А ДӘРУМЕНІ (РЕТИНОЛ)

1909 жылы басталып, 1933 жылы синтезделген. Ретинол циклды бір атомды

қанықпаған спирттерге жатады.
А дәрумені тобына ретинол, ретинил-ацетат, ретиналь, ретиной қышқылы, т.б қосылыстар жатады. А дәрумені ретиналь түрінде түрлі-түсті, күндізгі және түңгі көруді қамтамасыз ететін торлы қабықтың көру пигменттерінің простетикалық тобы болып табылады. А дәруменінің басқа түрі – ретинильфосфат жасуша мембраналарының гликопротеидтерінің түзілуі кезінде қант қалдықтарын тасымалдаушысының коферменті қызметін атқарады.

59 – 640 – та балқиды, оттексіз 1000 - қа

дейін қыздыруға төзімді, жылдам тотығатын кристалды заттар. Организмде ферменттердің қатысуымен ретинол тотығып, витаминдік қасиеті бар ретинолға айналады.
Ұлпаларда, бауырда А витамині әр түрлі қышқылдармен қосылып, күрделі эфир түрінде болады.

күшейтеді;
Көру пигменті –родопсиннің түзілуін қамтамасыз етеді;

грек. eidos — түр),қызғылт және сарғыш табиғи пигменттер тобы.
Табиғатта:

Ұсақ ағзалар және барлық өсімдіктерде түзіледі.
Жарық сәулесін сіңіру арқылы фотосинтез процесіне қатысады.Жемістерге, күзгі жапырақ түсіне рең береді.
Адам ағзасына тағаммен түскен каратиноидтардан А витамині түзіледі.

жүдеуі, көз бен кілегейлі қабаттың, терінің ерекше зақымдалуы сияқты белгілер

байқалады.

-Ақшам соқыр ауруына шалдығады.
-Баста қайызғақ пайда болады;
-Тамақтың

сілемейлі қабықшасы жиі-жиі қабынады;

қажетті мөлшерден 20-30 есе артық болса, онда адамды уландырады. Арктиканың

суық суларын жайлайтын балықтардың, ақ аюдың бауырында А дәрумені өте көп мөлшерде кездеседі. Ақ аюдың бауырын жеген адам уланып, өліп кетуі мүмкін.

дейінгі балаларда кездесетін көз ауруы. Ол құрамында А витамині аз

тағамдарды аз қабылдаудан пайда болады. Бұл ауруды ерте анықтап, емдеу сәбиді зағип болып қалудан сақтайды.

басқа адамдар сияқты қараңғыда жақсы көре алмайды.
Сонан соң оның көзі

құрғай бастайды (ксерофтальмия). Көзінің ағы жылтырлығын жоғалтып, кебірсиді.
Көздерде ұсақ сұрғылт күлдіреуіктер (Витот таңбасы) пайда бола бастауы мүмкін.
Ауру асқынған сайын мүйізгекті қабық құрғай және қарауыта түседі, онда ұсақ ұяшықтар пайда болуы мүмкін.
Сонан соң мүйізгекті қабық жұмсарады, ісініп көтеріледі, тіпті жарылады да. Әдетте ол ешқандай ауыртпайды. Инфекцияның түсуінен, жарақаттан немесе басқа да зақымданудан ғана адам зағип болып қалады.
Ксерофтальмия көбінесе, сәби басқа бір аурулармен, мысалы, іш өтумен, көкжөтелмен, туберкулезбен неме-се қызылшамен ауырған кезде басталады немесе асқынады. Науқас және салмағы төмен барлық балалардың көзін тексертіңіздер. Сәбидің көзін ашып, А витаминінің жетіспеу белгілерінің бар-жоғын тексеріңіз.