А. Байт?рсын?лы - ?аза? тіл біліміні? атасы

«Қара бұлт», «Анама хат»
6-сынып
Әдебиет
Пән мұғалімі: Турсынова

М.

13 қараша 2015 жыл

ашу, «Қара бұлт», «Анама хат» өлеңдері, кейіпкерлеріне мінездеме беруге үйрету,талдау
ә)

дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу, сөйлеу мәдениетін жетілдіру, ойлау қабілетін дамытып, оқушылардың әдебиет ғылымына қызығушылығын арттыру.
б) тәрбиелік; оқушыларды қайырымдылыққа, елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

үш топқа бөлінеді.
«Баяндаушылар» тобы
«Зерттеушілер» тобы
«Әдебиетшілер» тобы

дүниеге келген?
2. Өмір жолын айтып бер.
3. Ақын өлеңдерінің

бірін жатқа айтып бер.
4. Жиһан, серт, егес - сөздерінің мағынасын түсіндір.
5. «Шығамын тірі болсам адам болып» өлеңін кімге арнаған?
6. Лирикалық кейіпкер дегеніміз не?
\Өткен сабақты жаңа сабақпен байланыстыру\
А\ А.Байтұрсынұлы, өмірі туралы не білеміз?
Ә\ Төменгі сыныпта қандай өлеңдерін оқыдыңдар?
Б\ Мысал - дегеніміз не?

5-қыркүйекте бұрынғы Торғай облысы\қазіргі Қостанай облысы,Жангелдин ауданы, Сарытүбек ауылында\дүниеге келген.
Әкесі-Байтұрсын,

атасы - Шошақ. Яковлев деген уезд басшысын сабағаны үшін ағалы-інілі Ақтас пен Байтұрсын 15 жылға Сібірге жер аударылады.Бұл кезде Ахмет 13 жаста еді.
Алғаш ауыл молдасынан сауат ашып, 1886-1891 жылдары Торғайда екі сыныптық орыс-қазақ мектебінде білім алған.
1891-1895 жылдары Орынборда 4 жылдық мұғалімдер даярлайтын мектепте оқиды.
1895-1909жылдары Ақтөбе, Қостанай, Қарқаралы уездерінде ауылдық, болыстық, екі сыныптық училищеде бала оқытады, оқытушы, ұстаздық етеді.
Ағартушы-ғалым, өзі де өлең жазып, халыққа пайдасы тисін деп, аударма ісімен де айналысады.
Орыс мысалшысы И.А.Крыловтың мысалдарын аударады.
1909 жылы Санкт-Петербургте «Қырық мысал» деген кітабы,
1911 жылы Орынборда «Маса» атты өлеңдер жинағы жарық көреді.
1913-1918 жылдары Орынборда М.Дулатұлы, Ә.Бөкейханмен жылпыұлттық «Қазақ» газетін шығарады
»Тіл құрал», «Әліп би», «Әдебиет танытқыш» оқулығы жарық көреді.
1929 жылы ақынға «ұлтшыл» деген айып тағылып, қамалып, Архангелъскіге жер аударылады.
Қазақтың біртуар азаматы, қоғам қайраткері, ақын,аудармашы, ұстаз-ғалым А.Байтұрсынов 1938 жылы жазықсыз репрессияға ұшырайды.

1 –топ. Жалпы география

пәнінен бұлт туралы не білесіңдер? Оның табиғаттағы маңызы қандай?
2-топ. Өлеңде не туралы айтылған? Қандай кейіпкерлер қатысқан?
3-топ. Мысал дегеніміз не?

ақын аударуы мүмкін. Бұл әдебиетте «нәзирагөйлік тәсіл» деп аталады. Абай,

Ахмет И.Крыловтан аударса, Крыловтың өзі грек мысалшысы Эзоп, Рим мысалшысы Федрден аударған.Ғалымдардың пікірінше И.Крыловтың 33 туындысы аударма екен. А.Байтұрсынов И.Крылов мысалдарын сөзбе- сөз емес, өзі оған жаңа тың ой қосып, кең көлемді түрде аударма жасаған.

қандай адамдарды бейнелеген?
3. "Тау" қандай кейіпкер?
4. Өмірде осындай адамдар кездесе

ме?
5. Тауға ұқсағысы келетін оқушы бар ма?
6. Қайырымдылық сөзін қалай түсінесіңдер?
7. Абай атамыз айтқандай адам бойындағы бес асыл іс пен бес дұшпанды айтып берген еді, кім айтып береді?
8. Ғибрат алар қандай шумақ бар?

беріңдер.
Ұлылар үндестігі.Мақтаншақтық туралы - Абайдың

қай шығармасында айтылады?

2- топ –«Зерттеушілер» тобына тапсырма: Рөлге бөліп сахналау. 1-тау, 2-автор. Венн диаграммасы - Бұлт пен тауды салыстыр \тақтаға\

3-топ-«Әдебиетшілер» тобына тапсырма : Поэтикалық талдау.

құрылысына қарай :
А\буын саны
Ә\ бунақ саны
Б\тармақ

саны
В\шумақ саны
Ұйқас түрі:
Көркемдігі: А\\эпитет, теңеу т.б\.
Ә\Синоним.
Б\Кейіптеу: бұлт- .... ,тау- .....

нәрсені, не құбылысты тура суреттемей, бұларға ұқсас басқа бір нәрсеге,

құбылысқа құпия теліп, ойды ашық айтпай, тартымды тұспалмен жеткізу.
3 топқа сұрақ:
1.Қазіргі заманда қайырымдылық деген бар ма?
2. Ақынның өлеңдердегі ойы,басты мақсаты не?

жазылған? Түрме деген не?
2. Хат кімге арналған? .Хат қалай

жазылады?Оның қандай түрлері бар?
3. Ана туралы қандай мақал-мәтел білесіңдер? Ана туралы пікірің \ассосиация\

- Анаға хат жазу.
ІІІ-топ- Өлең құрылысын талдау.

атаулының киесі
Құдірет иесі
Өмір сыйлаушы
Ұлы адам
Ақын
Ұстаз
мысалшы
Репрессия құрбаны
аудармашы
зерттеуші
әнші
Қоғам қайраткері
Бала үшін жанын беруге

даяр

Бала тәрбиесіне баса көңіл бөлуші

Пайғамбар да анасын сыйлаған

Анаға тең келер ешнәрсе жоқ

Барлық жақсы қасиет-
ананың аялы алақанында

қояйық) Бағалау

келу,
жаттау