Қан тамырлар жүйесі Артериялар

қан тамыры- қолқа, екіншісі- өкпе сабауы. Мүшенің артериясы артериолаларға тармақталып,

капиллярларға жалғасады. Артерияның қабырғасы ішкі, орталық және сыртқы үш қабаттан тұрады. Артерия қан тамыры қанды жүректен мүшелерге

сол жақтағы қарыншасынан қолқа болып басталып, одан артерия қан тамыры

күйінде денеге қанды тарқататады. Вена қан тамыры арқылы қанды дененден жоғары және төменгі қуыс венасы болып жинап, оң жақ құлақшаға келіп құятын тұйық шеңбер үлкен қанайналым шеңбері деп аталады.
Кіші қан айналым шеңбері- қан оң қарыншадан өкпе сабауы болып өкпе қақпасы арқылы өкпеге кіріп, оттегіге байыққан қанды жинап, өкпе қан тамырлары деп аталып, қанды жүректен сол құлақшасына құяды .

айналым шеңбері артерияларының негізгі сабауы болып табылады.Қолқадан мынадай 3бөлім ажыратылады:
1)ascendens

aorte-қолқаның жоғарыға котерілетін бөлігі
2)Arcus aortae-қолқа доғасы- тортінші сол жақ артериялық до,аның туындысы жане
3)Pars descendens aortae-ұрықтың дорсальді артериялық сабауынан дамитын қолқаның төмен кететін бөлігі.

қабырғасынан екеу есебінде басталып , көкеттің бел бөлігінің жоғарғы бетіне

бағытталады.
2)Артқы қабырғалық артериялар aa intercostales posteriors- айырша ірі тамырлар , саны 10жұп , барлық деңгейде кеуделік қолқаның артқы бетінен басталады.Олардың 9-ы үшінші мен он бірінші қабырға арлық кеңістікте жатады.Ал томенгілері 12 –і қабырғаның астында жүреді, сондықтан олар қабырғаасты артериялары деп аталады.

аймақтары.
Жалпы ұйқы артериясы-a caroticus -3ден 4-і қолқа доғалары бойында вентралды

қолқадан дамиды; оң жағында truncus brachiocefalicus тен сол жағында қолқа догасына шығады .Жалпы ұйқы артериялары кеңірдек және өңештің жағымен жоғары карай жүреді. Оң жақ жалпы ұйқы артериясы сол жақтағыдан қысқалау , өйткені , сол жақ ұйқы артериясы 2-кеуде және мойын бөлімдерінен , ал оң жақ ұйқы артериясы тек мойын бөлімінен тұрады.

ететін ағзалардың дамуы және орналасуына байланысты , желбезек догалардың туындылары

болып табылады.Атап айтканда : қалқанша без бен комей дікі -a thyroidea superior, тілдікі- a lingualis, беттікі- a facialis
2)Артқы топ –ossipitalis-шүйде артериясы , processus mostaideus-тегі жүлге арқылы отіп, желке аимагындағы тері астына келіп тобеге деиін тармақталады. Оз жолында a occipitlis бірқатар қоршаган булшықеттерге , құлақ қалқандарына,артқы бассуйек шуңқыры аймагындагы мидың қатты қабыгына кішкене тармақтар береді.
Ортангы топ-арт-я қалдықтарынан турады.
Ішкі ұйқы арт-сы –жалпы ұйқы арт-нан басталып, бассуйек негізіне көтеріліп , самай суйектегі-canalis caroticus-ке енеді. Мойын аймагында тармақталмаиды.Басталатын жерінде дорсалды қолқаның латералды орналасқан сабауынан дамуына сәйкесті сыртқы уйкы артериясынан сыртқа қарай жатады.алайда көп ұзамай оның медиалды бетіне ығыса бастаиды.

топқа жоғарғы жақсүйек арт-ң төменгі жақсүйек мойны маңындағы тармақтары жатады.
2-і

топқа a maxillaris – тің pterygoideus lateralis пен m temporalis арсында жатқан болігінен тармақталатын тармақтар жатады.
3-і торқа , жақсүйек арт-ң қанат-таңдай шұңқырында орналасқан тармақтары жатады.

