end сөздерін жазбай кетуге болады
бірдей екі мәнді қоюға болмайды
case i+3

case i+3 of
1: a := b;
2: a := c;
end;

of
1: a :=

тізбелеп санап шығу

диапазон

аралас

:= b;
4: a := c;
end;
case a of
2:

;

case a of
2..5: a := b;
4: a := c;
end;

case a of
0..2: a := b;
6..3: a := c;
end;

3..6:

case a+c/2 of
2: a := b;
4: a := c;
end;

case a of
2: a := b; d := 0;
4: a := c;
end;

begin

end;

күндердің санын және енгізу кезінде жіберілген қателердің санын есептеп шығару.

( 1, 255, 0, 0 );
Бояудың түсі мен стилі:

сызықтың қалыңдығы

R(red)
0..255

G(green)
0..255

B(blue)
0..255

0 – өшіру
1 - қосу

R

G

B

R

G

B

(x1, y1, x2, y2);
Pen (1, 0, 0, 255);
Point (x, y);
Pen

255, 0);
Rectangle (x1, y1, x2, y2);
Pen (1, 255, 0, 0);
Brush

Brush (1, 100, 200, 255);
Fill (x, y);

600);
MoveTo (x, y);
writeln (‘Салем!');
Салем!
(x, y)

өлшемі
10 пиксель
айналу бұрышы
қанықтылық:
400 – қалыпты

30о

Brush(1, 0, 0, 255);
Rectangle(100, 100, 300, 200);

x1+h, y1, x1+h, y2);
Line( x1+2*h, y1, x1+2*h, y2);
Line(

h := (x2 – x1) / (N + 1);
Rectangle (x1, y1, x2, y2);
x := x1 + h;
for i:=1 to N do begin
Line( round(x), y1, round(x), y2);
x := x + h;
end;

var x, h: real;

x

жақын орналасқан бүтін санға дейін дөңгелектеу

x

c );
Fill ( ???, ??? );
сұр: R = G =

Өзгеру қадамы c:

x

(x-1, y1+1)

var c, hc: integer;

hc := 255 div (N + 1);
c := 0;
for i:=1 to N+1 do begin
Line (round(x), y1, round(x), y2);
Brush (1, c, c, c);
Fill (round(x)-1, y1+1);
x := x + h; c := c + hc;
end;

y2);
Line( x1+2*h, y1, x1+2*h-a, y2);
Line( x1+3*h, y1, x1+3*h-a, y2);
...
h

x

x-a

;
Line( x1, y1+2*hy, x1+2*hx, y1+2*hy);
Line( x1, y1+3*hy, x1+3*hx, y1+3*hy);
...
hx :=

оның ішін әр түрлі түстермен бояу.







"5": Пернетақтадан шеңберлердің

3 sin(x) функциясының графигін құру.
Анализ:
x = π/2 болғанда максималды

жекелеген кесінді кескінінің ұзындығы)
xэ = a + kx
yэ = b

осі
графиктің құрылу циклі


program qq;
const a = 50; b = 200;

өту
әйтпесе
(xэ,yэ) нүктесіне кесінді
Программа:


бастапқы мән
әрекеттердің нұсқасын таңдау

логикалық айнымалы
var first:

"5": Функция графигін құру (эллипс)

бұрышы
айырмашылықтары: координаталары, түстері

орналасқан бірдей әрекеттерді орындау
программаны түсіну оңай болу үшін оны бірнеше

ұқсас жерлері (өлшемі, пішіні, айналу бұрышы) мен айырмашылықтарын (координаталары, түсі)

(x+100, y)

(x, y-60)

procedure Tr( x, y, r, g, b: integer);
begin
MoveTo(x, y);
LineTo(x, y-60);
LineTo(x+100, y);
LineTo(x, y);
Brush(1, r, g, b);
Fill(x+20, y-20);
end;

тақырыбы

MoveTo(x, y);
LineTo(x, y-60);
LineTo(x+100, y);
LineTo(x, y);
Brush(1, r, g, b);
Fill(x+20, y-20);

процедура тұлғасы

координаталар

түс

параметрлер

0, 0, 255);
Tr(200, 100, 0, 255, 0);

(100,100)

100

60

процедура

нақтылы параметрлер

процедураны шақырулар

procedure Tr( x, y, r, g, b: integer);
begin
...
end;

формальды параметрлер

олар кейде өзгеріп отыратындықтан атаулармен белгіленеді
процедураны шақыру кезінде жақша ішінде

procedure Tr( x, y, r, g, b: integer);

