Көнеден жеткен аспап

– жақты білімдерін арттыру.
Тәрбиелік мәні : Музыкалық аспаптар арқылы

ұлттық өнерді танып, білу, ұлттық аспаптарды құрметтеуге тәрбиелеу.

ежелден жеткен тұрмыс-салт жырлары мен әдет-ғұрыптары, аңыз-ертегілері мен музыкалық өнері

түбі бір туыстас түркі халықтарының дәстүр- салтымен бір арнада астасып жатыр.
Қазақ халқының ең сүйікті музыкалық аспабы домбыра болып саналады.. Ал қырғыз халқы қомыз аспабын өздерінің ежелгі тарихынан сыр шерткен аса қадірлі аспап деп есептейді. Түркімендер өздерін дутар аспабынсыз тіпті елестете де алмайды. Әзербайжан халқында кең таралған аспап- саз.

ортақ тұстарын айқын аңғара аламыз. Аспаптардың ұзына бойы жатқан мойны,

домалаған шанағы, қаз-қатар орналасқан құлақтары, тіпті тағылған ішектерінен олардың бір-бірімен ағайын- бауырдай туыстасып жатқандығын көреміз. Мысалы: Домбыра мен дутар аспабы екі ішекті. “Дутар” түрікмендерде “екі ішек” деген ұғымды білдіреді. Ал қырғыздың қомызы мен әзербайжанның саз аспаптарының ішек саны үшеу болып келеді. Қазақ халқында да көне замандардан жеткен үш ішекті домбыралар сақталған.

күйі “Қаразгөй” (қомыз аспабында)

Музыкалық аспаптардың туыстығының себебін білу үшін көне тарихқа үңіліп көрейік!

VІ-VІІІ ғасырларда Орталық Азия аймағында Түрік қағанаты мемлекет құрады. Бұл мемлекет алы аймаққа құлашын жайған. Таулы Алтайдан Каспий теңізінің аралығында мемлекет құрған түркі тайпалары ту көтеріп, мәдениеті мен сан салалы өнерін үлкен қарқынмен дамытады. Түрік қағанатының қол астына біріккен түркі тайпалары Көк Тәңіріне сыйынады. Иә, тілі мен діні ортақтасқан халықтардың музыкалық дәстүрі де туыстасып кете барады. Ал Түрік қағанаты ыдырағаннан кейін бұл мемлекеттің қол астына біріккен түркі тайпалары: қазақтар, якут- саха, алтай, тыва, қырғыз, өзбек, әжербайжан, башқұрт, хақас халықтары әрқайсысы бір- бір дербес мемлекетке айналады. Бірақ бұл халықтар өздеріне ортақ болған тілі мен наным-сенімін, әдет-ғұрпы мен салт- дәстүрін, өнері мен мәдениетін сақтап қалды.

тарихы тереңде жатыр. Ежелгі Хорезм қаласының қазба жұмыстарын жүргізген археолог

ғалымдар қыштан жасалған музыканттардың мүсінін табады. Олар екі ішекті шертпелі аспапта ойнап отырған музыканттардың мүсіні болатын. Ғалымдар бұл мүсіндерді ежелгі сақ заманындағы көшпелі тайпалардың арасында сақталған екі ішекті музыкалық аспап деп тұжырымдайды. Екі мың жыл болған екі ішекті аспап қазақтың қазіргі домбыра аспабының ең көне түрі болып саналады.

әнін жазған А.Қоразбаев
1.Әсем әуен дала кезіп барады-ай, өлеңін жазған Т.Қажыбаев
әгугәй, әгугәй, әгугәй-ай.
Ару балқып, жігіт төмен қарады-ай,
әгугәй, әгугәй, әгугәй-ай.
Селт етерлік сезім кетті сел болып,
Домбырамның, әгугәй-ай, күй төккенде шанағы.

2.Перне қуған сүйрік саусақ салалы,
Кейде желе, кейде орғи шабады.
Сала құлаш шанағынан сыңсыған,
Аққу ұшып, қаздар қайтып барады.
 
3.Тұлпарлардың дүбір қаққан тұяғы,
Көкірекке сырлы сарын құяды.
Сыңғырлаған сан мың әуен, япыр-ау,
Шанағына қалай ғана сыяды?

бұл аспаптарды туыстас деп айтамыз?
3.Түркі тілдес халықтардың музыкалық дәстүрі қай

заманнан бастау алады?
4.Түркі тайпаларына қай халықтар жатады?