бассуйек негізіне көтеріліп , самай суйектегі-canalis caroticus-ке енеді. Мойын аймағында

тармақталмайды
Басталатын жерінде дорсалды қолқаның латералды орналасқан сабауынан дамуына сайкесті сыртқы ұйкы артериясынан сыртқа қарай жатады

ұясы қуысына өтип , сол жердегі озініің соңгы тармақтарына бөлінеді.

базыльді ядроларына баратын бірнеше ұсақ тармақтар береді.
Алдыңғы ми артериясы көру

қиылысы деңгейінде алдыңғы данекер артерия, a communicans anterior , көмегімен қарама-қарсы жақтағы аттас артериямен анастомоз түзеді. a.cerebri anterior өз жолында қыртыс тармақтарын, Rr corticales , олардан коз ұялық тармақтар, rr orbitals маңдайлық тармақтар , rr frontales, төбелік тармақтар , rr parietals , сонымен қатар орталық тармақтар rr centrales береді. Аталған тармақтар сүйелді денені , иіс сезу жолын жане маңдай мен тобе үлестерінің медиальді бетінін қыртысын қанмен қамтамасыз етеді.

өтеді, сондықтан онда 3 бөлімді ажыратады:1-і басталған жерден spatium intercalennum

-ге кіргенге дейін,2-і бөлім spatium intercalennum ішінде және 3-і бөлім одан шығып a axillaries-ке ауысқанға дейін.

қарай шығады , шуйде суйектің foramen magnum арқылы бассуйек қуысына

енеді.
2)Қалқан мойын сабауы-бұгаасты арт-нан m scalenus anterior-дың медиальді жиегі тұсында жогары қараи шыгады, ұзындыгы 4см ,

арт-нан шыгады, өкпеқапқа жанаса томен ж/е медиальді.
4)Қабырға мойын сабауы spatium

intercalennum –де шыгады,одан 1-і қабырга мойынына қараи артқа ж/е жогары қараи жүріп, сол жерде 2 тармаққа
5)Мойынның колденең арт-сы- plexus brachialis –ті тесіп отіп ,копшілес бұлшықеттерді қанмен қамтамсыз етеді де, жауырынның медиальді жиегі бойымен оның төменгі бұрышына дейін төмен түседі.

mojor –дың төменгі жиегінен басталып,sulcus bicipitalis –те шынтақ бөгелісіне дейін

созылып , сол жерде кәрі жілік мойыны деңгейінде соңғы тармақтарына- кәрі жілік ж/е шынтақ арт-на бөлінеді.Sulcus bicipitalis maedialis –ке отетін жолында оган екі иық венасы мен нервтер қосарланады.Сүйек пен бұлшықеттерге баратын кішкене тармақтардан басқа иық арт-сы мынадай тармақтарга береді:

жерінен кейін іле шала шыгадв, ірі тармақ- n radialis-пен бірге

cаnalis humeromuscularis –ке отеді, жолында тоқпан жілікті қоректендіретін артерия шыгарып m triceps қабатынa отетін жане а interosea reccurens-пен анастомоз құрайтын , a collateralis media –га жане a collateralis radialis-ке ыдыраиды; соңгы арт-я иық бұлшықет озегінің томенгі тесігі арқылы сыртқа шыгып, epicondylus lateralis-тен алга қарай жүріп , a reccurens radialis –пен қосылып ,анастомоз құрайды.Терең иық арт-сы кобінесе иық немесе қолтық арт-ның басқа тармақтарымен бірге шығады немесе болмайды.

–a radialis –багыты жагынан иық арт-ның жалгасы болып табылады. ОЛ

алғашқы кезде оны жауып туратын m brachioradialis-тен медиальді отип , одан арі sulcus radialis-ке барады;білек бұлшықеттерінің сіңірге ауысатын томенгі 3/1де кәрі жілік арт-сы бет жагынан тек шандыр жане терімен гана жабылған, сондықтан оңай білетіндіктен тамырдың соғуын анықтау үшін алақан догасын түзеді.

қабырғасынан басталатын 4 жуп артерия .
Висцералды тармақтар- Құрсақтық сабау узындыгы

-1-2 см қысқа тармақ , құрсақтық қолқаның алдынгы бетінен 12 кеуде омыртқа тусында , 1 бел омыртқаның жогаргы жиегінде немесе 12 кеуде омыртқасы денесінің томенгі жиегінде басталады. Артерия алга багытталып 3 тармаққа болінеді : сол асқазан арт-сы , жалпы бауыр арт-сы, көкбауыр арт-сы