Tr (200, 100, 0, 255, 0);

x

y

r

g

b

бірдей параметрлер бірінен кейін бірі орналасса, олардың арасы үтірмен ажыратылады
процедураның

procedure A (x: real; y: integer; z: real);

procedure A (x, z: real; y, k, l: integer);

оған қатынай алмайды

program qq;
procedure A(x, y: integer);
var a,

procedure A(x, y: integer);
var a, b: real;
begin
a := (x + y)/6;
...
end;

локальді айнымалылар

var a, b: real;

өзгертулер шақырушы программаға белгілі болуы қажет.
program qq;
var x, y: integer;





begin

procedure Exchange ( a, b: integer );
var c: integer;
begin
c := a; a := b; b := c;
end;

мына процедура параметрлердің көшірмесімен жұмыс істейді

x = 1 y = 2

тыйым салынған нұсқалары
Exchange ( 2, 3 ); {

procedure Exchange ( a, b: integer );
var c: integer;
begin
c := a; a := b; b := c;
end;

var

параметрлер өзгере алады

пайдалана отырып, мына фигураны құрастыру.
Тең қабырғалы үшбұрыш

бірнеше объект арқылы анықталатын объектіні айтады.
Мысалдар:
Факториал:

егер
егер
Рекурсияланған сурет:

осы діңгектен симметриялы түрде өсіп шыққан N-деңгейлі екі Пифагор ағашы,

6 деңгей:

нөлге тең болғанда!

(x1, y1)
(x0, y0)





α
α+45o

α-45o
L
x1 = x0 + L·cos(α)
y1 =

Еншілес ағаштардың иілу бұрышы

α + π/4
α – π/4

N: integer);
const k

рекурсивті шақырулар

егер N=0 болса, аяқтау

Рекурсивті процедура деп өзін өзі шақыратын процедураны айтады

N: integer);

α бұрышы

баған ұзындығы

деңгейлер саны

x0

y0

Pifagor (250, 400, 2*pi/3, 150, 8);

"5": Рекурсивті процедураны қолдана отырып, мына фигураларды құрастыру:

Задания

көк квадраттың ішімен 20х20 пиксельді сары квадрат солдан оңға қарай

Проблема: объектінің экранда қозғалуын қалай кескіндеуге болады?
Қосымша: объектінің қозғалысы (x,y) координаталарымен белгіленеді
Анимация қағидасы:
объектіні (x,y) нүктесінде саламыз
бірнеше миллисекундқа кідіру
объектіні өшіреміз
(x,y) координаталарын өзгертеміз
1-қадамға көшеміз

объектінің қалпында өзгерістің болуын немесе пайдаланушының әрекетін айтады. (пернені басу,

if IsEvent then begin
Event(k, x, y);
if k = 1 then
writeln(‘Коды бар перне ', x)
else { k = 2 }
writeln(‘Тышқан: x=', x, ' y=', y);
end;

var k, x, y: integer;

k,code,i: integer;
begin
stop := False;
repeat

егер бір нәрсе бола қалса...

қандай оқиға болды?

егер коды 27 (Esc) болатын перне басылса, онда стоп

егер тоқтау қажет болса, True

циклді іске қосу

if flag then
Brush(1, 255, 255, 0)
else

(x, y)

(x+20, y+20)

Идеялар
бір процедура суретті салады және өшіреді
өшіру = фонның түсімен бояу
квадраттың шекарасын өшіріп тастау (негізгі программада)

сурет салу (True) немесе салмау (False)?

сурет саламыз: қылқаламның түсі – сары

суретті өшіреміз: қылқаламның түсі – көк

тек қана құю!

stop: boolean;
procedure Draw(x,y: integer; flag: Boolean);
begin
...
end;
begin

процедура

бастапқы жағдайлары

Esc пернесімен шығу

шекараға тақалған кезде шығу

көк фон

10 мс күтеміз

шекараны өшіріп тастау

Екі квадрат бір біріне қарама-қарсы бағытта қозғалады және көк квадраттың

Тапсырмалар

басқарылатындай болуы керек. Пернелердің коды:
солға – 37 жоғары – 38 Esc –

if {оқиға болды} then begin
if {перне басулы} then begin
{перненің кодын алу - code}
if code = 37 then x := x – 1;
if code = 38 then y := y – 1;
if code = 39 then x := x + 1;
if code = 40 then y := y + 1;
if code = 27 then stop := True;
end;
end;

IsEvent

Event ( k, code, i);
if k = 1 then begin

case code of
37: x := x – 1; 38: y := y – 1;
39: x := x + 1; 40: y := y + 1;
27: stop := True;
end;

егер перне басылған болса, …

boolean;



begin
...
repeat
Draw(x, y, True);
Delay(20);

procedure Draw(x,y: integer; flag: Boolean);
begin
...
end;

if IsEvent then begin
...
end;

процедура

негізгі цикл

оқиғаларды өңдеу

әр 20 мс сайын басқа түске боялып тұрады(жыпылықтау!)
Бізге қажеттісі: ешқандай

while not IsEvent do;

boolean;




begin
...
repeat
Draw(x, y, True);
while not

procedure Draw(x,y: integer; flag: Boolean);
begin
...
end;

Draw(x, y, False);
Event(k, code, i);
...

while not IsEvent do;

процедура

квадраттың суретін саламыз

оқиғаны күтеміз

енді өшіруге болады

квадраттың шекарасынан асып кете алмайды:





"5": Квадрат үздіксіз қозғалып

Тапсырмалар

қалай өзгертіп отыруға болады?
Шығарылуы: тәуелсіз айнымалы ретінде α –ның айналу

(x0, y0)

α

L

(x, y)

x = x0 + L·cos(α)
y = y0 – L·sin(α)

flag then
Brush(1, 100, 100, 255)
else

сурет салу (True) немесе салмау (False)?

суретін саламыз: қылқалам түсі – көгілдір

суретті өшіреміз: қылқалам түсі – қара

тек қана құю!

Жердің радиусы

(x-r, y-r)

(x,y)

(x+r, y+r)

радиусы }
L = 150; { Жер

procedure Draw(x, y: integer; flag: Boolean);
begin
...
end;

255, 0);
Ellipse(x0-rSun, y0-rSun, x0+rSun, y0+rSun);
a := 0; ha

фонды қара түске бояу

Күннің суретін саламыз

жаңа координаталар

ha бұрышына бұрылу

100 мс күтеміз

if IsEvent then begin
Event(k, code, i);
if (k = 1) and (code = 27) then stop := true;
end;

қарама-қарсы бағытта қозғалатын болсын:


"5": Күн-Жер-Ай жүйесінің моделін бейнелеу:

Тапсырмалар

қозғалыс
телефон байланысында болатын ақаулар
радиоэфирдің шуы
Кездейсоқ сандар – бұған дейінгі сандардың

бар, бірақ әрбір келесі сан алдын ала берілген формула бойынша

санның бөлшек бөлігі

a, c, m - бүтін сандар

жай сан

230-1

мысал, k = 5

бүкіл тізбектің сипаттамасы
бірқалыпсыздардың саны – көп
кез келген бірқалыпсыз орналасуды бірқалыпты

a

b

a

b

бірқалыпты орналасу

бірқалыпсыз орналасу

integer;
...
x := random ( 100 ); { интервал

ішін түстері кездейсоқ нүктелермен

boolean;
begin
stop := False;
repeat
x := random(400);

кездейсоқ координаталар

кездейсоқ түс

Esc пернесін басып шығып кету

нүктелермен толтыру керек.

"5": Үшбұрыштың ішін түстері кездейсоқ болатын нүктелермен

Тапсырмалар

(100,100)

(300,200)

алгоритм (қосалқы программа).
Мысалдар:
,

қолдануға мысал келтіру
Функция:
формальды параметрлер




function Max (a, b: integer): integer;
begin
if

бұл функцияны нәтижесі

болады
тақырыптың соңында қоснүктеден кейін нәтиженің типі көрсетіледі
функциялар негізгі программадан ЖОҒАРЫ

функцияның атымен сәйкес келетін айнымалыға жазылады; оны жариялаудың ҚАЖЕТІ ЖОҚ:

b);
max := Max ( a, b );
writeln(‘Санның үлкені

function Max (a, b: integer): integer;
begin
...
end;

c

c

c

нақты параметрлер

функцияны шақыру

құру.
Ерекшеліктері:
жауабы – логикалық мән (True немесе False)
функцияның нәтижесін if, while

count := 0;
for i := 2 to N-1 do
if N mod i = 0 then
count := count + 1;
if count = 0 then
{ N саны – жай сан }
else { N саны – құрама сан }

for i := 2 to N-1 do
if N mod i = 0 then
count := count + 1;

Prime(N) then
writeln(N, ' – жай

function Prime (N: integer): boolean;
var count, i: integer;
begin
i := 2; count := 0;
while i*i <= N do
if N mod i = 0 then count := count + 1;
i := i + 1;
end;
Prime := (count = 0);
end;

функцияны шақыру

нәтижесі – логикалық мән

шарт дегеніміз – логикалық мән

таңдап алу тек -ге дейін

оны қолдануға мысал келтіру.
Мысал:
Сан енгіз:
100
қосынды

функция құру және оны қолдануға мысал келтіру.
Мысал:
Екі

x радиан түрінде!